Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα έθιμα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα έθιμα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2009

ΤΑ ΑΘΥΡΜΑΤΑ-ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ


Τα παιχνίδια που παίζονται στα καφενεία μου θύμισε η ανάρτηση του κυρίου Κονιδάρη -που σας μεταφέρω ολόκληρη στη συνέχεια-.
Μου θύμισε το πρόβλημα που αντιμετωπίζει εδώ και καιρό ο πατέρας μου εξαιρετικός παίκτης της πρέφας αν και εξαιρετικά κακός δάσκαλος της -ούτε τους κανόνες δεν μου έμαθε ο άτιμος...θεωρώ πως το έκανε επιτηδες αφού σε άλλα θέματα υπήρξε εξαιρετικά μεταδοτικός και υπομονετικός δάσκαλος-
Ο πατέρας μου λοιπόν συνταξιούχος ναυτικός -καπετάνιος στα τάνκερ, αλλά και για πολλά χρόνια καπετάνιος στο φέρυ του Σκορπιού του Ωνάση έχει όπως οι περισσότεροι απόμαχοι το καφενείο στη καρδιά του, αλλά πολύ περισσότερο το χαρτάκι και ειδικά την πρέφα, παιχνίδι δύσκολο και απαιτητικό στο οποίο διαπρέπει απο ότι μου λένε ακόμη και παίχτες απο άλλα μέρη.

Οταν λοιπόν οι κοντόφθαλμοι ιδιοκτήτες του τοπικού καφενείου κατήργησαν για το καλοκαίρι την τράπουλα μήπως ενοχληθούν οι τουρίστες απο τα γεροντάκια που παίζουν τράπουλα -και φωνάζουν απο ότι έλεγαν-, ο πατέρας μου καθώς και όλοι οι άλλοι συμπαίκτες του δεν ξαναπάτησαν το πόδι τους στο καφενείο κι επειδή δεν είχε άλλο καφενείο στο χωρίο άρχισαν να απέχουν γενικώς απο το έξω,το οποίο γίνεται πρόβλημα το χειμώνα, γιατί το καλοκαίρι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα.

Προσβεβλημένος λοιπόν ο καπετάν Μήτσος και μάλιστα σε βαθμό που δεν ξαναπάτησε για ένα χρόνο στο καφενείο, το θεώρησε- δικαίως πιστεύω- προδοσία και προσβολή εκ μέρους του μαγαζάτορα και της γυναίκας του, που με τα χρήματα που έπαιρναν απο τους ανθρώπους αυτούς μεγάλωσαν τα παιδιά τους και έζησαν κοντα ένα τέταρτο του αιώνα τώρα κι όχι απο τους λιγοστούς τουρίστες που έρχονται για δυο μήνες το καλοκαίρι.

Το αντιλήφθηκαν γρήγορα και προσπάθησαν να τα μπαλώσουν δίνοντας ξανά τραπουλες στα τραπέζια -πιστεύω περισσότερο γιατι το καλοκαίρι δεν μπορεί να ζήσει το χειμώνα παρά επειδή το μετάνιωσαν- αλλά το γυαλί είχε ραγίσει και ξέρετε το φιλότιμο είναι πολύ ευθραστη υπόθεση και οι παλιότεροι το είχαν περι πολλού και πιστεύω σωστά.

Το αποτέλεσμα η μαγιά έκοψε και τώρα πιά δεν θέλει ο γέροντας να ξαναπάει στο καφενείο τον βρήκανε και κάτι αβαρίες με την καρδιά κι έκοψε και το αποκούμπι του το τσιγάρο και δεν ξεθαλαμώνει απο το σπίτι με το που θα σουρουπώσει.....




Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΗ

Περιδιαβαίνοντας στα Πολιτικά του Αριστοτέλη, για ανάγκες του Πανεπιστημίου, (ξανα-)έπεσα πάνω στο εξής χωρίο:
"άμα γάρ φύσει τοιούτος [ο "αφρήτωρ,αθέμιστος,ανέστιος"] και πολέμου επιθυμητής, άτε περ άζυξ ων ώσπερ εν πεττοίς" ( Πολιτ. 1253a, 7-9)
Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τη μετάφραση του Κάκτου, "ο άνθρωπος που από τη φύση του είναι τέτοιος [χωρίς συγγενείς, χωρίς νόμους και χωρίς σπίτι] είναι συγχρόνως και πολεμοχαρής, επειδή ακριβώς είναι μοναχικός, όπως λέμε στο παιχνίδι των πεσσών".

