Δελφοί Ναός Απόλλωνα

 

Καπετάν Μήτσος

Η μεταπολεμική γενιά των Ελληνικών νησιών και ειδικά των χωριών που πρόλαβε την κατοχή στη προσχολική και σχολική ηλικία, κατάφερε να ζήσει να δημιουργήσει οικογένεια κι ότι άλλο ασχολούμενη με τη ναυτιλία.

Το σύνολο των ανδρών που επί κατοχής ήταν έως έξη επτά χρονών και μικρότεροι όταν ήρθε η ώρα να μπουν στο στίβο της ζωής, που συνήθως γίνονταν μετά το δημοτικό ή και πριν να το τελειώσουν, κάπου στα δώδεκα με δεκαπέντε χρόνια, άρχιζαν να μπαρκάρουν σε μικρά καΐκια, που ήταν τα φορτηγά της εποχής, για να βγάλουν τα προς το ζην.

Η ζωή του αγρότη και του κτηνοτρόφου από τότε ήταν απλήρωτη και κακομοιριασμένη όπως και παραμένει, για τούτο κατέφευγαν στη θάλασσα και τις εργασίες της.

Το ξεκίνημα γίνονταν στα βαρκάκια για ψάρεμα, εκεί τα παιδιά αυτά μάθαιναν τη θάλασσα και τα εισοδήματα της.

Το εισόδημα από τα ψάρια που τότε αφθονούσαν τους έκανε να γλυκαθούν οικονομικά και τους άνοιγε νέους ορίζοντες.
Τους οδηγούσε στο να επιθυμούν να περάσουν σε ακόμη μεγαλύτερο εισόδημα οπότε το βλέμμα τους περνούσε άμεσα στα καΐκια που αποτελούσαν τα μεταφορικά μέσα της εποχής.

Επόμενο βήμα τους ήταν τα πιο μεγάλα φορτηγά πλοία τα έλεγαν μοτορσίπια -motor ship-  όπου πλήρωναν καλύτερα και έκαναν καλύτερα ταξίδια πιο άνετα και ασφαλή αλλά απαιτούσαν ναυτικό φυλλάδιο και κατάλληλη ηλικία για να βγει αυτό.

Ωστόσο βλέποντας τη διαφορά στην πληρωμή και στα υπόλοιπα έκαναν τα αδύνατα δυνατά να πετύχουν σε αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο, να βγάλουν φυλλάδιο από το λιμενικό με υπογραφή του πατέρα τους ή κάποιου καλού θείου ή φίλου του πατέρα τους που θα την πλαστογραφούσε.
Το έλεγαν και νόμιζες πως θα έβγαζαν φτερά κι όχι ένα απλό φυλλάδιο ναυτικού ωστόσο είχαν δίκιο, τους έδωσε φτερά αυτό το φυλλάδιο.

Από τους πρώτους διδάξαντες ήταν κι ο καπετάν Μήτσος .
Ήδη από παιδάκι δεν του άρεσε το λεγόμενο τσαπί, δηλαδή το σκάψιμο με το τσαπί στις ελιές και στα χωράφια, κι έτσι ασχολήθηκε με το ψάρεμα.
Λίγο για να ξεφύγει από το τσαπί και τη σκληρή δουλειά του και περισσότερο ακόμη για να ξεφύγει από  τα λάχανα που τα απεχθάνονταν.

Μάλιστα του πήγαινε το ψάρεμα, είχε ένστικτο, ευστροφία, είχε και παρέα τον ξάδερφο του τον Τόλια όπως και τον μεγαλύτερο αδερφό του τον Αποστόλη, επίσης είχε και τη βάρκα του Νικολή του πατέρα του.

Βρέφος ακόμη έπιανε γουβιούς με τα χέρια και κόντεψε να πνιγεί σε μια γούβα που τους παγίδευε όταν έγειρε μπροστά επειδή δεν έφτανε σαν μικρούλης που ήταν και φυτεύτηκε το κεφάλι του στη λάσπη. Είχε ευτυχώς κοντά του τον θείο Σταθάγγελο  πραγματικό φύλακα άγγελο του, τον ψαρά της οικογένειας άτεκνο που του μάθαινε τα κόλπα. Ο αγαπημένος του θείος πέθανε νέος όταν μπήκε στη μέση να χωρίσει δυο γνωστούς του κι έφαγε μια μαχαιριά αδέσποτη. Είχε προλάβει όμως να του κολλήσει το μικρόβιο της αλμύρας.

Έφτιαξε ο Μητσάκος καλαμίδι με σπάγκο, μετά πετονιές, μετά παραγαδάκι πάντα από σπάγκο μάνα -το χοντρό- και παράμαλο -το λεπτό με το αγκίστρι- τρίχα αλογοουράς, είχε μαδήσει το άλογο του μπάρμπα Τζίλου. Μετά οργανώθηκε, έφτιαξε απόχη μικρή για τα μεγάλα ψάρια που δεν τα σήκωνε ο σπάγκος και μια μεγάλη για τα κλαριά, κι αργότερα αγόρασε δίχτυα επαγγελματικά, και καμάκια και λάμπα υγραερίου για πυροφάνι αλλά έμαθε και να τα επισκευάζει αλλά και να τα κατασκευάζει μόνος του.

Τα κλαριά ήταν μικρά δεματάκια από κλαδιά μυρσίνης, σχοίνων και λοιπά κλαδιά που προέρχονταν από τις λεγόμενες μάζες, τους θάμνους δηλαδή που έκοβαν ρογκίζοντας καθαρίζοντας οι αγρότες για να μπορούν να μαζεύουν τις ελιές.
Τα δεματάκια αυτά τα έριχναν στα ρηχά της θάλασσας και τα παλούκωναν μέχρι ένα μέτρο βάθος στα φύκια κι εκεί φώλιαζαν κάθε λογής μικρά ψάρια, χέλια, καβούρια και πάρα πολλές γαρίδες μικρές ότι πιο νόστιμο σε γαρίδα.
Σε ένα από αυτά όταν ήταν συνταξιούχος έπιασε ένα χταπόδι δεκατέσσερα κιλά όχι λόγια, ήταν όσο ένα μεγάλο δοχείο ναυτικής μπογιάς που χρησιμοποιούσε για τα ψάρια του γεμάτο.

Το ξέρω γιατί είδα το κτήνος ζωντανό και μετά το χτύπησα και το ζούληξα ο ίδιος αποκλαμό- αποκλαμό  στο κοτρόνι να φύγει η γλίτσα. Ο κάθε αγοραστής πήρε από έναν αποκλαμό και έμεινε για την οικογένεια  ένας αποκλαμός και η κουκούλα που ήταν σαν μεγάλη τσάντα.

Με τα κλαριά αυτά μάζευαν δόλωμα για τα παραγάδια, ζωντανή γαρίδα αλλά και γαρίδα για το σπίτι. Ειδικά τη μεγάλη σαρακοστή πούλαγε ένα σωρό γαρίδα.
Μάλιστα τα τηγανιτά γαριδάκια ήταν η λιχουδιά της εποχής για μικρούς και μεγάλους που πουλούσαν σε χωνάκια χαρτιού, εξάλλου τα καινούρια απομίμηση αυτής της λιχουδιάς είναι.

Την εποχή της νιότης του καπετάν Μήτσου μου ομολόγησε πως η αφθονία στη θάλασσα ήταν τεράστια, υπήρχαν ψάρια πολλά, μεγάλα και εξαιρετικά αθώα απονήρευτα, που πιάνονταν εύκολα. Καμιά σχέση με σήμερα που είναι λίγα δυσεύρετα και παμπόνηρα από το πολύ ψάρεμα.

Έτσι και φαγητό ποιοτικό έπιανε για όλη την πολυμελή οικογένεια, αλλά και δεκαρούλες μάζευε, γιατί απέκτησε πελατεία και η πραμάτεια ήταν άριστη και μεγάλη η ψαριά συνήθως.

Πονήρεψε λοιπόν ο μικρός ψαράς κι έγινε και έμπορος για τα ψάρια του οπότε δεν ήθελε με τίποτε να πάει στο χωράφι να πιάσει το τσαπί.
Ο πατέρας του ο Νικολής θύμωνε αλλά του άρεσε και η ψαριά που έμπαινε στη φαμίλια να θρέψει το ασκέρι οπότε υποχώρησε στο τέλος.

Ο Μήτσος μαζί με τον Τόλια πρώτο ξάδερφο του, που ήταν συνομήλικοι κι έκαναν πολλή παρέα γλυκάθηκαν με το ψάρεμα και άρχισαν να κάνουν γνωριμίες με τους έμπορους της περιοχής που αγόραζαν τα ψάρια όπως και με τους εφοπλιστές καϊκιών και καπεταναίους που επίσης είχαν χρήμα να αγοράζουν τα ψάρια τους.

