Του Αλέξανδρου Παπαδάκη
Θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω με απλά λόγια και λόγω επαγγελματικής απασχόλησης ,τι κρύβεται πίσω από την μεγάλη οθόνη και την μαγεία μιας κινηματογραφικής προβολής.
Ο κινηματογράφος βασίζεται σε ένα ελάτωμα του ανθρώπινου ματιού ,που ονομάζεται "μετείκασμα", ένας στιγμιαίος οπτικός ερεθισμός διαρκεί αρκετά αφού εξαφανιστεί η αιτία που το προκάλεσε γιατί χρειάζεται επεξεργασία από τον εγκέφαλο . Η εικόνα (είδωλο) που σχηματίζεται στον αμφιβληστροειδή από ένα αντικείμενο δεν χάνεται αμέσως , αλλά παραμένει και μετά την εξαφάνιση του. Η εντύπωση της εικόνας εξακολουθεί να διαρκεί ακόμα 1/16 περίπου του δευτερολέπτου , πάνω στο οπτικό νεύρο , λόγω αδράνειας ,το μάτι δηλαδή δεν μπορεί να δει πάνω από 24 φωτογραφίες το δευτερόλεπτο. Αντίθετα από την μέλισσα που βλέπει χίλιες εικόνες ταυτόχρονα. Ο κινηματογράφος στηρίζεται πάνω σε αυτή την αρχή για να λειτουργήσει δεν είναι τίποτα άλλο δηλαδή από μια αλληλουχία φωτογραφιών που κινούνται με 24 καρέ το δευτερόλεπτο όπως λέγεται η μια φωτογραφία στην κινηματογραφική ορολογία , όλες μαζί οι φωτογραφίες αποτελούν το κινηματογραφικό φιλμ. Έτσι πριν ακόμα εξαφανιστεί το μετείκασμα της μιας εικόνας, να έρχεται η άλλη εικόνα, τότε οι εικόνες αυτές "συγχωνεύονται" και δημιουργούν μια συνεχή ροή εντυπώσεων. Με αυτόν τον τρόπο ο κινηματογράφος δίνει την εντύπωση της κίνησης.
Το φιλμ που έχει επικρατήσει είναι με πλάτος 35 χιλιοστών του μέτρου αποτελείται τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον από ένα πολύ ανθεκτικό πλαστικό υλικό όπου πάνω του τυπώνονται οι φωτογραφίες , αν ξύσουμε δηλαδή ένα φιλμ από την πίσω του πλευρά που είναι το χρώμα η φωτογραφία θα καταστραφεί. Δεξιά και αριστερά υπάρχουν μικρές τρύπες ,αυτές βοηθούν το φιλμ να κινείται με ασφάλεια και σταθερότητα στις κινηματογραφικές μηχανές. Κάθε 4 τρύπες είναι και μια φωτογραφία , στο βωβό κινηματογράφο η εικόνα έπιανε όλο τον ωφέλιμο χώρο στο διάστημα που υπήρχε ανάμεσα στις τρύπες που έχει το φιλμ και από τις δύο πλευρές , το φορμάτ δηλαδή η σχέση ύψους και πλάτους της εικόνας ήταν 18*24 χιλιοστά. Αυτό άλλαξε στον ηχητικό κινηματογράφο που χρειάστηκε ένα μέρος από την περιοχή αυτή για να χωρέσει το κανάλι του ήχου έτσι η εικόνα περιορίστηκε από την μία πλευρά έγινε όμως πολύ τετράγωνη. Έτσι περιορίστηκε από πάνω και κάτω για να γίνει πάλι παραλληλόγραμμη. Το τελικό φορμά έγινε 16*22.
Οι τελικές διαστάσεις στην πόρτα της μηχανής προβολής είναι περίπου 15*21 δηλαδή 4 :3 .