Αναρωτήθηκα γιατί ο φιλόσοφος να αναφέρει τους πεσσούς ως μοναχικό παιχνίδι, όταν ξέρουμε ότι παιζόταν με δύο παίκτες;

Πρώτα να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα. Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα καλούνταν αθύρματα. Σε αυτά ανήκαν βέβαια όλων των ειδών τα παιχνίδια, όπως π.χ. η αιώρα (κούνια), η πλαταγή (κουδουνίστρα), ο τροχός (τσέρκι) ή η σφαίρα (μπάλα). Ειδικά για τα επιτραπέζια (επί άβακος) παιχνίδια δεν υπήρχε περιορισμός ηλικιακός είτε παίζονταν με κύβους (ζάρια) είτε όχι. Ψαχούλεψα λίγο τη βιβλιοθήκη μου και θυμήθηκα τον Ευριπίδη στο "Ιφιγένεια η εν Αυλίδι" :

"Πρωτεσίλαόν τ' επί θάκοις πεσσών ηδομένους μορφαίσι πολυπλόκοις, Παλαμήδεά θ', ον τέκε παις ο Ποσειδάνος". (Ιφιγένεια ή εν Αυλίδι, στ. 194-199)

Εδώ θα διαφωνήσω λίγο με τη μετάφραση του Κάκτου, που αποδίδει τους πεσσούς ως "ζάρια" και μεταφέρει το "ηδομένους μορφαίσι πολυπλόκοις" ως "χαίρονταν διπλές και ντόρτια" (!!). Θα το μετέφραζα (με κάθε επιφύλαξη, λόγω των ελλειμματικών μου γνώσεων) κάπως έτσι:

[Είδα και] τον Πρωτεσίλαο (σημ: μιλάει ο κορυφαίος του Χορού που υποτίθεται έχει επισκεφτεί τον καταυλισμό των Αχαιών στην Αυλίδα και τους βρίσκει, απόντος ανέμου, να ασχολούνται με οτιδήποτε άλλο εκτός από πολεμικές προετοιμασίες. Εξαίρεση βέβαια κι εδώ ο οκύπους Αχιλλέας που παραβγαίνει, παρά θιν' αλώς, μ' ένα τέθριππο, και φυσικά το νικά) να παίζει πεσσούς, καθισμένος πάνω σε πάγκους μαζί με τον Παλαμήδη- τον οποίο γέννησε ο γιος του Ποσειδώνα- και να χαίρονται με τις πολύπλοκες διακλαδώσεις [του παιχνιδιού].

Εξάλλου είναι ο Όμηρος αυτός που πρωτοεμφανίζει τον Παλαμήδη ως εφευρέτη του παιχνιδιού των πεσσών, εκδοχή που φαίνεται να υιοθετούν τόσο ο Σοφοκλής όσο κι ο Ευριπίδης. Τι στο καλό ήταν όμως αυτοί οι πεσσοί;

Καταρχήν (ή καταρχάς, που θα 'λεγε κι ο Σαραντάκος) δεν ήταν ένα μόνο πράγμα. Πεσσοί ονομάζονταν διάφορα είδη παιχνιδιών που παίζονταν πάνω σε άβακα, τις περισσότερες φορές με ζάρια. Τα συνηθισμένα εξαρτήματα του παιχνιδιού ήταν πούλια, είτε βότσαλα, είτε κόκαλα, σπανιότερα από γυαλί ή μέταλλο. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι έπαιζαν λοιπόν επιτραπέζια, όπως ας πούμε μια πρόδρομη μορφή του ταβλιού. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως τιμούσαν και τα μη τυχερά παίγνια, όπως ήταν μια εκδοχή της σημερινής ντάμας αλλά, κατά τα φαινόμενα, και μια βερσιόν του σημερινού σκακιού.

Αυτό φαίνεται καθαρά στο πλήθος των ερυθρόμορφων και μελανόμορφων αγγείων που αναπαριστούν δύο αντιπάλους, άνδρες πάντα και συνήθως οπλισμένους, να κάθονται αντίκρυ και να έχουν στη μέση μια "σκακιέρα". Σε άλλα αγγεία αυτό που μετακινούν δεν προβάλλεται, άρα εικάζουμε ότι θα έχει την πεπλατυσμένη μορφή που έχουν τα πούλια σήμερα. Αλλού όμως προεξέχουν εμφανώς κάποιες φιγούρες, σφηνοειδείς ή σφαιρικές, ήτοι πιο κοντά στα πιόνια του σημερινού σκακιού.

Ασφαλώς δεν ισχυρίζομαι ότι οι παππούδες μας έπαιζαν σκάκι, τουλάχιστον όχι με τη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα. Αυτό δεν εισήχθη στην Ευρώπη παρά τον 8ο-9ο αιώνα από τους Άραβες στην Ιβηρία και παγιώθηκε μετά τις σταυροφορίες, κυρίως στις βασιλικές αυλές. Σίγουρα όμως οι πεσσοί (χωρίς ζάρια) ήταν ένα παιχνίδι με πολυπλοκότητα κινήσεων, όπως μας μεταφέρει ο Ευριπίδης, αλλά και ο Σοφοκλής στον " Παλαμήδη" του.