Πάνω στη συζήτηση έπεσε κάποια φορά και η ιδέα αφού ξέρουν από θάλασσα να μπούνε πλήρωμα στα καΐκια να βγάζουν λεφτά όχι πενταροδεκάρες όπως με τα ψάρια.
Τους άρεσε η ιδέα και αποφάσισαν να μπούνε στα καΐκια από του χρόνου κιόλας, ήταν δεν ήταν δεκατριών χρόνων.
Τα καΐκια δεν ήταν δα και ξένοι αυτοί που τα είχαν, ήταν συχωριανοί, οι περισσότεροι ήταν φίλοι και συγγενείς του πατέρα τους, οπότε όχι μόνο έπιασαν δουλειά αλλά άρχισαν να ζητάνε και καλύτερο μεροκάματο και να το παίρνουν από τον ένα εργοδότη στον άλλο.

Ο καπετάνιος μου διηγήθηκε πως έπιασε δουλειά με μια κουρελού για να κοιμάται και να σκεπάζεται στο κατάστρωμα του καϊκιού και γύρισε ντυμένος με παπούτσια και πουκάμισο μέσα σε μια ιδιότυπη ξύλινη βαλίτσα που έφτιαξε από ένα ρεγγοκούτι.
Αυτό το ρεγγοκούτι και το κομπόδεμα, οι οικονομίες από το ψάρεμα, του επέτρεψαν να πάει στη Κέρκυρα να βγάλει φυλλάδιο ναυτικού όταν ήρθε η κατάλληλη ηλικία με την υπογραφή ενός φίλου του πατέρα του, του Αλέξη  που τον είχε σαν παιδί του και συζητούσανε τα σχέδια του.
Ήξερε εκείνος πως είχε τσαντιστεί ο πατέρας του ο Νικολής επειδή δεν πήγαινε στο χωράφι το ένιωθε σαν προσβολή και του έλεγε κοροϊδευτικά πως δεν θα υπογράψει για φυλλάδιο και πως έτσι για καπρίτσιο θα τον κάνει αγρότη.
Λέγε λέγε όμως ο Νικολής και κόντρα στη κόντρα με το γιο του  θύμωσε τόσο που δεν ήθελε με τίποτε να υπογράψει. Έτσι ο μικρός ψαράς πήγε στο μπάρμπα Αλέξη με τη παράκληση να υπογράψει εκείνος, έτσι κι έγινε τελικά. Μάλλον σε γνώση του Νικολή όμως που ήθελε να δοκιμάσει την αποφασιστικότητα του για ένα από τα πιο επικίνδυνα και προσοδοφόρα επαγγέλματα του κόσμου.

Έτσι το πήρε απόφαση ο μικρός Μήτσος ψημένος στα καΐκια πια, να γίνει ναυτικάρα.
Θα πήγαινε στο Πειραιά να πιάσει κανονικό μπάρκο αλλά δεν έφταναν τα λεφτά για ναύλα οπότε μπάρκαρε για Πειραιά σαν πλήρωμα με συμφωνία να φύγει εκεί.
Όταν έφτασε στον Πειραιά είδε τη δυσκολία του εγχειρήματος: χωρίς λεφτά σε μια πόλη γεμάτη με ναυτικούς που ψάχνουν για δουλειά.
Που να μείνει και πως, που δεν είχε  λεφτά παρά μόνο για φαγητό;
Πήγε λοιπόν σε ένα αραγμένο παλιό καΐκι όπου βρήκαν καταφύγιο κι άλλα πατριωτάκια, που του το σφύριξαν.
Εκεί κοιμότανε για κανένα δεκαήμερο και τη μέρα αλώνιζε στα ναυτιλιακά γραφεία στο Πειραιά να βρει το πολυπόθητο μπάρκο.
Πραγματικά ήρθε το πολυπόθητο μπάρκο και έπαιρνε πια τα τριπλάσια από τα καΐκια με κουκέτα και καλό φαγητό και τουαλέτα και κόσμο καλό για εργοδότες κάτι ωραίους τύπους μικρασιάτες ναυτικάρες νοικοκύρηδες και ξηγημένους.
Πέρασε πολύ καλά στο πρώτο μεγάλο του μπάρκο πήρε και βαλίτσα και κουστούμι.
Στη συνέχεια όμως έμαθε πως μεγαλύτερα πλοία έδιναν σχεδόν τα διπλάσια, έμαθε τα κόλπα ρωτώντας  και μπήκε σε ένα μεγαλύτερο πλοίο φορτηγό, όπου κι έπεσε στη πρώτη αβαρία κακοκαιρίας. Κόντεψε να τους βουλιάξει η καταιγίδα, αφήσανε λοιπόν στη θάλασσα μέρος του φορτίου για να γλυτώσουν και άραξαν σε ένα όρμο απάνεμο  να περάσει το κακό.
Το λιμενικό ειδοποιήθηκε για το φορτίο που έπλεξε μετά τη καταιγίδα και τους ψάχνανε ως αγνοούμενους, ο ασύρματος είχε χαλάσει από τη καταιγίδα και για καμιά εβδομάδα στο χωριό τους κλαίγανε για πνιγμένους.
Όλοι εκτός από το Νικολή που δεν πίστευε πως πνίγηκε ο Μήτσος του, κι ολοένα έλεγε στη Ζαχαρένια τη γυναίκα του "Μη κλαίς μαρή χαμένη δεν έπαθε τίποτε θανέρτει σε λίγο κουνιστός και λυγιστός με το ρεγγοκούτι και το πουκάμισο του".
Πραγματικά μετά την ταλαιπωρία ξεμπάρκαρε για λίγο και δικαιώθηκε έτσι ο Νικολής.

Η ανοδική πορεία όμως δεν σταμάτησε σαν μούτσος στα φορτηγά, άρχισε να παίρνει βαθμό ο Μήτσος, ήταν έξυπνο παιδί είχε ψηθεί στη θάλασσα από μικρός στα καΐκια και στα βαποράκια και έγινε ναυτικάρα και λοστρόμος ξηγημένος, γιατί κατείχε όλα τα πόστα και είχε και το τρόπο να κουμαντάρει όμορφα τους ανθρώπους τους καραβιού από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο.
Ξυπνάει ο άνθρωπος άμα διαθέτει μυαλό και όρεξη κι ο Μητσάκος τα είχε και τα δύο και ήτανε κι ομορφόπαιδο: μελαχροινός πρασινογάλανο μάτι σαν στάρ του σινεμά.
Ο μισθός πια ήτανε σε λιρίτσες γιατί του είπανε οι μικρασιάτες καλή τους ώρα να μαζεύει το μισθό του και να τον κάνει χρυσό κι αν μπορεί να τον αξιοποιεί και τους άκουσε, τις έστελνε λοιπόν τις λίρες στο Νικολή να φτιάξει τα προικιά για τις τρεις αδερφάδες του, το ίδιο έκανε κι ο μεγάλος του αδερφός ο Αποστόλης.
Ο Νικολής έτσι αξιώθηκε κι αγόραζε και από καμιά άκρη με ελιές ή αμπέλια γιατί από τέτοια μόνο γνώριζε, με τις λιρίτσες των παιδιών, αλλά δυστυχώς τα έγραφε στο όνομα του. Έτσι στο τέλος ο κόπος των δυο μεγάλων αδερφών μοιράστηκε κληρονομιά και στα μικρότερα χωρίς ωστόσο οι μεγάλοι να πουν τίποτε γι'αυτό, εξάλλου τόσες λίρες έδωσαν για τις τρεις αδερφές, αν έδιναν και δυο άκρες γη και στα μικρά που τα μεγάλωσαν εκείνοι τι θα πάθαιναν;

'Εφτασε όμως η ώρα για το στρατιωτικό, στο ναυτικό λοιπόν και μάλιστα στα υποβρύχια ο Μήτσος.
Ναυτάκι πρώτο, από την εκπαίδευση τον κάνανε τσακωτό για την εμπειρία του σε ιστιοφόρα καΐκια και πλοία φορτηγά και μάλιστα λοστρόμος τόσο μικρός, ώστε να μπει καπετάνιος σε ρυμουλκό του ναυτικού στο πέραμα.
Εκεί έδειξε την αξία του κι όταν ήρθε η ώρα τον πήρε ο διοικητής καπετάνιο για το κότερο του μαζί με το πλήρωμα του.
Από τα ρυμουλκά και τη μουντζούρα τους στη πολυτέλεια και την υψηλή κοινωνία ο Μήτσος μέσα στα υπέροχα καλομαθημένα θηλυκά έκανε μπαμ ο νεότατος καπετάνιος που δεν ήξεραν ότι ήταν στρατευμένος.
Αλλά ο Μήτσος αν και καρδιοκατακτητής στάθηκε κύριος, και πολύ τον εκτίμησε το διοικητής του για τη συμπεριφορά του, το ίδιο και οι όμορφες δεσποινίδες και κυρίες.
Ακόμα δείχνει τα ωραία δώρα που τους έδωσαν όταν τελείωσε η κρουαζιέρα κάτι σουγιάδες πανάκριβους ελβετικούς κάτι χρυσά ρολόγια και ταμπακιέρες μάλιστα μόλις έμαθαν πως ήταν στρατευμένα τα παιδιά του πληρώματος μάζεψαν μεταξύ τους ένα μεγάλο ποσό για φιλοδώρημα ώστε στο τέλος έφυγε από το κότερο με χρήμα.