Το φορμάτ αυτό ονομάζεται Φλατ και έχει το δικό του φακό υπάρχει όμως και το Σινεμασκόπ που η λήψη γίνεται με αναμορφωτικούς φακούς που "συμπιέζουν" οριζόντια την εικόνα ώστε στο ίδιο πλάτος να καλυφθεί περισσότερος χώρος. Στην προβολή τώρα χρειάζεται ο αντίστοιχος αναμορφωτικός φακός που θα "τεντώνει" την εικόνα οριζόντια , ώστε να ξαναπάρει την αρχική της φόρμα και να γίνει πανοραμική η προβολή με την σχέση πλάτους- ύψους 2,35 : 1
Το φιλμ έρχεται από τις εταιρίες παραγωγής σε κομμάτια για ευκολότερη και πιο ασφαλή μεταφορά μέσα σε πλαστικά κουτιά που λέγονται πράξεις η κάθε πράξη περιέχει ταινία ίση με 20 λεπτά περίπου χρόνου προβολής έχουν αρίθμηση και πρέπει να γίνει το μοντάζ η ένωση των πράξεων σε μία ενιαία ταινία.
Το μοντάζ γίνεται στην αερολέζα είναι ένα μοτέρ που γυρνάει τις μπομπίνες που μέσα τυλίγεται το φιλμ.
Η ένωση των πράξεων στο μοντάζ γίνεται με την κολέζα μια συσκευή που βοηθάει στο κόψιμο της ταινίας με ακρίβεια και την ένωση με ειδικό σελοτέιπ , εδώ θέλει προσοχή γιατί αν δε κοπεί ακριβώς το καρέ γίνεται το "κατράζ" δηλαδή η εικόνα κατά την προβολή να κόβεται από πάνω και να εμφανίζεται στο κάτω μέρος της εικόνας.
Αφού ολοκληρωθεί το μοντάζ από τις μπομπίνες που χωρούν περίπου μια ώρα ταινία με την βοήθεια αυτού του καροτσιού φορτώνεται πάνω στα πλατό.
Το πλατό είναι μια συσκευή με οριζόντιους μεταλλικούς δίσκους που κινούνται δίπλα στην μηχανή προβολής και ο σκοπός είναι να τροφοδοτούν την μηχανή προβολής με το φιλμ ,χρειάζονται δυο δίσκοι για να γίνει η προβολή ο ένας δίσκος ξετυλίγει την ταινία και την προωθεί στην μηχανή και ο άλλος δίσκος τυλίγει την ταινία που έχει προβληθεί μόλις πριν στην οθόνη προβολής.
Αυτός ο διακόπτης που προσαρμόζεται στο κέντρο ρυθμίζει την ροή του φιλμ από το πλατό προς την μηχανή προβολής καθώς η ταχύτητα της μηχανής είναι σταθερή και η τροφοδότηση του φιλμ πρέπει να γίνεται απρόσκοπτα.
Η μηχανή προβολής δέχεται το φίλμ από πάνω και ανάποδα με τον ήχο στα δεξιά το φιλμ έρχεται ανάποδα γιατί στην προβολή η εικόνα αντιστρέφεται ,το κάτω προβάλλεται πάνω και το δεξί γίνεται αριστερό στην οθόνη προβολής.
Πίσω ακριβώς από τους φακούς υπάρχει η πόρτα που ανάλογα με το φορμάτ της ταινίας ρυθμίζει το περίγραμμα της ταινίας δηλαδή αφήνει το φως να περνάει σε συγκεκριμένες διαστάσεις ανάλογα με το αν η ταινία είναι φλατ η σινεμασκόπ με την αλλαγή των φακών αλλάζει αυτόματα και η πόρτα.
Το φως έρχεται από το σώμα της μηχανής προβολής από αυτήν την λάμπα βολταϊκού τόξου 2500 , 3000,3500 watt ανάλογα με το μήκος της προβολής επιλέγουμε και πιο πολλά watt το φως παράγεται από την εκκένωση και μεταπήδηση του ρεύματος σε 2 ακίδες βολφραμίου , μέσα σε αέριο xenon. Το φως που παράγεται από αυτήν την διαδικασία είναι πολύ ισχυρό και πολύ πιο καθαρό προσομοιώνοντας το ηλιακό φως , είναι πολύ λευκό και έχει υψηλή θερμοκρασία γι αυτό χρειάζεται ο χώρος της λάμπας να εξαερίζεται και η καμπίνα προβολής να μην ξεπερνάει τους 25 βαθμούς έτσι χρειάζεται όση ώρα δουλεύει η μηχανή να υπάρχει ψύξη στο χώρο, η ταινία δεν καίγεται επειδή κινείται αν για κάποιο λόγο σταματήση να κινείται καίγεται.