Οι ρίζες του παιχνιδιού δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, εφόσον γνωρίζουμε ότι η Μεσοποταμία ή/και η περιοχή μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας αποτέλεσαν τις γενέτειρες του πρώιμου σκακιού. Μολονότι ο Ηρόδοτος (Ι, 94, 2-4) ισχυρίζεται ότι πήραμε από τους Λυδούς κάμποσες εφευρέσεις (όπως π.χ. τη λαβή της ασπίδας), αλλά και όλα τα αθύρματα, αρνείται το ότι σε αυτά συμπεριλαμβανόταν και οι πεσσοί, εμμένοντας στην ομηρική εκδοχή. Πιο κοντά στην αλήθεια μοιάζει να είναι ο Πλάτωνας. Λέει ο παμμέγιστος στο "Φαίδρο":

"αυτώ δε όνομα τω δαίμονι είναι Θεύθ. τούτον δη πρώτον αριθμόν τε και λογισμόν ευρείν και γεωμετρίαν και αστρονομίαν, έτι δε πεττείας τε και κυβείας, και δη και γράμματα" (Φαίδρ. 274 c-d).

Πάει να πει, "Το όνομα του θεού τούτου είναι Θεύθ [Θωθ ή Τωτ, το αντίστοιχο του δικού μας Ερμή] . Λένε λοιπόν πως αυτός πρώτος ανακάλυψε τους αριθμούς και τους υπολογισμούς, τη γεωμετρία και την αστρονομία, κι ακόμα τα παιχνίδια με τους πεσσούς και τα ζάρια, και βέβαια τα γράμματα".

Τα αρχαιολογικά ευρήματα δικαιώνουν τον Αριστοκλή (έτσι τον έλεγαν, το Πλάτων ήταν παρατσούκλι), αφού τα επιτραπέζια παιχνίδια πουσυναντάμε μετέπειτα στον ελλαδικό χώρο τηρούν τις προδιαγραφές του "Αιγυπτιακού σκακιού", του "σενέτ". Επιπρόσθετα τα αντίστοιχα ευρήματα του Έβανς στο παλάτι της Κνωσού αποκαλύπτουν αθύρματα ενδιάμεσα αυτών της Αιγύπτου και των κλασικών Ελληνικών. Η λογική διαδρομή Αίγυπτος-Κρήτη-κυρίως Ελλάδα, μοιάζει διαυγής, ασφαλώς με κάποιες αλλαγές στη μορφή και στους κανόνες των πεσσών.

Σύμφωνα με τη συνήθεια των προπατόρων μας, που τουλάχιστον στο νησί μου διατηρείται αλώβητη, τοποθετούνταν στον τάφο ή το νεκρικό θάλαμο του αποδημήσαντα και κάποια λατρεμένα του αντικείμενα. Έτσι, από τάφους παιδιών συχνά ανασύρονται αθύρματα, μερικά μάλιστα σκεπασμένα με κεραμίδια για να μην αλλοιωθούν. Το ίδιο όμως ισχύει και για τα αρχαιολογικά ευρήματα σε τάφους ενηλίκων, απ' όπου έχουμε και μια ιδέα του πως ήταν οι πεσσοί.
Τα "πιόνια", που ήταν ως επί το πλείστον κοκάλινα, δεν οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν σκαλισμένες μορφές που να αναπαριστούν κάποιο αξίωμα ή ιδιότητα. Εντούτοις, αρκετά από αυτά είναι ανισομεγέθη επιτρέποντάς μας να φανταστούμε κάτι τέτοιο. Φυσικά το απλούστερο θα ήταν πάνω στα "πιόνια" αυτά να υπάρχει ζωγραφισμένο ένα σύμβολο ή εικονίδιο, δημιουργώντας την απαραίτητη για το σκάκι ποικιλομορφία. Απεικόνιση που, δυστυχώς, δε θα ήταν δυνατό να επιβιώσει των αιώνων.

Υπάρχει όμως και κάτι που μοιάζει να επέζησε στην τύρβη του χρόνου. Ξαναγυρνώντας στο αριστοτελικό απόσπασμα βλέπουμε να παρομοιάζεται ο αρχαίος "σκακιστής" με μονήρη και ανέστιο μαχητή. Αυτό, σε συνδυασμό με την εικόνα των πάνοπλων και αφοσιωμένων -σχεδόν απορροφημένων- στους πεσσούς παικτών, μεταφέρει τον απόηχο ενός άκρως ανταγωνιστικού, επίπονου και αμείλικτου στρατηγικού παιχνιδιού. Ενός παιχνιδιού όπου η πνευματική διαπάλη εξοστρακίζει την άμιλλα και η επιδίωξη της νίκης, της απόλυτης κυριαρχίας, υποσκάπτει την αλληλεγγύη και την κοινωνικότητα. Ο των πεσσών θιασώτης θυμίζει "αθέμιστον πολέμου επιθυμητή", ένα ανθρώπινο θηρίο.

