Του Κώστα Ονισένκο
(onisenko@kathimerini.gr)
«Κύριε, αυτό είναι πόλεμος». Μ' αυτά τα λόγια ο Ιωάννης Μεταξάς απορρίπτει το τελεσίγραφο του Ιταλού πρεσβευτή Εμανουέλο Γκράτσι που ζητούσε παραχώρηση ελληνικών εδαφών για στρατιωτική χρήση από τις δυνάμεις του Άξονα. Τα ξημερώματα 28ης Οκτωβρίου του 1940 η Ελλάδα βγαίνει από την ουδετερότητα και συντάσσεται με τους Συμμάχους
Έχουν γραφτεί πολλά για το πόσο ο Μεταξάς ήθελε να στραφεί κατά του Άξονα και αν το «Όχι» θα πρέπει να αποδοθεί στον ίδιο ή στον ελληνικό λαό συνολικά. Ένα ιστορικό πρόβλημα που θα μας απασχολήσει για αρκετό καιρό.
Διαβάζοντας το τελεσίγραφο (... η Ιταλική Κυβέρνηση στην απόφαση να ζητήσει από την Ελληνική Κυβέρνηση -ως εγγύηση για την ουδετερότητα της Ελλάδας και ως εγγύηση για την ασφάλεια της Ιταλίας- το δικαίωμα να καταλάβει δια των ενόπλων αυτής δυνάμεων, για τη διάρκεια της σημερινής προς την Αγγλία ρήξεως, ορισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους...) αντιλαμβανόμαστε πως κάθε αρχηγός κράτους -έστω με ελάχιστη συνείδηση- μπορεί να διακρίνει πως πρόκειται για πράξη πολέμου. Κατά τη διάρκεια της ίδιας ημέρας ο Μεταξάς και ο βασιλιάς Γεώργιος Β' απευθύνουν διαδοχικά διαγγέλματα προς το λαό, στα οποία ενημερώνουν τους Έλληνες για την κατάσταση και τους καλούν να προασπιστούν την πατρίδα, στεκόμενοι αντάξιοι των προγόνων τους.
Η Ελλάδα, για ακόμα μια φορά, βρισκόταν σε πόλεμο.
Στην εποχή μας οι συμμαχικές χώρες γιορτάζουν κάθε χρόνο τη λήξη του Β' ΠΠ την ώρα που η Ελλάδα έχει θεσπίσει ως αργία την είσοδό της στον πόλεμο, ένα γεγονός στο οποίο αξίζει να σταθούμε. Η ναζιστική Γερμανία ήταν ο «εφευρέτης» του «αστραπιαίου πολέμου», μιας τακτικής που χαρακτηρίζεται από ξαφνικές, σύντομες χερσαίες επιθέσεις υποστηριζόμενες από αέρος που βασίζονται στην άριστη οργάνωση και τα προηγμένα τεχνικά μέσα. Αυτήν ακριβώς την τεχνική δεν είχε καταφέρει να αντιμετωπίσει η συμμαχική Ευρώπη μέχρι την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο.
Οι οργανωμένες γερμανικές και ιταλικές επιθέσεις μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν τόσο υπολογισμένες που το ποσοστό αποτυχίας τους ήταν ελάχιστο. Με λίγα λόγια, οι στρατοί του Άξονα απέφευγαν να εμπλακούν σε σημαντικές μάχες με χώρες που μπορούσαν να τους προβάλλουν ουσιαστική αντίσταση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ιταλικής εισβολής στην Αιθιοπία όπου η μεγαλύτερη αεροπορία του κόσμου είχε κληθεί να αντιμετωπίσει το... ένα βασιλικό αεροπλάνο.
Ανάλογη ήταν και η πρόβλεψη για την Ελλάδα, ο Άξονας θεωρούσε πως μια μικρή αγροτική χώρα δεν θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στρατιωτικά έναντι της στρατοκρατούμενης Ιταλίας και ο πόλεμος θα είχε διάρκεια λίγων ημερών. Την κατάκτηση της Ελλάδας θα ακολουθούσε ο «πραγματικός πόλεμος», αυτή τη φορά εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.