Το φως συγκεντρώνεται με αυτόν τον καθρέπτη πάνω στους φακούς και στην επιθυμητή διάσταση έτσι ώστε να υπάρχει ομοιομορφία φωτισμού δηλαδή όλα τα σημεία της οθόνης να φωτίζονται με την ίδια ένταση.
Ο καθρέφτης ρυθμίζεται από τις τρύπες που υπάρχουν στο πίσω μέρος της μηχανής , μπορούμε να τον μετακινήσουμε μπρος- πίσω ,δεξιά- αριστερά πάνω και κάτω έτσι ώστε να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα στην εστίαση της φωτεινής πηγής. Την λάμπα την ελέγχουμε μέσα από ειδικά τζάμια γιατί απευθείας θα μας κάψει τα μάτια. Η ζωή της λάμπας είναι 1500 ώρες και μετά πρέπει να την αλλάζουμε αν φθαρεί αρχίζει και φτερουγίζει η φλόγα της.
Η προβολή γίνεται μέσα από ένα ειδικό τζάμι για λόγους ηχομόνωσης και για να μην υπάρχουν διαθλάσεις πάνω στην προβολή . Το πανί προβολής είναι ειδικό με μικρές τρύπες που απορροφούν το περίσσιο φώς και να μην έχει αντανακλάσεις και με ειδικές ουσίες που φωσφορίζουν για καλύτερη ποιότητα εικόνας.
Υπάρχουν δυο αναγνώστες πάνω στην μηχανή για τον ήχο ο ένας είναι για τον αναλογικό ήχο και ο άλλος για τον ψηφιακό ο αναλογικός είναι δεξιά όπως κατεβαίνει το φιλμ δίπλα στην εικόνα και ο ψηφιακός γράφεται στα κενά που αφήνουν οι τρύπες που υπάρχουν για την προώθηση του φιλμ.
Ο ήχος από την μηχανή πάει στον αποκωδικοποιητή όπου γίνεται η επεξεργασία του ήχου συγχρονίζεται με την εικόνα γιατί σε άλλο χρόνο διαβάζεται ο ήχος και σε άλλο σημείο η εικόνα ,αφού αποκωδικοποιηθή οδηγείται στους ενισχητές και από εκεί στα ηχεία έτσι ο ήχος διαφοροποιείται στο κεντρικό ηχείο που είναι για την φωνή στο δεξί και στο αριστερό στο αριστερό και δεξή περιφερειακό ήχο στον ήχο από πίσω στην αίθουσα, και τα γούφερ.
Yπάρχει και ένα άλλο πιο εξελιγμένο σύστημα ήχου το DTS o ήχος έρχεται μαζί με την ταινία σε 2 DVD κατά την γνώμη το DTS παράγει αρκετά καλύτερο ήχο.
Ο ήχος φορτώνεται σε σκληρό δίσκο.
Και η ταινία περνάει από ένα ειδικό αναγνώστη που ρυθμίζει τον χρονισμό της εικόνας με τον ήχο του DTS που είναι στο σκληρό δίσκο. Ο time code για τον συγχρονισμό είναι γραμμένος δίπλα στον αναλογικό ήχο πάνω στο φιλμ.
Όλες οι μηχανές είναι συνδεμένες με υπολογιστή και από εκεί ελέγχουμε σε τι κατάσταση βρίσκεται η κάθε προβολή , πόσο χρόνο θέλει για το κάθε βήμα της η μηχανή , τι να κάνει στην κάθε περίπτωση, δηλαδή πότε θα κάνει διάλειμμα τι φώτα να ανάψει τι μουσική να βάλει και πότε θα ξεκινήσει θα σταματήσει τη φακό να βάλει τη ήχο και γενικότερα αν είναι στο αυτόματο ότι αυτοματισμό θέλουμε να δημιουργήσουμε. Μπορεί ακόμα με το κατάλληλο εξοπλισμό το ίδιο φίλμ να παίζεται σε όλες της μηχανές προβολής ταυτόχρονα με διαφορά λίγων δευτερολέπτων δηλαδή όση ώρα χρειάζεται το φιλμ να πάει από την μία μηχανή στην άλλη. Το μόνο που χρειάζεται είναι να περαστή η ταινία στην μηχανή κάθε φορά που τελειώνη μια ταινία όλα τα άλλα γίνονται αυτόματα.