Πόσοι από τους φίλους σκακιστές δεν έχουν νοιώσει στις παρτίδες τους αυτήν την άτεγκτη αντιπαράθεση, αυτόν τον εγκεφαλικό ακήρυχτο πόλεμο, τον άστοργο και άξενο; Και ποιός από μας δε συνάντησε παραδείγματα σκακιστών που κατέληξαν μοιραία στο ψύχος της αποξένωσης;

Μπορεί ο Παλαμήδης να ήταν εγγονός του Ποσειδώνα, από βασιλική γενιά, ενάρετος, σοφός και γενναίος μα, λυπάμαι που το λέω, θα πρέπει να ήταν αφόρητα μοναχικός.

Τετάρτη 21 Ιανουαρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2009 ΓΕΝΑΡΗΣ



ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΤΟ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2009
ΔΕΚΑΤΟ ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ ΛΕΥΚΩΜΑ ΚΑΤΩΧΩΡΙ

Για δέκατη συνεχή χρονιά εκδόθηκε το ετήσιο λεύκωμα ημερολόγιο με επιμέλεια του Σπύρου Σκλαβενίτη [Τασούλα] φέτος η θεματική ενότητα είναι η μουσικοχορευτική παράδοση του νησιού μας, μέσα από εικόνες του χτες παρελαύνουν γνωστές φιγούρες, συγγενικά πρόσωπα και αγαπημένοι φίλοι που κάποιοι μάλιστα έχουν ήδη περάσει στην ιστορία.

Το αφιερώνω στους Λευκαδίτες της διασποράς και ειδικά στο Χρήστο Καββαδά Μπαρμπάκο που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη και τον Αντρέα Καββαδά Μπαρμπάκο στην Παλλήνη Αττικής.
Για δείτε τι λεβεντιά έχει ο γέροντας στο πάλκο καλά μου φιλαράκια!







Θα παρουσιαστεί πλήρως και το φωτογραφικό υλικό καθώς και η μικρή αναφορά του ημερολογίου στο θέμα αυτό αλλά να το παραγγείλετε για να βοηθήσετε το έργο του λαμπρού λαογράφου που δουλεύει πάνω στα θέματα αυτά για αρκετές δεκαετίες τώρα, εξάλλου το ποσό είναι μηδαμινό -15 ευρώ στοιχίζει- μπορείτε να τηλεφωνήσετε απευθείας στον Σπύρο Σκλαβενίτη Τασούλα στο κινητό του 6979725939 

Το ίδιο θα ισχύει και για τα υπόλοιπα λευκαδίτικα προϊόντα που παρουσιάσαμε και θα παρουσιάσουμε αφού θα οργανώσουμε μια μικρή έκθεση τους με δυνατότητα να παραγγελθούν και να αποσταλούν στο σπίτι σας ταχυδρομικά.

Εννοείται ότι δεν ασχολούμαστε με το εμπόριο, αυτό είναι μια προσφορά μας ειδικά σε κείνους τους φίλους που βρίσκονται στο εξωτερικό ή τέλος πάντων σε μέρος που δεν είναι εύκολο να τα βρούνε ή να τα παραγγείλουν αν και συνήθως δίνουμε και τις πληροφορίες των προμηθευτών που υπάρχουν στην ιστοσελίδα τους.


Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου 2008

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΚΙ










Το καράβι, συνηθισμένο τάμα των ναυτικών σε στιγμές κινδύνου στη θάλασσα, δεν αποτελούσε στοιχείο διακόσμησης των ελληνικών σπιτιών τα Χριστούγεννα.
Το καράβι, όπως είχε πει ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λαογράφους, ο Δημήτρης Λουκάτος, θυμίζει χωρισμούς. Δεν συμβολίζει οικογενειακές συγκεντρώσεις στη θαλπωρή του σπιτιού, οι οποίες αποτελούν και το κύριο γνώρισμα των ελληνικών Χριστουγέννων.
Σε ένα μόνο σημείο φαίνεται να υπάρχει σύνδεση καραβιού και γιορτών. Σύμφωνα με την κυρία Πολυμέρου-Καμηλάκη,διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών τα παιδιά των νησιών στις Κυκλάδες αλλά και σε ολόκληρο το Αιγαίο, και των παραθαλάσσιων περιοχών της χώρας κατασκεύαζαν με χαρτί και ξύλο ένα ομοίωμα καραβιού, το στόλιζαν με χρωματιστά χαρτιά και σχοινιά και με αυτό γυρνούσαν στα σπίτια και έλεγαν τα κάλαντα. Στο καραβάκι αυτό τα παιδιά φύλαγαν τα γλυκίσματα και τα χριστόψωμα που έπαιρναν ως φίλεμα από τους νοικοκύρηδες, αφού τους είχαν τραγουδήσει τα κάλαντα:
Σένα σου πρέπει, αφέντη μου, καράβι ν' αρματώσεις
Και τα σκοινιά του καραβιού να τα μαλαματώσεις...
Το υπερφυές γεγονός της γέννησης του Χριστού, που στην Ορθόδοξη Ανατολή βιώνεται, περισσότερο, πνευματικά, αποτελεί, εκτός από πηγή ψυχικής ανάτασης και περισυλλογής, με τις πολλές λατρευτικές συνάξεις, και εορτή ευφρόσυνων συναναστροφών, με τη συμπόρευση χριστιανικών και ειδωλολατρικών εθίμων καθ’ όλη την περίοδο του Δωδεκαημέρου (από την παραμονή των Χριστουγέννων έως το πρωί του Αγιασμού).
«Μέσα σε αυτό το εθιμικό πλαίσιο, την ιερή αναγγελία του χαρμόσυνου γεγονότος αναλαμβάνουν οι μικροί καλαντιστές, αν και ο αναγγελτικός ρόλος των καλάντων έχει χάσει πλέον την εθιμική του αναγκαιότητα. Τα κάλαντα, τραγούδια ευχετικά, με επαίνους για το νοικοκύρη και όλα τα μέλη της οικογένειας, ήταν παλαιότερα ευλογία για το σπίτι, ιδιαίτερα όταν η τραγουδημένη ευχή είχε και το μαγικό στοιχείο της παιδικής φωνής. Στις νησιωτικές ή παραθαλάσσιες παραδοσιακές κοινωνίες οι καλαντιστές κρατούσαν ομοίωμα καραβιού (στην ηπειρωτική Ελλάδα, αντίστοιχα, είχαν τα ανάλογα με τις επαγγελματικές ασχολίες αντικείμενα), σύμβολο της ναυτικής τους ταυτότητας, κατασκευασμένο από χαρτί και ξύλο και στολισμένο με χρυσόχαρτα ή αυτοσχέδια χρωματισμένα χαρτιά και σχοινιά, βαμβάκι και κλαδιά. Στο καραβάκι αυτό τα παιδιά φύλαγαν τα φιλέματα των νοικοκύρηδων, όλα συμβολικά και με νοήματα: καρπούς για την καλή σοδειά, χριστόψωμα και γλυκίσματα για την ευτυχία, νομίσματα για τον πλούτο. Η αμοιβή δηλαδή ήταν μια πράξη τελεστική –σε καμία περίπτωση φιλανθρωπία–, αφού ο σκοπός της ήταν ευετηριακός∙ η αφθονία των αγαθών στο σπίτι του νοικοκύρη. Στο πνεύμα λοιπόν προσφοράς και ανταπόδοσης καθαγιαζόταν και το καράβι, κατεξοχήν μέσο βιοπορισμού, και μαζί οι θάλασσες, που θα εξασφάλιζαν την ασφαλή επιστροφή των ναυτικών» σημειώνει η Νικολέττα Περπατάρη υποψήφια Διδάκτωρ Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Συνυφασμένο με αποχωρισμούς και δυσάρεστες αναμνήσεις, όπως επισημαίνει ο Δημήτριος Σ. Λουκάτος, αλλά και ως τάμα των ναυτικών σε στιγμές κινδύνου στη θάλασσα, το καράβι δεν θα μπορούσε να συμβολίσει οικογενειακές συνεστιάσεις θαλπωρής, με παρόντα όλα τα μέλη, ή να τονώσει το οικογενειακό αίσθημα. Για το λόγο αυτό, το καράβι σπάνια αποτέλεσε στοιχείο διακόσμησης των ελληνικών σπιτιών τα Χριστούγεννα.
Εντούτοις, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, συζητήθηκε έντονα στη χώρα μας το ζήτημα κατάργησης του χριστουγεννιάτικου δέντρου και αντικατάστασής του από το καράβι, δεδομένου ότι αυτό συνδύαζε την παράδοση με την οικολογική συνείδηση. Το ζήτημα βεβαίως δεν ήταν τόσο απλό, καθώς παρουσιάστηκε αδιάσειστη επιχειρηματολογία και από τις δύο πλευρές, με αναφορές σε οικολογικά ζητήματα και προτάσεις από ειδήμονες για χρήση φυτών και δέντρων, πλην του ελάτου. Τα μύρτα, τα σκίνα, οι κουμαριές, η ερυθρελάτη και το καραβάκι με τη γοργόνα προτάθηκαν ως εναλλακτικοί τρόποι χριστουγεννιάτικου στολισμού, άλλοτε με επιχειρήματα με οικολογικό ενδιαφέρον, εφόσον η πλούσια χλωρίδα της ελληνικής γης δεν περιορίζει στην αποκλειστική επιλογή του ελάτου και άλλοτε με ένα εμφανές πάθος για τη στατική κατάσταση της παράδοσης. Το καραβάκι άρχισε λοιπόν να υποκαθιστά το δέντρο ακόμη και σε στολισμούς πλατειών.