Κοντά στο τέλος της θητείας ο καπετάν Μήτσος του σκάφους του Διοικητού με το όνομα στο στρατόπεδο επιστρέφει στη θέση του στο πόστο του κυβερνήτη ρυμουλκού.
Εκεί κάποιος ξιπασμένος καινούριος αξιωματικός που όλο για το Μήτσο άκουγε και δεν τον έβλεπε ποτέ είχε τη φαεινή ιδέα να τον στείλει στη "Καλλιόπη"... να παλέψει με το θηρίο! να καθαρίσει τις τουαλέτες.
Εκεί βρήκε το ξάδερφο του και σειρούλα το Νίκο που έκανε τσιγάρο και του λέει τα καθέκαστα.
Χωρίς να του πει τίποτε εκείνος κινάει και πάει κατευθείαν στο διοικητή, ο οποίος έξω φρενών φωνάζει τον αξιωματικό και τον έβρισε κανονικά. Τον άκουσε όλο το στρατόπεδο να τον λούζει με κοσμητικά επίθετα.
Έρχεται τότε εκείνος σαν γάτος μπανιάδος στις τουαλέτες με κάτι καινούρια ναυτάκια και του λέει τάχα πως αστειεύτηκε και είναι ελεύθερος για έξοδο.
Έτσι η καπετάν Μήτσος τελείωσε τη θητεία του στα υποβρύχια τα ρυμουλκά και τα κότερα επεισοδιακά.

Αφού απολύθηκε λοιπόν πήγε να δει τους δικούς του στη ξερόραχη, με το γυαλί του το τσίλικο και το κουστούμι το γαμπριάτικο.
Τον βλέπει η Τασούλα η μεγάλη αδερφή του που μάζευε ελιές εκείνη τη στιγμή απότομα που πλησίαζε αεράτος και... τον πιάνει στα λιθαροκότρωνα!
Αφού δεν τον αναγνώρισε και νόμισε πως είναι κανένας κορτάκιας τουρίστας.Όταν βγάζει λοιπόν τα μαύρα γυαλιά για να τον γνωρίσει σκασμένος στα γέλια πέφτει στην αγκαλιά του και του λέει: "Ω λαλάκη μου κόντεψα να σε τελέψω η συφοριασμένη! συμπάθα με τη στραβή" κι ακόμα γελάμε όποτε μας το λέει παραστατικότατα η θεία μου.

Τα μπάρκα μετά τη θητεία ήταν πιο καλοπληρωμένα, και κάποια στιγμή σε γκαζάδικα που έκαναν το γύρο της υφηλίου και που ήταν τα μεγαλύτερα βαπόρια της εποχής επιπλέον δε τα πιο καλοπληρωμένα, προφανώς και λόγω επικινδυνότητας.Έτσι σιγά σιγά και αγορές κτημάτων έγιναν από τον Νικολή για τα παιδιά και προίκα για τα κορίτσια.
Έτσι το είχαν τότε:
-πόσα παιδιά έχεις;
-τέσσερα παιδιά και δυο κορίτσια...!Έλεγε ο Νικολής και η Ζαχαρένια.
Τα δυο παιδιά ο Μήτσος κι ο Αποστόλης προικιόσανε τις αδερφάδες κι έτσι παντρευτήκανε κι εκείνες οι δόλιες να κάνουν οικογένεια και μπόλικα ανηψάκια.
Έιχαμε λοιπόν γάμους και πανηγύρια με τις δυο μεγάλες,αλλά κι ο Αποστόλης σαν πρώτος βρήκε τη θεια Νίκη και ήθελε να φτιάξει σπίτι οπότε κανόνισε με το πατέρα μου να φτιάξουνε ένα με αδερφομοίρια δηλαδή ένα μεγάλο που θα μοιραστεί στη μέση.
Έτσι κι έγινε όσο για το πατρικό στη ξερόραχη το άφησαν για στάβλο όπως του ταίριαζε, ενώ το πατρικό στο κατωχώρι το πούλησε ο Νικολής και έφτιαξε το πέτρινο στο Βλυχό.
Αφού κι έφτιαχνε σπίτι ο Μήτσος κι ο Αποστόλης ήτανε σχεδόν έτοιμος λέει δε μπορεί τι θα μείνω στο ράφι εγώ πρέπει να βρώ μια καλή κοπέλα να παντρευτώ και θυμάται πως ο Κοντογιωργης γνωρίζει μια κοπέλα που του άρεσε τη Λενίτσα του Βασίλη από τη Νικιάνα, ανηψιά του Κωστόπουλου με το καφενείο στο χωριό,  φίλου και συγγενή οπου ρώτησε κι έμαθε τι και πως.
Βάζει λοιπόν το μπάρμπα Γιάννη μπροστά που ήτανε ξηγημένος και του έκοβε για τέτοια να πάνε για το προξενιό της Ελενίτσας.
Έντεκα χρόνια μικρότερη η Ελενίτσα και μινιόν φιλέτ από καλή οικογένεια με το κάτι τις της και νοικοκυρούλα ομορφαίλω και μικροκαμωμένη δε σα μπιμπελό.
Πραγματικά της άρεσε ο γαμπρός και είπε το ναί η Ελενίτσα του Δαμιανή έμαθε πως είναι και καλό παιδί από το συγγένειο στο χωριό του και έτσι στήθηκε το σπιτικό...
Το σπίτι έτοιμο το κορίτσι έτοιμο νερό ναι ρεύμα και τηλέφωνο γιοκ. Η Δεη και ο Οτες δεν είχαν επισκεφτεί ακόμη το χωριό του Μήτσου και η Ελενίτσα ένοιωσε πως γύρισε στο μεσαίωνα με τη λάμπα πετρελαίου το μαστέλο στη φωτιά και το σίδερο με τα κάρβουνα ενώ στη Νικιάνα πιο κοντά στη πρωτεύουσα του νησιού είχε φτάσει πρόπερσι κι ο Οτές και η Δεή.
Τέλος πάντων λέει ο Μήτσος κάμε υπομονή Ελενίτσα και μέχρι να έρθει ο Νικολάκης θα έχουμε και τηλέφωνο και ρεύμα στη φωλίτσα μας, Α και το σπίτι μόνοι μας αφού ο αδερφός μου  ο Τζέλης θα έχει ετοιμάσει το δικό του και αυτός.
Έτσι κι έγινε...
Ο Νικολής παραξένεψε με τα χρόνια από την υγρασία και τη κακουχία έσπασε το στομάχι του και υπέφερε είχε λοιπόν συνέχεια νεύρα και τη μέρα που πήγε η Λενίτσα να γεννήσει την αφεντομουτσουνάρα μου με το Μήτσο στο νοσοκομείο είχε προαίσθημα και ξύπνησε το απόγευμα και λέει στη Ζαχαρένια:
-Ε Μαρή άκουσες; ο Μήτσος έκαμε γιό!
-Ε Μαρέ που το ξέρεις, αφού δε προλάβανε να πάνε στο νοσοκομείο, πότε πρόλαβε και γέννησε και το έμαθες κιόλας;
-Τ'ακούς τι σου λέω, όταν εκοιμόμουνα ήτανε δυο κυράδες εδώ έξω και το λέγανε, πως ο Μήτσος έκαμε αγοράκι.
-Ωστόσο ο παππούς Νικολής ξεψύχαγε το βράδυ την ώρα που γεννήθηκα. Έτσι πήρα και το όνομα του και τις παραξενιές του.
Ενώ οι γονείς μου μέσα στη χαρά τους για τον πρωτότοκο έμαθαν το λυπητερό νέο για τον παππού Νικολή.
Έτσι το ζεύγος βρισκότανε ανάμεσα στα μπάρκα που γινότανε όλο και πιο αραιά όλο και πιο μικρά όλο και πιο δυσεύρετα το τελευταίο καιρό που θα πήγαινα στο δημοτικό μάλιστα ο πατέρας μου έπιασε δουλειά στο φέρυ του Σκορπιού του Ωνάση.Σε όλο το δημοτικό έκανε ακόμη μερικά μπάρκα και το ογδόντα δύο με το Παπανδρέου που πήγε να φορολογήσει μέχρι και τις κουτσουπιές του Σκορπιού η Αθηνά έκλεισε φέρυ κι έστειλε άπαντες σπίτια τους.
Όταν ο καπετάν Μήτσος φτασμένος πρακτικός καπετάνιος στην εταιρία πήγε για μπάρκο του λένε καπεταν Μήτσο ατύχησες δεν έχει δουλειά καθόλου, κοίτα μήπως σε βγάζει για τη σύνταξη να μη σου λείψει το ψωμί κι άμα κυλήσουνε δουλειές εδώ είμαστε το δίπλωμα δεν σου το παίρνουνε.
Έκαμε λοιπόν τα χαρτιά του ο καπετάν Μήτσος για σύνταξη και στα 45 του να σου ένας συνταξιούχος καπετάνιος κυνηγός ψαράς σκαφτιάς που δούλευε περισσότερο από ότι νέος όπως κορόιδευε.
'Εφτασαν με τη μάνα μου να κάνουν ένα τόνο λάδι,να ρίχνουμε κάθε βράδυ εγώ κι ο πατέρας μου με το πριάρι που είχε φτιάξει ο ίδιος το λεγόμενο "Νικολάκη"τα δίχτυα και τα παραγάδια, κάθε δεύτερο ή τρίτο, ενδιάμεσα να κάνουμε βόλους: ρίξιμο ράβδισμα στο νερό και  σήκωμα το δίχτυ ή να πηγαίνουμε πρια -πυροφάνι-
και με την Ελένη να τα σηκώνει το πρωί που εγώ ήμουν στο σχολείο μαζί με τις αδερφές μου,μετά εκείνη να μαγειρεύει να πλένει και να ετοιμάζεται να πάνε για τις ελιές και τα υπόλοιπα κατσίκια κότες.
Όταν δεν είχε ελιές είχε κυνήγι είχε πατάτα σκόρδα κρεμμύδια...
Ήρωες γοργόνια στη δουλειά όλα τα έφερναν βόλτα.
Όσο δεν το ήθελε ο καπετάνιος το τσαπί τόσο του έδωσε και κατάλαβε από τα σαρανταπέντε και μετά μέχρι τα εξήντα πέντε περίπου, που σταμάτησαν να ασχολούνται με τα χωράφια εντατικά κι έμεινε μόνο το πριαράκι και τα ψάρια του για έσοδα μαζί με τη μικρή σύνταξη.
Στο μεταξύ σπούδασαν ένα παιδί και δυο... κορίτσια.
Έφτιαξαν δυο διαμερίσματα για να έχουν όλα τα παιδιά κεραμύδι.
Άλλαξαν τον ένα μαντρακά -αυτοκίνητο- με έναν άλλο πιο καινούριο και πιο μεγάλο.
Όσο εγώ έτρεχα με τα κομάντο στις βουνοκορφές ο καπετάνιος πούλησε την άδεια του ψαρέματος την επαγγελματική και πήρε τόσα λεφτά όσα έβγαζε όλη του τη ζωή σε ψάρια.
Το πριάρι το "Νικολάκη" τον πήρα στα χέρια μου για κάνα δυο χρόνια αλλά το επαγγελματικό σκάφος δεν επιτρέπουνε τα τέρατα να χρησιμοποιηθεί για ψάρεμα ερασιτεχνικό, παρά μόνο για βαρκάδες, σιχάθηκα λοιπόν τις βαρκάδες και παράτησα το πριάρι σοιχτιρίζοντας το τέτοιο που τους πέταγε.