Τώρα πως αντιλαμβάνεται η μηχανή πότε να αλλάξει φακό πότε να κάνει διάλλειμα πότε να ξεκινήσει και πότε να σταματήσει το ρυθμίζουμε εμείς στο μοντάζ. Βάζουμε κάτι αυτοκόλλητες μεταλλικές ταινίες πάνω στο φιλμ στα σημεία που έχουμε επιλέξει εμείς η μηχανή κάνει κάποια συγκεκριμένα βήματα τα ειδικά αυτά αυτοκόλλητα περνώντας από του αντίστοιχους αναγνώστες δίνουν την εντολή στην μηχανή να εκτελεί ορισμένες λειτουργίες που έχουμε ορίσει εμείς μέσα από τον υπολογιστή. Τώρα οι χρόνοι μετρούνται μετά την πρώτη προβολή της ταινίας και μένουν στην μνήμη , μετά ξέρουμε ακριβώς τους χρόνους που εκτελούνται οι διάφορες διεργασίες πάνω στην προβολή. Η μηχανή έχει και διάφορες δικλίδες ασφαλείας ώστε αν συμβεί κάτι να μην παθαίνει ζημιά ούτε το φιλμ ούτε τα μηχανικά μέρη όσο αυτό βέβαια είναι εφικτό.
Το πιο σημαντικό τεχνούργημα πάνω στην μηχανή προβολής είναι ο "σταυρός" που κάνει και όλη την δουλειά είναι ένα οδοντωτό ράουλο ένα από τα τρία οδοντωτά που υπάρχουν για να προωοθούν το φιλμ μπροστά από την πόρτα για να δεχτεί την δέσμη φωτός από το φανάρι. Ο σταυρός μετακινεί το φιλμ καρέ καρέ ακινητοποιώντας για κλάσματα του δευτερολέπτου το καρέ πάνω στην πόρτα για να γίνει η έκθεση του στην φωτεινή πηγή και περνώντας το φως από το ακινητοποιημένο φιλμ στο φακό και από το φακό να αποτηπωθεί εστιασμένο και νετ όπως λέμε στην οθόνη προβολής. Ο σταυρός πραγματοποιώντας μια πλήρη περιστροφή σταματάει 4 φορές περνάνε 4 καρέ και κάνει 6 περιστροφές το δευτερόλεπτο άρα 4*6=24 καρέ το δευτερόλεπτο είναι αυτά που προλαβαίνει να δει το ανθρώπινο μάτι. Τώρα την ώρα που ο σταυρός μετακινεί την ταινία από το ένα καρέ στο άλλο με συνεχείς διακοπτόμενες κινήσεις για να μην φανεί πάνω στην οθόνη το κενό που υπάρχει από το ένα καρέ στο άλλο καθώς περνάει από την πηγή του φωτός ένας φωτοφράκτης που είναι συγχρονισμένος με την κίνηση του σταυρού , διακόπτη την παροχή φωτός καθώς παρεμβαίνει ενδιάμεσα στη λάμπα και την οπή προβολής. Δηλαδή το φως περνάει μόνο όταν το καρέ είναι ακινητοποιημένο όταν μετακινείτε δεν υπάρχει φως η προβολή μαυρίζει εντελώς. Επειδή αυτό γίνεται πολύ γρήγορα δεν το αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο μάτι και με την βοήθεια του μετεικάσματος το μάτι βλέπει μόνο την εικόνα και όχι το μαύρισμα της οθόνης. Με αυτό τον τρόπο αποδίδεται τόσο ρεαλιστικά και αληθοφανής η κίνηση μέσω διαδοχικών στατικών εικόνων.
Τώρα για να μην διακόπτεται η σταθερή ροή του φιλμ μια και ο σταυρός κάνει διακοπτόμενη κίνηση και σε όλα τα άλλα ράουλα η κίνηση του φιλμ είναι συνεχής πρέπει να αφήσουμε πριν και μετά από τον σταυρό μπούκλες δηλαδή λίγο "αέρα" στο φιλμ να μπορεί να κινείται και όταν το ακινητοποιεί ο σταυρός, γιατί διαφορετικά το φιλμ θα έσπαγε σε κάθε προσπάθεια του σταυρού να ακινητοποιήσει το φιλμ.
Περιγραφή
Αναρτήσεις