Η αντίθετη άποψη ακουγόταν χαμηλόφωνη και μάλλον παράφωνη, άλλο εάν τελικά δικαιώθηκε μακροπρόθεσμα. Η προσέγγιση της πλευράς αυτής στηρίχθηκε στο θέμα της λανθασμένης κοινής αντίληψης για την καταστροφική υλοτομία των ελάτων, στην ελεγχόμενη καλλιέργεια δέντρων, με αποκλειστικό σκοπό την κοπή και τη χρήση για το χριστουγεννιάτικο στολισμό και στο ισχυρό επιχείρημα της εξ Ανατολής καταγωγής του δήθεν ξενικού για τα ελληνικά δεδομένα εθίμου. Την ίδια άποψη υποστήριξε και ο Δημήτριος Σ. Λουκάτος, τονίζοντας τον αιώνιο αναβλαστικό συμβολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου, τον σχετικό προς το αναγεννητικό περιεχόμενο της θρησκευτικής γιορτής και εξαίροντας τη σημασία του δέντρου, ως θεμελιωτικού παράγοντα σπουδαίων για την οικογένεια εννοιών. Πράγματι, το χλωρό κλαδί πάντα έμπαινε στο ελληνικό σπίτι τις ημέρες του Δωδεκαημέρου, για να φέρει την ελπίδα για την καινούρια ανθοφορία. Για τον παραδοσιακό άνθρωπο, εξ άλλου, η λαμπρότητα, ο εξωτισμός, το φαντασμαγορικό θέαμα, η γραφικότητα και η τελετουργικότητα αποτελούν τεκμήρια αποδοχής, υιοθέτησης βίωσης και αναβίωσης εθίμων.
Καθώς λοιπόν τόσο το καράβι όσο και το δέντρο έχουν ρίζες στην ελληνική παράδοση και ικανοποιούν συνάμα τη λαϊκή ψυχή, η οποία καθορίζει τελικώς και την τύχη των στοιχείων ενός παραδοσιακού πολιτισμού, θα μπορούσαν να συνυπάρξουν, ανάλογα με την αισθητική του καθενός. Και κλείνουμε με την τοποθέτηση του καθηγητή Λουκάτου: «…το καράβι δεν θα πρέπει (ούτε μπορεί) ν’ αντικαταστήσει ολότελα το δέντρο, ως χριστουγεννιάτικο σύμβολο. Το καράβι συντρόφευε παλιότερα, σαν φαναρένιο φωτισμένο τεχνούργημα, τα κάλαντα των παιδιών, στα νησιά. Αντίστοιχα, τα παιδιά της στεριάς και των βουνών τεχνουργούσαν φωτισμένη βυζαντινή εκκλησία, που την έλεγαν Αγιά Σοφιά. Το κλαδί και η πρασινάδα υπήρχαν πάντα στη γενική διακόσμηση των σπιτιών. Ώστε το λεγόμενο “ξενόφερτο” χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν μια πολιτιστική (και εμπορική) τελειοποίηση της γενικής αγάπης των χειμερινών ωρών προς το πράσινο (κάθε άλλο παρά προς το καράβι και τη θάλασσα).
«Δεν μπορούμε λοιπόν να καταργήσουμε το οποιοδήποτε σχηματικό δέντρο (…), πολύ περισσότερο που οι ευχετήριες κάρτες μας έρχονται απ’ όλον τον κόσμο με το συμβολικό δέντρο. Πώς θα εξηγήσουμε στα παιδιά την αντίφαση; Ας μένουν παράλληλα τα διακοσμητικά καράβια (…) χωρίς ανταγωνισμό, και “εκτόπιση” του παγκόσμια αποδεκτού δέντρου».
Η αγωνία των ναυτιλομένων αποτυπώνεται, όπως είναι φυσικό στις συνήθειες της καθημερινής ζωής, της λαϊκής λατρείας, στα τραγούδια και τις παραδόσεις, ακόμη και στα παραμύθια που συνήθως δεν επηρεάζονται από την παράμετρο τόπος. Η λειψανδρία, η ξενιτιά, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές συντελούν στην δημιουργία μιας σειράς εθίμων και λαϊκών εκδηλώσεων που σκοπό έχουν να εξευμενίσουν τις δυνάμεις του κακού.
Το καλό ή κακό ποδαρικό είχε μεγάλη σημασία για το ξεκίνημα των ναυτικών όπως και η παρακολούθηση του φεγγαριού για το κόψιμο του «κερεστέ» (ξυλείας) ναυπηγικής, η επιλογή της ημέρας για το «ρίξιμο» στη θάλασσα του νέου καραβιού ή για να ΄ναι καλοτάξιδο. «Πώς να μην είναι δεισιδαίμων κανείς ...... όταν παλαίη με το άγνωστον και δεν ηξεύρη αν αύριον θα επιπλέη ή θα ποντισθή!», θα γράψει ο Παπαδιαμάντης.
Η μαντική με ποικίλους τρόπους (με το αβγό ή με το εικόνισμα) είναι συνηθισμένη πρακτική για τις οικογένειες κυρίως των ναυτικών, αφού εξαντληθεί η υπομονή της προσμονής και οι προσευχές στα ξωκκλήσια. Η θρησκεία και οι λατρευτικές εκδηλώσεις αποτελούν ασφαλές καταφύγιο για τους ανθρώπους που βρίσκονται συχνά σε κίνδυνο.
άρθρο απο το ιστολόγιο της περιφέρειας Δυτικού Αιγαίου-Κυκλάδων-