Πρόλαβε ο καπεταν Μήτσος αρχοντόγερος ογδονταρης  πια και είδε τρία εγγονάκια και μια μέρα σε ένα ιατρείο που πήγε για γενικές εξετάσεις έσβησε σαν το κεράκι της λαμπρής και μας άφησε όλους σύξυλους.

Η ΛΥΡΑ

Ανακοίνωση
Για όσους ενδιαφέρονται για την αρχαία ελληνική μουσική παράδοση που φτάνει μέχρι τις μέρες μας μπορείτε τώρα να επισκεφθείτε το ιστολόγιο ''η λύρα''

ΜΑΡΙΝΑ ΒΛΥΧΟΥ

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΚΑΒΒΑΔΑ

Το 1991 στο σεμινάριο βιομηχανικού σχεδιασμού συνδιοργάνωση του Δήμου Αθηναίων της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και του Ελληνικού Οργανισμού ΜικροΜεσαίωνΕπιχειρήσεωνΧειροτεχνίας είχα σχεδιάσει την πρόταση μου για μια νέα ανάρτηση που εφάρμοσα στο πίσω μέρος μιας δικού μου σχεδιασμού τρίτροχης μοτοσυκλέτας της "Μοτομανίας".
Ο καθηγητής μου Σωτήρης Λαμπαδαρίδης μου πρότεινε να προσπαθήσει να δημοσιευτεί σε περιοδικό μοτοσυκλέτας.
Πραγματικά έκλεισε ένα ραντεβού με τον τότε διευθυντή σύνταξης του περιοδικού 2ΤΡΟΧΟΙ των τεχνικών εκδόσεων Δημήτρη Διατσίδη.
Πράγματι έγινε εκτενές αφιέρωμα στη μελέτη μου αυτή στο τεύχος Ιανουαρίου Φεβρουαρίου 1992.
Τότε ο Δημήτρης Διατσίδης μου είπε πως μίλησε με τον τεχνικό διευθυντή της Υαμαχα Ελλάς Μηχανολόγο Παπαδόπουλο ο οποίος πρότεινε με χορηγία της Υαμαχα Ελλάς να γίνει μελέτη για το μοντέλο της ΥΑΜΑΗΑ GTS 1200 που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό.
Πράγματι ολοκλήρωσα τη μελέτη εφαρμογής στο συγκεκριμένο μοντέλο με πλήρη τεχνικά σχέδια
ένα προσχέδιο των οποίων βλέπουμε εδώ και το άρθρο που ακολούθησε είχε και την κριτική του κυρίου Παπαδόπουλου.

παραθέτω το άρθρο όπου παρουσιάζω  τη μελέτη αυτή.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ 2ΤΡΟΧΟΙ 
ΤΕΥΧΟΣ 32 - Δεκέμβριος 1993

''H ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΘΑ ΕΛΘΟΥΝ YAMAHA GTS 1000 A 3W''

Βλέπουμε πως αυτή η πρόταση βρίσκει σήμερα εφαρμογή σε σκούτερ της θυγατρικής της Υamaha  Gilera γνωστό ως μοντέλο mp3,

από κει και μετά γέμισε ο τόπος με σκούτερ με ανάρτηση Καββαδά .
Σήμερα γίνεται εφαρμογή στους εμπρός και τους πίσω τροχούς των σκούτερ βλέπε το μοντέλο Quattro

από πολλές βιομηχανίες μοτοσυκλέτας και τώρα η ίδια η Υαμάχα βγάζει μοτοσυκλέτα  με ανάρτηση παράλληλης κίνησης τροχών Καββαδά και το ονομάζει ΝΙΚΕΝ.

Οφείλω να ομολογήσω πως η χαρά μου για τη δικαίωση δεν περιγράφεται και ας μην αναφέρεται πουθενά το όνομα μου όπως γίνεται συνήθως στη βιομηχανία όπου ατελείωτες μελέτες που δημοσιεύονται αλλάζουν λίγο και κατοχυρώνονται ως νέες φροντίζοντας έτσι οι προηγούμενοι να μην μπορούν να διεκδικήσουν αμοιβή για την εργασία τους.Τουλάχιστον εγώ πληρώθηκα για τη δουλειά μου από το περιοδικό.

ΠΑΛΙΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ή Das alte Lied

Όταν ο στιχουργός Φάνης Καββαδάς επιλέγεται για να μεταφραστεί και να τραγουδηθεί στη Γερμανία

http://www.felix-leopold.com/liederlyrik-in-zwei-sprachen.html

Παλιό τραγούδι κι άγιασε απ' το πολύ το δάκρυ,
στην πλάτη του φορτώθηκε του κόσμου τον καημό.
Κι αν το ρωτήσεις θα σου πει "πατρίδα πιά δεν έχω,
καμιά πατρίδα δεν χωρά ολόκληρο ουρανό.