Η εκστρατεία θα ξεκινούσε με χτυπήματα στη Σοβιετική Ένωση από τα νώτα. Έχοντας φιλικά προσκείμενες τις Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία και κατακτημένη την Πολωνία, ο Άξονας χρειαζόταν την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία για να ανοίξει ένας διάδρομος ξηράς, αέρος και θαλάσσης προς την Σοβιετική Ένωση για να παρελάσουν τα στρατεύματα στην επιχείρηση Βαρβαρόσα. Όταν η «επιχείρηση ρουτίνας» στην Ελλάδα μετατράπηκε σε εφιάλτη και αντί να κερδίζουν οι Ιταλοί έχαναν εδάφη επικράτησε σύγχυση και στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα.
Οι νίκες της «μικρής» Ελλάδας ήταν ένα διπλό δώρο για τους Συμμάχους. Αφενός ράγισε η εικόνα του αήττητου εχθρού και αφετέρου έδωσε χρόνο για οργάνωση, το δεύτερο αφορούσε κυρίως τη Σ. Ένωση.
Ο Στάλιν -που μέχρι πρότινος θεωρούσε σύμμαχο τον Χίτλερ και δεχόταν αντικρουόμενες πληροφορίες για την πρόθεση της Γερμανίας- είχε σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο και οι -τουλάχιστον- τέσσερεις εβδομάδες που του «χάρισε» η ελληνική αντίσταση αποδείχθηκαν πολύτιμες για την οργάνωση της εθνικής άμυνας. Παράλληλα, το κύρος του Άξονα κλονίστηκε με αποτέλεσμα και οι φιλικά προσκείμενες χώρες να διστάζουν μπροστά σε μια συμμαχία με τις Γερμανοιταλικές δυνάμεις.
Οι φόβοι για επέκταση των ιταλικών δυνάμεων στην Αφρική και Μ. Ανατολή διαλύθηκαν αφού αυτές είχαν «βαλτώσει» για μήνες στα ελληνικά βουνά.
Στις 216 ημέρες που κράτησε η οργανωμένη αντίσταση του ελληνικού στρατού, μέχρι τη στιγμή που έπεσε και το τελευταίο οχυρό στην Κρήτη, όλος ο κόσμος έγινε μάρτυρας ενός μικρού θαύματος.
Το πώς μια αγροτική χώρα με ελάχιστο στρατό μπορεί να αντισταθεί ηρωικά σε έναν πολυάριθμο και καλύτερα εξοπλισμένο αντίπαλο είναι ένα γεγονός που παραμένει μυστήριο από την εποχή των Θερμοπυλών. Σίγουρα όμως, αν η Ελλάδα -είτε από δειλία είτε από συμφέρον- είχε δεχθεί το τελεσίγραφο των Ιταλών την 28η Οκτωβρίου του 1940 ο πόλεμος θα είχε διαφορετική έκβαση με απρόβλεπτες -ιστορικά- συνέπειες.
Πηγή : H KAΘHMEPINH
-------------------------------------------------------------------------------
Τα όχι και τα ναι της ιστορίας
Tου Σωκρατη Τσιχλια
Δεν ξέρω γιατί, αλλά ως παιδί θεωρούσα «μικρή» εθνική γιορτή την 28η Οκτωβρίου με το «όχι» της και μεγάλη την άλλη, της 25ης Μαρτίου με το «ελευθερία ή θάνατος».
Ακόμη και τότε που ήμουν πολιτικά αθώος προτιμούσα τον Κολοκοτρώνη και την παρέα του με τις μαλλούρες και τα γιαταγάνια, από τον Ιωάννη Μεταξά με τα γυαλάκια και την κοιλίτσα.
Νομίζω πάντως ότι η τακτοποίηση σε περίοπτη θέση της παιδικής μου συνείδησης της 25ης Μαρτίου, είχε να κάνει τελικώς με το ότι εκείνος ο αγώνας ήταν νικηφόρος.