Όπως και νά'χει το πράγμα προσωπικά εκείνο που θυμάμαι τις γιορτές είναι οι στρούνες το κέρασμα με χρήματα απο θείους και θείες και τα δώρα όσο πιο απλά τόσο πιο καλά,
η ατμόσφαιρα μετράει η αγάπη και η οικογένεια μαζεμένη η γωνιά και τα μικρά δώρα απλή μικρή υπενθύμιση αγάπης.

σας θυμίζω ότι με μιά σοκολάτα
ή ένα βιβλιαράκι ή παιχνιδάκι

και τα παιδιά σας θα γίνουν ευτυχισμένα αν τα έχετε μάθει να εκτιμούν την αγάπη που δείχνει ένα μικρό δώρο.
Αν τα μάθατε αλλιώς.... ας προσέχατε !!!
όμως θυμηθείτε: ποτέ δεν είναι αργά να μάθει κανείς το σωστό!
Τα πολλά πολλά είναι μάλλον περιττά,οπότε και στενότητα να υπάρχει απλά ας συνεχίσουμε την παράδοση της Αγάπης ,αυτό είναι το νόημα των εορτών όχι η απόλαυση των υλικών ηδονών αλλά η γεύση οικογένειας και η έκφραση αγάπης για την οικογένεια μας αλλά και για όλους, γνωστούς κι αγνώστους,δικούς μας και ξένους,φίλους αλλά και εχθρούς, είναι κατάλληλος καιρός για συγγνώμες και συγχώρεση κι αυτό είναι το καλύτερο δώρο πολλές φορές γιατί είναι λυτρωτικό.
Χρόνια πολλά γεμάτα αγάπη για όλο το κόσμο και την οικογένεια στη Γωνιά της μαζεμένη πάντα ευτυχισμένη.

ΝΑ ΣΑΣ ΤΑ ΠΟΥΜΕ; Kάλαντα Xριστουγέννων και Χρόνια πολλά


Kάλαντα Xριστουγέννων Δημοτικό
Εκτύπωση
Kαλήν ημέραν άρχοντες
κι αν είναι ορισμός σας,
Xριστού τη θεία γέννηση
να πω στ’ αρχοντικό σας.
Xριστός γεννάται σήμερον
εν Bηθλεέμ τη πόλει.
Oι ουρανοί αγάλλονται
χαίρει η κτίσις όλη.
Eν τω σπηλαίω τίκτεται
εν φάτνη των αλόγων
ο Bασιλεύς των Oυρανών
και ποιητής των όλων.
Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι
το Δόξα εν Yψίστοις
και τούτο άξιον εστί
η των ποιμένων πίστις.
Eκ της Περσίας έρχονται
τρεις μάγοι με τα δώρα
άστρο λαμπρό τους οδηγεί
χωρίς να λείψει ώρα.


(από το βιβλίο: Θανάσης Nτζούφας, Tα τραγούδια μας, εκδόσεις Kαψάσκη, χ.χ.)



Χριστουγεννιάτικα κάλαντα

Καλήν ημέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού την θείαν Γέννησιν
να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον
εν Βηθλεέμ τη πόλει.
Οι ουρανοί αγάλλονται
χαίρει η κτήσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται
εν φάτνη των αλόγων
ο Βασιλεύς των ουρανών
και Ποιητής των όλων.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.

Αγιος Βασίλης έρχεται,
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία.

Κάλαντα των Φώτων

Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ' η κυρά μας η Παναγιά.

'Οργανo βαστάει, κερί κρατεί
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.
'Αϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.