Βαφτίστηκα στο άχτι σας, στην πίκρα, στο γινάτι σας
και πιό ψηλά ανεβαίνω.
Είμαι το πρώτο γάλα σας, η μυρωδιά της μάνας σας,
γι αυτό σας ανασταίνω."

Παλιό τραγούδι κι άγιασε απ' την πολύ αγάπη,
έγινε ρούχο του φτοχού, του μόνου συντροφιά.
Κι αν το ρωτήσεις θα σου πει "τα χρόνια μου δε ξέρω,
ποιός ξέρει ποτε ράγισε πρώτη φορά καρδιά.

Βαφτίστηκα στο άχτι σας ...."

Στίχοι του Φάνη Καββαδά
Μουσική του Μιχάλη Νικολούδη
Ερμηνεία:  Γιάννης Χαρούλης

Η γενετική καταγωγή των Ελλήνων – Δρ. Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης

ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΑΚΙ

ΤΟ ΜΙΝΟΡΕ ΤΟΥ ΤΕΚΕ, 1932, ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΑΛΙΚΙΑΣ

Ο ΞΕΦΤΙΛΗΣ, 1928 ή 1933, ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΑΛΙΚΙΑΣ (ΤΖΑΚ ΓΚΡΕΓΚΟΡΥ)

Σερβικάκι, Αλάνικο - Οργανική Εκτέλεσις / Αμιράλης Αντώνης

ΛΕΛΕΓΕΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΒΟΕΣ ΟΙ ΠΡΩΤΟΛΕΥΚΑΔΙΟΙ ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΕΣ

Τετράπυλον στην Αφροδισία της Μικράς Ασίας ιερό των Λελέγων του 1400 πΧ

Λέλεγες πρωτοέλληνες στη  Μικρά Ασία: προϊστορικό ταφικό μνημείο

Λέλεγες πρωτοέλληνες στη Λευκάδα, προϊστορικός τύμβος του 3000 πΧ από τη Λευκάδα [Στενό Νυδριού]

Λέλεγες: ήταν πανάρχαια φυλή στην προϊστορική Ελλάδα στην εποχή των Πελασγών ή Αρείων, μία από τις αρχαίες ελληνικές φυλές που ζούσαν στην Ελλάδα στην περιοχή του Ιονίου, του Αιγαίου και τη νοτιοανατολική Μικρά Ασία, πριν τον σχηματισμό των τεσσάρων κυρίως ελληνικών φύλων: Ιώνων, Δωριέων, Αιολών, Αχαιών. Μάλιστα είναι προγενέστεροι των Κάρων για τούτο και συγχέονται: επειδή οι Κάρες τους κατέκτησαν και τους απορρόφησαν.

Κατά τον Στράβωνα[1]
ο αρχαιότερος βασιλιάς αυτών ήταν ο Λέλεξ από τη Λευκαδία [Λευκάδα] ή τα Μέγαρα ή τη Λακεδαίμονα, ετυμολογόντας το όνομα από το λέγειν. Ήταν λαός πλανώμενος ιδιαίτερα μέσω θαλάσσης, συγγενείς των Ταφίων και Τηλεβοών  [Μεγανησιώτες Λευκαδίτες] και συναντιούνταν στη Λευκάδα, Ακαρνανία, Λοκρίδα, Φωκίδα, Εύβοια, Μεσσηνία, Ήλιδα, Βοιωτία και σε διάφορα νησιά του Αιγαίου, τη Κρήτη καθώς και στα παράλια της Μικράς Ασίας.

Ανασκαφή [τύμβος του 3000πΧ] στο Στενό Νυδριού στη Λευκάδα

Ανασκαφές στη Λευκάδα δείχνουν ότι οι Λέλεγες ήταν εκεί το 3000 πχ  φαίνεται και από τον κοινό τρόπο κτισίματος του ταφικού μνημείου.

Ας δούμε λίγο τι αναφέρουν οι αρχαιολόγοι για τα ευρήματα στη Λευκάδα:

Ιστορικό της ανασκαφής
Το προϊστορικό νεκροταφείο στο Στενό Νυδριού αποτελεί το σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Λευκάδας και σπουδαίο μνημείο της Προϊστορικής Εποχής στον αιγαιακό κόσμο.
Οι 33 τύμβοι που έφερε στο φως ο W. Dorpfeld στις αρχές του 20ου αι., πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι οι πρωιμότεροι τύμβοι στον ελλαδικό χώρο, συγκροτώντας ένα ιδιαίτερο ταφικό σύνολο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (2900 π.Χ. - 2200 π.Χ.), που προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την προϊστορική κοινότητα, στην οποία ανήκε.
Η επιλογή του τύμβου, ως ταφικού μνημείου, και ο τρόπος ανάπτυξης του νεκροταφείου στο χώρο, όπου ο ένας τύμβος τέμνει τον προγενέστερο, φανερώνοντας τη χρονολογική ακολουθία των ταφών, μαρτυρούν υψηλό επίπεδο κοινωνικής οργάνωσης.
Ταυτόχρονα, τα ταφικά έθιμα και κτερίσματα μαρτυρούν την ύπαρξη μιας ελίτ που είχε την οικονομική και κοινωνική δυνατότητα να δημιουργήσει μια ξεχωριστή νεκρόπολη για τα μέλη της, η οργάνωση και κατασκευή της οποίας απαιτούν χρόνο, ανθρώπινο δυναμικό και τεχνογνωσία.

Το νεκροταφείο των τύμβων εντοπίστηκε σε απόσταση περίπου 280μ. από τη θάλασσα, ανάμεσα στις εκβολές του χειμάρρου Δημοσάρι στη θέση Στενό. Πρόκειται για πεδινή θέση, στο στενότερο σημείο της εισόδου στον όρμο του Βλυχού.
Στο νεκροταφείο εντοπίστηκαν 33 κυκλικές κατασκευές - τύμβοι, εκ των οποίων ο Dorpfeld αποκάλυψε πλήρως 22. Ο Dorpfeld υπολόγιζε άλλους 10-17 επιπλέον πιθανούς τύμβους.
 Όλοι οι τύμβοι ανήκουν στον ίδιο αρχιτεκτονικό τύπο: πρόκειται για σχεδόν τέλεια κυκλικές κατασκευές, η διάμετρος των οποίων κυμαίνεται από 2,70μ. έως 9,60μ. Η περίμετρός τους είναι κατασκευασμένη με λίθινες πλάκες σε στρώσεις, το εξωτερικό μέτωπο των οποίων χαρακτηρίζεται από την καθετότητά του.

ΛΕΛΕΓΕΣ: προϊστορικός τύμβος του  3000πΧ στη Λευκάδα,
ομάδα Δαίρπφέλδ 1913

Στο κέντρο κάθε τύμβου υπήρχε μία κύρια ταφή και έως 3 δευτερεύουσες στην περιφέρεια του. Οι τάφοι και ο χώρος ανάμεσά τους καλύπτονταν από χώμα και άτακτα τοποθετημένους ακατέργαστους λίθους. Το συνολικό ύψος του τύμβου, της κρηπίδας συμπεριλαμβανομένης, έφθανε σε ύψος 1,20μ.
Είναι πολύ πιθανό η τελική μορφή του τύμβου να ήταν μία σταδιακή-δυναμική διαδικασία κατά τη διάρκεια μίας ή δύο γενεών. Αρχικά, ο τύμβος θα κατασκευαζόταν σε δεδομένο ύψος ως πλαίσιο μίας πρώτης ταφής και με το πέρασμα των χρόνων και την πρόσθεση μεταγενέστερων τάφων η κατασκευή θα μεγάλωνε καθ' ύψος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανάπτυξη του νεκροταφείου στο χώρο και η αλληλοδιάδοχη επαφή των τύμβων. Ο Dorpfeld υποστήριξε εξαρχής ότι οι δύο μεγαλύτεροι και περίοπτοι τύμβοι του νεκροταφείου, R1 και R26, που βρίσκονται στο ΒΑ και ΒΔ πέρας αντίστοιχα του νεκροταφείου, είναι και αυτοί που κατασκευάστηκαν τελευταίοι και γι' αυτό είναι περίοπτοι.
Ανάμεσά τους διατάσσονται ομάδες εφαπτόμενων τύμβων πάνω σε γραμμικούς άξονες. Ο προγενέστερος τύμβος στο σημείο της επαφής με τον επόμενο είναι άρτιος ως προς τον κύκλο και συνεχής ως προς τον τρόπο δόμησης. Αντίθετα, ο μεταγενέστερος στο ίδιο σημείο ή δεν ολοκληρώνεται ως πλήρης κύκλος ή δομείται με λίθους ακατέργαστους.