Ο ηρωικός πόλεμος του 1940 δυστυχώς κατέληξε σε ήττα και κατοχή, κι αυτή δεν μου πολυάρεσε. Τα χρόνια εκείνα, η συνέχεια του έπους του 1940, η εθνική αντίσταση, δεν διδασκόταν. Ηταν σαν να μην είχε συμβεί. Πήγαινα σχολείο, όταν την ύλη της ιστορίας την καθόριζαν οι νικητές του εμφυλίου πολέμου.
Δύσκολα και πληκτικά χρόνια για ένα μαθητή. Ανήκω σε μία γενιά που διδάχθηκε την ελληνική ιστορία με έναν τρόπο που μάλλον προκαλεί ναυτία στους σύγχρονους ιστορικούς και κάτι εντονότερο από ναυτία στους ιστορικούς της τάσης της κυρίας Ρεπούση.
Τώρα που το ξανασκέφτομαι πάντως για τα χρόνια εκείνα 1960-1973 ας πούμε, μια χαρά ήταν η ιστορία που διδάχθηκα, εάν ιστορία ενός τόπου αναγκαστικά κινείται μεταξύ επιστήμης και συγκίνησης, αλήθειας κα μύθου. Γιατί πώς αλλιώς θα μεγαλώσουν τα έθνη, πώς θα τα νταντέψεις στα πρώτα τους βήματα, πώς θα γλυκάνεις τις πληγές τους, πώς θα φωτίσεις τα σκοτάδια τους, πώς θα διώξεις τους εφιάλτες.
Δεν μεγαλώνουν οι λαοί αλλιώς, δεν μεγαλώνουν με πολιτίκαλι κορέκτ αλήθειες. Θέλουν και επίθετα και αισθήματα και θαυμαστικά. Τότε τουλάχιστον το είχαμε ανάγκη, μία σταλιά χώρα, εκατόν τόσα χρόνια συγκροτημένοι σε κράτος, με έναν εμφύλιο που μας σπάραξε, μας τεμάχισε, μας ακύρωσε. Αν δεν περηφανευόταν και λιγάκι παραπάνω από το πρέπον η ιστορία για τον Περικλή και τον χρυσό του αιώνα, πώς θα συνεχίζαμε; Και τι πάθαμε δηλαδή με δύο τρεις υπερθετικούς επιπλέον;
Από τη δική μου τάξη πάντως, προγονόπληκτος ένας βγήκε, ο βλαμμένος. Αυτός ό,τι ιστορία και να διδασκόμασταν έτσι θα κατέληγε.
Ηταν σπουδαίοι οι αρχαίοι Ελληνες, πολύ σπουδαίοι, αυτό μάθαμε, αυτό έμεινε· πού είναι το κακό; Μήπως δεν ήταν; Η μήπως έσταξε η ουρά του γαϊδάρου που γενιές Ελλήνων δεν διδάχθηκαν ότι η τουρκική αυτοκρατορία της οποίας υπήρξαμε υπόδουλο έθνος ήταν πολυεθνική και πολυπολιτισμική (sic) με πλήρως αποκεντρωμένη διοίκηση. Σιγά τα αυγά.
Αυτά έπρεπε να διδαχθούν οι ξυπόλυτοι, για να μπορέσουν να περπατήσουν στα κακοτράχαλα χρόνια; Δεν νομίζω. Μια χαρά ήταν οι ηρωικές σελίδες της ιστορίας μας με το σκλαβωμένο έθνος που αναστήθηκε. Κι αν το κρυφό σχολειό με τα λυχνάρια και τους παπάδες ήταν περισσότερο παραμύθι και λιγότερο ιστορία, δεν πειράζει, ήρθε η ώρα και αποκαταστάθηκε η αλήθεια.
Ενα παραμύθι λιγότερο, πάντως, δεν μας κάνει απαραίτητα σοφότερους. Εθνη χωρίς ήρωες -και της ειρήνης και του πολέμου- δεν υπάρχουν.
Εάν έχουμε ένστικτο αυτοσυντήρησης, λοιπόν, θα φροντίσουμε να μένει αναμμένο το καντήλι τους.
Η γνώση της άγνοιας μας, είναι η αρχή της γνώσης !
Όποιος σκορπίζει γνώση, μαζεύει χαρά !
Αναρτήσεις