Ν' ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Καλημέρα, καλημέρα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.

Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ

Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ
Το ποίημα

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι
το κείμενο

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Άγγελος Σικελιανός ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Αγιος Νικήτας ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ανακοίνωση ανάλυση απόκριες κούλουμα Αποστόλης Μαυροκέφαλος απόψεις ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΙΧΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΕΙΟ ΔΕΡΠΦΕΛΔ αρχιτεκτονική Αστεία ασφάλεια ΆυλονΣχεδιασμός αυτοκίνητο ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ αυτοπροστασία Βαλαωρίτης ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΝΑΝΟΣ Βιβλίο ΒΙΟΛΙ ΒΛΥΧΟ βλυχό γενεολογία ΓΕΝΙ Γένι ΓΙΑΟΥΖΟΣ γλέντι γλυκά ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΓΟΛΕΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΔΙΑΠΡΕΠΕΙΣ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ Διασκέδαση διατήρηση ντόπιων σπόρων ΔΙΑΥΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ δικαιοσύνη δίκτυο ανταλλαγής σπόρων και αγαθών ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Εγκλήματα έθιμα ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ εκδόσεις ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΛΑΧΕΡΝΑΣ εκπαίδευση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ελληνικότητα εξυγείανση Εορταστική κουζίνα επικαιρότητα έργα ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ ευζείν ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΖΑΜΠΕΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ζωγραφική ΖΩΓΡΑΦΟΣ θάλασσα ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΚΑΒΒΑΔΑΣ ιατρικά θέματα πρόληψης ΙΣΤΟΡΙΑ ιστορία ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ιστοριούλες διδακτικές ΚΑΒΒΑΔΑΙΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΚΕΥΗ ΑΡΧΑΙΑ καθημερινές συνήθειες Καθημερινότητα ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ κάλαντα πρωτοχρονιάς καλλιτέχνες ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ ΚΑΤΗΦΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ καïκια κερδίζοντας κινηματογράφος ΚΙΟΥΡΤΟΙ ΚΛΑΡΙΝΟ ΚΛΕΑΡΕΤΗ ΔΙΠΛΑ ΜΑΛΑΜΟΥ κοινωνία Κόλπος Βλυχού ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑ κουζίνα ΚΡΗΝΕΣ ΚΡΗΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΛΑΔΟΠΙΤΑ Λαϊκές εκφράσεις ΛΕΛΕΓΕΣ ΛΕΥΚΑΔΑ ΛΕΥΚΑΔΑ 1800 ΛΕΥΚΑΔΙΟΣ ΧΕΡΝ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΜΟΥΣΙΚΟΙ Λευκαδίτικα μαχαίρια λευκαδίτικη κουζίνα λιμάνι Οδυσσέα Λιμάνι του Οδυσσέα ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ λογοτεχνία ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ μοντελισμός μουσείο ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΛ.ΚΥΡ. μουσική μουσική παράδοση μουσικοί ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ μπουράνο μύθοι αισώπου ΝΕΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Νικόλαος Δ.Καββαδάς ΝΙΚΟΣ ΒΡΥΩΝΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ντοκυμαντέρ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ οικονομία Ομηρική Ιθάκη ορθή διατροφή Πάλη για τα αυτονόητα ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ παράδοση ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΓΛΕΝΤΙ πατριδογνωσία Πέλιτη περιβάλλον πίστη ΠΟΙΗΣΗ ποίηση πολιτική ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ πολιτική αυτοπροστασία ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ πολιτιστικά ΠΟΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ ποτά πριάρι ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ πρόσωπα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΤΑΡΥ-ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ σκαρί ΣΚΙΑΔΑΣ ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ Σοφια Καλογεροπούλου ΣΟΦΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ στατιστικά ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΙ ΣΥΒΟΤΑ σύγχρονη αρχιτεκτονική ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ σύγχρονη ιστορία ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2009 ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2010 ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΣΕΙΣ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2012 Η ΝΕΟΛΑΙΑ σύλλογος Βλυχου ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΥΧΟΥ ΓΕΝΙΟΥ ΣΥΜΟΛ συνέντευξη ΣΥΝΘΕΤΗΣ συνταγές ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΟΧΙ Ταινίες τέκτονες-μασόνοι-ροταριανοί τηλεόραση ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ τοπία ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΛΗΑΡ τραγουδιστές υγεία ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΟΣΙΜΟΥ ΥΜΝΟΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟΙ Φάνης Καββαδάς ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ φωτογραφίες φωτογράφοι Χειροτεχνία ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΨΑΡΕΜΑ

Δημοφιλείς αναρτήσεις


www.vlicho.blogspot.com

www.vlicho.blogspot.com

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ
κάντε κλίκ για χαρτη κόλπου