Στο κέντρο κάθε τύμβου βρίσκεται η κύρια ταφή (πρωτεύουσα), πάντα ενηλίκου ατόμου, συνήθως άνδρα, ενώ σε 5 περιπτώσεις ανήκε σε γυναίκα, με μία μόνο εξαίρεση, όπου ο κύριος τάφος περιελάμβανε διπλή ταφή άνδρα και γυναίκας (R26). Εντός του τύμβου βρίσκονται έως και τρεις επιπλέον τάφοι - δευτερεύουσες ταφές κυρίως παιδιών - που συνοδεύουν σε μεταγενέστερο χρόνο την κύρια ταφή. Εκτός των ορίων των τύμβων υπάρχουν οι περιφερειακές - γειτονικές ταφές.

Οι ταφές γίνονταν σε πιθάρια (εγχυτρισμοί), σε κιβωτιόσχημους τάφους και σε απλούς λάκκους. Στους δύο μεγαλύτερους τύμβους του νεκροταφείου, R1 και R26, οι κεντρικοί τάφοι είναι επιμελημένες θαλαμοειδείς κατασκευές, ένας συνδυασμός ουσιαστικά εγχυτρισμού και λακκοειδούς τάφου με επιμελημένη κτιστή πλαισίωση. Καθιερωμένη ταφική πρακτική είναι η καύση της κύριας - αρχικής ταφής. Οι δευτερεύουσες και περιφερειακές ταφές είναι συνήθως ενταφιασμοί.

Ιδιαίτερα σημαντικά, λόγω της σπανιότητάς τους κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, είναι τα χρυσά αντικείμενα. Πρόκειται για χάνδρες περιδεραίων, περίαπτα, ενώτια, αλυσίδες, καθώς και επενδύσεις λαβών. Τα ασημένια κοσμήματα περιορίζονται σε 4 βραχιόλια σπειροειδούς σχήματος. Τα χάλκινα ευρήματα υπερτερούν αριθμητικά και αφορούν σε όπλα και εργαλεία. Στα εργαλεία εντάσσονται τρία μαχαίρια, τρεις σμίλες, ένας πέλεκυς, δύο βελόνες, λαβίδες κρέατος, καθώς και ένα αγκίστρι, ενώ κατά τη φάση της ανάδειξης βρέθηκε και μία χάλκινη τριχολαβίδα. Τμήματα ενός ή δύο οστέινων σωληνόσχημων αντικειμένων που βρέθηκαν στον γυναικείο R4 ταυτίστηκαν με θήκες καλλυντικών και έχουν παράλληλα σε ταφές των Κυκλάδων (Πολιτισμός Σύρου-Κέρου) της ΠΕΧ.



Η κεραμική αποτελεί την πολυπληθέστερη ομάδα κτερισμάτων και περιλαμβάνει ολόκληρα αγγεία ή τμήματά τους, που προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για τις επαφές με σύγχρονες κοινότητες του αιγαιακού χώρου. Από το νεκροταφείο του Στενού διαθέτουμε κατηγορίες επιτραπέζιων αγγείων, κυρίως φιάλες, σαλτσιέρες, ασκούς και πυξίδες. Πρόκειται για το τυπικό σχηματολόγιο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού που όσον αφορά στις φιάλες και σαλτσιέρες της ΠΕ ΙΙ φάσης, φανερώνει πρωτοτυπία και υψηλό βαθμό εξειδίκευσης των κεραμέων της περιόδου. Οι υψίποδες φιάλες των τύμβων R16 και R12 βρίσκουν παράλληλα στις λεγόμενες «φρουτιέρες» από τις Κυκλάδες (ΠΕ Ι και ΙΙ) και από το ΒΑ Αιγαίο. Η εγχάρακτη διακόσμηση της πυξίδας από τον τύμβο R26 θυμίζει αντίστοιχες από τις Κυκλάδες και την Κρήτη και οι ραμφόστομες πρόχοι («σαλτσιέρες»), το πλέον χαρακτηριστικό σχήμα της ΠΕ ΙΙ περιόδου, έχουν παράλληλα από τη Λέρνα ΙΙΙ, τη Βοιωτία, την Αττική και τις Κυκλάδες.



Μία πολυάριθμη κατηγορία μεμονωμένων ευρημάτων είναι και τα λίθινα εργαλεία από οψιανό και πυριτολίθο. Η ύπαρξη των λεπίδων από οψιάνο είναι άμεση απόδειξη για την επικοινωνία της Λευκάδας με τον αιγαιακό χώρο και συγκεκριμένα με τη Μήλο, όπου και αφθονεί αποκλειστικά η σχετική πρώτη ύλη. Ο πλουσιότερος τάφος συγκέντρωσης λεπίδων οψιανού είναι εκείνος του R1. Εντός του κεντρικού τάφου βρέθηκαν 18 λεπίδες και η παρουσία τους σε ένα γυναικείο τάφο, ίσως φανερώνει την κομμωτική χρήση τους στην καθημερινότητα. Αντίστοιχα, η ύπαρξή τους σε τάφους ανδρών θα μπορούσε να αποδοθεί σε ανάλογη καλλωπιστική χρήση (ξύρισμα, κόμμωση). Τέλος, τα εργαλεία από πυριτόλιθο επιλέγονται ως κτερίσματα σε ανδρικές ταφές, και είτε αποτελούν αιχμές βέλους, σύμφωνα με τον Dorpfeld, είτε προϊόντα λάξευσης, σύμφωνα με νεώτερες μελέτες.

Συντάκτης
Δρ. Ολυμπία Βικάτου, αρχαιολόγος - Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτ/νίας και Λευκάδος



Οι Λέλεγες στις αρχαίες πηγές

Οι Λέλεγες στη Μικρά Ασία
Στην Ιλιάδα βρίσκουμε τους Λέλεγες να είναι σύμμαχοι των Τρώων (Κ 429), μολονότι η πατρίδα τους δεν προσδιορίζεται.
Διακρίνονται από τους Κάρες, με τους οποίους τους συγχέουν μεταγενέστεροι συγγραφείς. Ο βασιλιάς τους είναι ο Άλτης και η πόλη τους, η Πήδασος καταστρέφεται από τον Αχιλλέα.

[Τρώες: πελασγικό φύλο από τα πολλά της Μικράς Ασίας. Ας θυμηθούμε πως ο Πρίαμος πήγε να μιλήσει στον Αχιλλέα για τη σωρό του Έκτορα, πως λάτρευαν τους ίδιους θεούς από τους οποίους μάλιστα κάποιοι ήταν στο πλευρό τους ο Απόλλων πχ ]

Ο Αλκαίος (7ος ή 6ος αιώνας π.Χ.) ονομάζει την Άντανδρο στην Τρωάδα «Λελέγειο», αλλά αργότερα ο Ηρόδοτος το υποκαθιστά με το επίθετο «Πελασγικός», και έτσι ίσως οι δύο όροι ήταν σε μεγάλο βαθμό συνώνυμοι για τους Έλληνες.

Ο Παυσανίας λέει ότι ο διάσημος ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο ήταν πανάρχαιος και οι Λέλεγες και οι Λυδοί τον χρησιμοποιούσαν πριν την εποχή των Ιώνων για τη λατρεία της «Κυρίας της Εφέσου», που οι Έλληνες αργότερα ονόμασαν Άρτεμη.

Ο Φερεκύδης (περ. 480) γράφει ότι οι Λέλεγες κατοικούσαν στην παραλιακή ζώνη της Καρίας, από την Έφεσο ως τη Φώκαια και στις νήσους Σάμο και Χίο, τοποθετώντας τους Κάρες νοτιώτερα.

 Ακόμα και ο Στράβων, αιώνες αργότερα, αποδίδει στους Λέλεγες μία ξεχωριστή ομάδα μικρών κάστρων, τύμβων και κατοικιών από την Αλικαρνασσό μέχρι τη Μίλητο στα βόρεια.

Ο Πλούταρχος επίσης υπονοεί την ιστορική ύπαρξη Λελέγων ως υποταγμένων δουλοπαροίκων στις Τράλλεις στο εσωτερικό.

Οι Λέλεγες στην Ελλάδα και το Αιγαίο
Στον κατάλογο του Ησιόδου, ένα μοναδικό σπάραγμα (Kinkel, Epicorum Graecorum Fragmenta I, 136 - Leipzig, 1877) τοποθετεί τους Λέλεγες κατά την μυθολογική εποχή του Δευκαλίωνα στη Λοκρίδα της κεντρικής Ελλάδας. Αλλά μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. κανένας άλλος συγγραφέας δεν τους τοποθετεί δυτικά του Αιγαίου.
Η σύγχυση με τους Κάρες (μετανάστες κατακτητές όπως οι Λυδοί και οι Μυσοί) οδήγησε στο συμπέρασμα του Καλλισθένους ότι οι Λέλεγες συμμάχησαν με τους Κάρες σε επιδρομές στα ελληνικά παράλια.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως παράδοση, προερχόμενη από τους Κρήτες, ταυτίζει τους Λέλεγες με τους Κάρες. Η παράδοση αυτή αναφέρει πως ήταν λαός των νησιών, υποτελείς στον Μίνωα όχι με υποχρέωση καταβολής φόρου αλλά με την υποχρέωση να επανδρώνουν τα πλοία του.
Η ίδια παράδοση έλεγε ότι οι Λέλεγες, οι οποίοι επινόησαν πολλά από τα στοιχεία της μετέπειτα πολεμικής εξάρτυσης των Ελλήνων, τελικά διώχθηκαν από τις αρχικές τους εστίες από τους Δωριείς και τους Ίωνες, οπότε και κατέφυγαν στην Καρία και ονομάσθηκαν Κάρες.
 Όμως ο Ηρόδοτος παραθέτει και την εκδοχή των σύγχρονών του Κάρων, οι οποίοι απέρριπταν την προαναφερθείσα παράδοση και θεωρούσαν τους εαυτούς τους αυτόχθονες που έφεραν το ίδιο πάντοτε όνομα.[2]

Μετά το 400 π.Χ. περίπου, άλλοι συγγραφείς ισχυρίσθηκαν ότι είχαν ανακαλύψει τους Λέλεγες στη Λευκάδα,στη δυτική Ακαρνανία, στη Βοιωτία,   και αργότερα πάλι στη Θεσσαλία, την Εύβοια, τα Μέγαρα, τη Λακεδαίμονα και τη Μεσσηνία.
Στη Μεσσηνία υπήρχε ο θρύλος ότι ήταν οι μετανάστες ιδρυτές της Πύλου και ότι σχετίζονταν με τους θαλασσοπόρους Τηλεβοείς [Μεγανησιώτες Λευκαδίτες] του Ομήρου, διαχωριζόμενοι από τους Πελασγούς[3]. Ωστόσο στη Λευκάδα τους θεωρούσαν αυτόχθονες.
Έτσι, ο περιηγητής Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) γράφει ότι, σύμφωνα με την παράδοση των Λακεδαιμονίων, υπήρχε ένας αυτόχθονας βασιλιάς της Λακωνίας, ο Λέλεξ, του οποίου εγγονός ήταν ο Ευρώτας. Από τον βασιλιά αυτόν, οι υποτελείς του ονομάστηκαν Λέλεγες.[4]

Τέτοιες παραδόσεις στην ελληνική μυθολογία υπάρχουν για όλα σχεδόν τα πανάρχαια φύλα της Ελλάδας.

Κατά τον Απολλώνιο τον Ρόδιο,[5] ο Λέλεγας ήταν αυτόχθων της Λακεδαίμονος, γιος ναϊάδας νύμφης. Γιος του Λέλεγα ήταν ο Ευρώτας, του οποίου η κόρη Σπάρτη, νυμφεύτηκε τον Λακεδαίμονα, γιο του Δία και της Ταϋγέτης.

Νεότερες θεωρίες
Ευρωπαίοι φιλόλογοι του 19ου αιώνα ανέπτυξαν τις εξής θεωρίες για τους Λέλεγες:
H. Kiepert, "Über den Volksstamm der Leleges", (in Monatsber. Berl. Akad., 1861, p. 114) θεώρησε τους Λέλεγες αυτόχθονες και τους συνέδεσε με τους Ιλλυριούς - Αρβανίτες Πελασγούς.

K.W. Deimling, "Die Leleger" (Λειψία 1862), ορίζει την κοιτίδα τους στη νοτιοδυτική Μικρά Ασία και τους φέρνει από εκεί στην Ελλάδα (ουσιαστικά η ελληνική άποψη).

G.F. Unger, "Hellas in Thessalien" (Philologus, supplement. ii., 1863), τους θεωρεί Φοίνικες Πελασγούς.

Ο E. Curtius, Griechische Geschichte. (Βερολίνο 1878, τ.1), έφθασε στο σημείο να διακρίνει μία «Λελέγειο» φάση του Αιγαιακού πολιτισμού.
Οι «Ευρωπαίοι Λέλεγες» πρέπει να συνδεθούν με την ανεύρεση σε διάφορα μέρη τοπωνυμίων όπως «Πήδασος», «Λάρυμνα» και «Άβαι», τόσο στην Καρία όσο και στα παραπάνω μέρη της Ελλάδας. Αυτό ίσως υπήρξε το αποτέλεσμα κάποιας πρώιμης μεταναστεύσεως, ίσως, αντίθετα, ήταν η αιτία για τις θεωρίες περί Λελέγων. Πιθανότατα, τέλος υπήρχε, κάποιος διαδεδομένος προ-ινδοευρωπαϊκός πολιτισμός που συνέδεε χαλαρά αυτές τις χώρες, μία πιθανότητα πάνω στην οποία βασίσθηκαν πολλές σύγχρονες υποθέσεις.

Παραπομπές
1.Στράβων Γεωγραφικά Ζ, 321
2.Ηρόδοτος, Ιστορίες - Κλειώ, 171 (1.171).
3. Όμηρος, Ιλιάδα Κ
4. Παυσανίας, Λακωνικά, Γ 3.1.1.
5.Απολλώνιος ο Ρόδιος, Επιτομή, 3.10.3. Ανακτήθηκε 22/11/2009. (Αγγλικά)

ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΛΑΣΓΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ
Πρωτοελληνικά Πελασγικά φύλα
Άονες, Άβαντες Αιγιαλείς Δόλοπες Καύκωνες Κουρήτες Κραναοί Μινύες Τέμμικες Τηλεβόες (Ταφίοι) Φλεγύες

Άλλα πρωτοελληνικά φύλα
Αθαμάνες Αιολείς Αινιάνες Αιτωλοί Δερσαίοι Δωριείς Επειοί Κάρες Κίκονες Λαπίθες Λέλεγες Μάγνητες Μαίδοι Μαλιείς Μυρμιδόνες Οιταίοι Ύαντες

Πελασγικά φύλα που εξελίχθηκαν σε άλλα έθνη [ή και σε άλλα έθνη]
Χιττίτες, Ουρίτες, Πέρσες, Ακκαδαίοι, Ασσύριοι, Σουμέριοι, Ελαμίτες, Ινδοί
Καυκάσιοι, Αρμένιοι, Γεωργιανοί , Φρύγες, Λύκιοι, Τρώες,
Ιλλυριοί [εκτός των Ελλήνων οι Αλβανοί, Σέρβοι, κα]
Θράκες [εκτός των Ελλήνων οι Βούλγαροι και οι Ρουμάνοι]
Τυρρηνοί [Ιταλοί]
Φοίνικες -προ Χαναανιτών- [Γαλιλαίοι]
Φιλισταίοι [Παλαιστίνιοι]
Ήβηρες [Βάσκοι Ισπανοί]
Γάλλοι [Γάλλοι Μασσαλιώτες]

Ο χάρτης των πολιτισμών της ευρύτερης περιοχής την εποχή των Λελέγων και των Πελασγών

Βιβλιογραφία-πηγές
1.wikipedia λήμμα: Λέλεγες, Κάρες, Πελασγοί, Μικρά Ασία, Ανατολία
2. Eγκυκλοπαίδεια Δομή: Λέλεγες, Κάρες, Πελασγοί, Μικρά Ασία, Ανατολία
3.Ηρόδοτος: Ιστορίαι Κλειώ, Ντεαγκοστίνι
4.Κων/νου Παπαρρηγόπουλου: Ιστορία του Ελληνικού έθνους, τόμος πρώτος,εκδόσεις Λυμπέρης
5.Αρχαιολογικό μουσείο Λευκάδος

ΞΕΚΙΝΑΕΙ Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΥΚΑΔΟΣ

«Πράσινο φως» για την ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου Λευκάδας.Έχει εντοπιστεί στη θέση Κούλμος.
Στην τελική ευθεία βρίσκεται η έναρξη της ανασκαφής του αρχαίου θεάτρου Λευκάδας, καθώς την Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου, ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, ήρε την εμπλοκή που είχε προκύψει με τη χρηματοδότηση των εργασιών, διαθέτοντας ποσό ύψους 100.000 ευρώ από το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο εγγράφεται στον προϋπολογισμό της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων.

Αυτό αναφέρει σχετική ανακοίνωση και προστίθεται ότι ο κ. Χαρίτσης είχε ενημερωθεί αναλυτικά για το θέμα κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον δήμαρχο Λευκάδας, Κ. Δρακονταειδή, και τον αντιπεριφερειάρχη, Θ. Χαλικιά, τόσο για τις διαδικαστικές δυσκολίες, όσο και για την ιστορική, πολιτιστική, αλλά και αναπτυξιακή σημασία που έχει η αποκάλυψη του μνημείου.

Υπενθυμίζεται ότι η προγραμματική σύμβαση έχει υπογραφεί ανάμεσα στο Δήμο Λευκάδας, την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και το Υπουργείο Πολιτισμού, με φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος.

Έναν αιώνα και πλέον από τις πρώτες ανασκαφές στην περιοχή του Γερμανού αρχαιολόγου, W. Dörpfeld και των συνεργατών του, το αρχαίο θέατρο εντοπίστηκε τον Νοέμβριο του 2015 στη θέση Κούλμος, με τις δοκιμαστικές τομές που πραγματοποίησε η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, με την οικονομική υποστήριξη του Δήμου Λευκάδας.

Η διάρκεια της προγραμματικής σύμβασης είναι 24 μήνες, ενώ μετά τις ανασκαφικές εργασίες πρέπει να ακολουθήσουν εργασίες ανάδειξης και αξιοποίησης του μνημείου.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (E. Π.).

ΣΟΥΠΙΑ

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός (το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περ. Ψάρεμα εκδ. Βαρβέρης)

Επιστ. Ονομ : sepia vulgaris, οικ. : myopsidae , τάξη: decapoda

Γλωσσικά

Η λέξη, μάλλον, παράγεται από το ρήμα σήπομαι > αορ. εσάπην ( : σαπίζω, δηλητηριάζω). Αυτή η τελευταία σημασία πρέπει να δόθηκε στο δεκάποδο, λόγω της μελάνης που εκλύει (στην αρχαιότητα πίστευαν ότι περιέχει ασθενές αναισθητικό), αντίθετα σήμερα χρησιμοποιείται ακόμα και για μαγείρεμα. Πάντως, η μελάνη της σουπιάς χρησιμεύει μόνο για να μη γίνεται ορατή από τους διώκτες της και για αυτό με τον όρο “σουπιά” χαρακτηρίζουμε τον άνθρωπο που ξεγλιστάει από τις δυσκολίες, τον δόλιο, τον ανήθικο.

Ο ελληνικός όρος σηπία μεταφέρθηκε αυτούσιος στην Ιταλική : seppia, Γαλλική: sepio, seche, Γερμανική: sepia, gemeiner, Ισπανική: sepia, luda, Ρουμανική: sepia, Αραβική : sibia, chubei. Αγγλική : cuttle fish, blach fish

Αναφορές στην αρχαιότητα

Για τους αρχαίους Έλληνες η σουπιά ήταν εκλεκτό μαλάκιο και το ψάρευαν πανεύκολα Αρκεί μόνο να παρατηρήσουμε τα τοπωνύμια που μαρτυρούν ότι εκεί αφθονούσαν οι σουπιές:

α) Σηπίας Άκρα (Σέπια ή κάβο Σέπια – η κατάληξη της χερσονήσου της Μαγνησίας , του Πηλίου). Στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται ο Άγιος Γεώργιος υπήρχε και η πόλη Σηπιάς. Κατά τον Ηρόδοτο (Ζ ,191) η Σηπιας ήταν η ιερή ακτή της θέτιδας. Κατά τον Στράβωνα ( Θ’ 443) στην παραλία της Σηπιάδος καταστράφηκε ο στόλος του Ξέρξη, λόγω τρικυμίας.

β) Σήπεια : αρχαία πόλη της Αργολίδας κοντάς την Τίρυνθα.

Για να ονομαστούν οι περιοχές αυτές με το όνομα της σουπιάς σημαίνει ότι εκει τις ψάρευαν στην κυριολεξία με τα χέρια. Τότε, βέβαια, δεν υπήρχαν ( ή υπήρχαν ελάχιστοι ερασιτέχνες ψαράδες, δεν υπήρχε η έννοια του ελεύθερου χρόνου και ακόμα και οι επαγγελματίες ψαράδες δεν μπορούσαν να αλιεύσουν αλόγιστες ποσότητες, συνεπώς τα ψάρια αφθονούσαν. Σήμερα, έχουμε χρόνο, μέσα, γνώσεις…

αλλά δεν έχουμε μια μικρή λεπτομέρεια… τα ψάρια

Για τους αρχαίους ελληνες η σουπια ήταν μεταξύ των εκλεκτών και ακριβών τροφών : «οι πένητες ουκ έχοντες αγοράσαι υπογάστριον θύννακος (τόννου), ουδέ κρανίον λάβρακος, ουδέ σηπίας» ( Ερίφου, Μελίβοια, απ. 3).

Ο Αρχέστρατος (ποιητής από το Γέλας, 330π.Χ) επανεί τις σουπιές των Αβδήρων (αρχ. πόλη της θράκης, γενέτειρα του Δημόκριτου κ.ά.) και της Μαρωνείας (ανατολικά των Αβδήρων). Ο Αριστοτέλης τη χαρακτηρίζει ως το «πανουργότατον των μαλακίων» και αναφέρεται στη συνήθεια των σουπιών να κολυμπούν ζευγαρωτά ( περί ζώων ιστ. Ε, 541). Ο Αθήναιος (160 – 230 περ.) αναφέρεται στις τηγανιτές σουπιές, αλλά θεωρεί ότι η βραστή σουπιά είναι «απαλή, εύστομος και εύπεπτος…. ο δε χυλός λεπτυντικός εστί αίματος και κινητικός της δι΄ αιμορροιδων εκκρίσεως»

Ιχθυολογικά

Οι σουπιές ζουν κοντά στις ακτές σε αμμώδεις βυθούς. Έχουν σώμα ωοειδές, 10 πλοκάμια με βεντούζες (8 μυζητικά και 2 αρπακτικά), ο εγκέφαλος είναι πολύ ανεπτυγμένος, τα μάτια τους τεράστια αλλά τέλειας κατασκευής. Στη ράχη, κάτω από το δέρμα υπάρχει το ασβεστολιθικό όστρακο, το σήπιον, με πόρους γεμάτους αέρα για να συγκρατούν το σώμα του δεκάποδου μέσα στο νερό.

Κολυμπά προς τα πίσω, εκτοξεύοντας νερό από το σιφώνα. Το αρσενικό διακρίνεται από μία άσπρη γραμμή στα εξωτερικά χείλη των πίσω πτερυγίων.

Εναλλακτική αλιεία

Για να πιάσετε σουπιές, εκτός από τους παραδοσιακούς τρόπους, μπορείτε να δοκιμάσετε κάποια «παιχνιδάκια» ψάρέματος, όπως: δένετε μία θηλυκή (δεν έχει τη λευκή γραμμή στα πίσω πτερύγια) και την πετάτε με προσοχή στη θάλασσα. Τότε η αρσενική σουπιά θα τρέξει να κολλήσει με τα πλοκάμια πάνω στη θηλυκή. Τραβήξτε τις σιγά σιγά έχοντας μέσα στη θάλασσα την απόχη.

Ένας, ακόμα, τρόπος (αλλά και παιχνίδι για τους μικρούς μας φίλους) είναι να πάρετε μία μικρή σανίδα (10 εκ) και να κολλήσετε ένα καθρεφτάκι (ή κομματάκια από καθρέφτη). Πετάξτε την στη θάλασσα (δένοντας μία μικρή αλυσίδα για βαρίδι) και περιμένετε. Η σουπιά που θα καθρεφτιστεί θα κολλήσει πάνω στον καθρέφτη, νομίζοντας ότι συνάντησε κάποια άλλη σουπιά. Τραβήξτε σιγά- σιγά έχοντας πάντα την απόχη στη θάλασσα.

Οι μπαμπάδες που βαρέθηκαν τους  παιδότοπους καλό είναι να μυήσουν τα παιδιά τους στη θάλασσα από την παιδική ηλικία. Τα παιδιά μπορούν να ξεκινήσουν το ψάρεμα, ακόμα και δίχως αγκίστρια, να παίξουν στην παραλία, να μάθουν, να γεμίσουν χαρά και συγκινήσεις που μόνο η Φύση ξέρει να προσφέρει.