Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2009

Η ΜΙΚΡΗ ΛΕΥΚΑΔΑ ΜΕ ΤΟΥΣ 97 ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ



Μια μεγάλη έρευνα του δημοσιογράφου ΗΛΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ

--Πρωτοφανές ρεκόρ
Η Λευκάδα έχει σήμερα 97(εν ζωή) καθηγητές πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο. Ναι 97!!!. Στην Ελλάδα, στην Αμερική, παντού. Και σίγουρα αυτός αριθμός είναι μεγαλύτερος αν η έρευνα επεκταθεί. Αλλά για τους 97(εν ζωή) είμαστε σίγουροι. Με ονόματα, ειδικότητες και διευθύνσεις. Πρόκειται για ένα τρομακτικό αριθμό αν αναλογιστεί κανείς ότι η Λευκάδα είναι ο μικρότερος νομός της χώρας. Ένας αριθμός-ρεκόρ που πρέπει να τον γνωστοποιήσουμε γιατί μας κάνει περήφανους.. Αποδεικνύεται έτσι περίτρανα ότι η μεγάλη πνευματική και πολιτιστική παράδοση του νησιού συνεχίζεται. Γιατί στους 97 Πανεπιστημιακούς θα πρέπει να προσθέσουμε:

--Τους 57, εν ενεργεία, επαγγελματίες, Λευκαδίτες δημοσιογράφους
---Τους 65 εν ζωή (επαγγελματίες και ερασιτέχνες) Λευκαδίτες ζωγράφους
--Τους 80 επαγγελματίες μουσικούς.
--Τους δεκάδες επιστήμονες, ερευνητές και λογοτέχνες.
Η ερεύνα για την καταγραφή -των εν ζωή- Λευκαδίων Πανεπιστημιακών δεν θα είχε πραγματοποιηθεί εάν δεν μου έδινε το ερέθισμα, πριν από πολλά χρόνια, ο αείμνηστος Τέλης Χαραμόγλης στις ατέλειωτες συζητήσεις που είχαμε για τους Λευκαδίτες.
Ο Τέλης είχε καταρτίσει ένα πρόχειρο κατάλογο με Λευκαδίτες πανεπιστημιακούς τον οποίο είχε την ευγενή καλοσύνη να μου στείλει ο Τάσος Κοντομίχης από την Χαραμόγλειο Λευκαδιακή Βιβλιοθήκη. Και από τότε άρχισε η έρευνα. Με χρόνο και κόπο.

Με τηλεφωνήματα, φαξ και e-mail τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Όσο περνούσε ο καιρός ανακάλυπτα και νέα ονόματα. Από τον Καναδά μου έγραψε η Μαρία Μαραγκού και ο Θανάσης Πατίστας (γεωφυσικός με ειδικότητα στις επιδράσεις στην ηχητική εκπομπή της γήινης άμμου). Στην Ελλάδα με βοήθησαν πολλοί. Ανάμεσα τους ο Θανάσης Καλαφάτης, η Θεοδώρα Ροντογιάννη, η Έφη Βερυκίου, ο Σπύρος και η Ευγενία Φλογαΐτη, ο αθλητίατρος Γιώργος Ροντογιάννης (Θεσσαλία), ο Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, η αδελφή μου η Αναστασία Γεωργάκη(λέκτορας μουσικής τεχνολογίας στο Πανεπ. Αθηνών), η Έλσα Γράψα κα. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η βοήθεια των συλλογών Λευκαδίων Πάτρας και Θεσσαλονίκης μέσω των εκλεκτών φίλων προέδρων τους κ.κ. Απ. Μαργέλη και Διον. Λιβιτσάνου, αντίστοιχα. Τους ευχαριστώ όλους θερμά.

Παραθέτω τον κατάλογο με τους 97- εν ζωή- Λευκαδίτες Πανεπιστημιακούς σε όλο τον κόσμο με την επιφύλαξη ότι ενδεχομένως να έχω παραλείψει κάποιους. Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη (σ.σ. η σειρά των ονομάτων είναι τυχαία):

ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΙ
---------------------------------------------------
ΑΘΗΝΑ-ΠΕΙΡΑΙΑΣ
--Σπύρος Ασδραχάς (ιστορικός)
---Διονύσης Αναπολιτάνος (Πανεπ, Αθηνών-τμήμα μεθοδολογίας-ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης).
--Μαριγώ Αποστόλου-Φίλιππα (Σχολή Αρχιτεκτόνων, ΕΜΠ)
--Ξενοφών Βεργίνης (Πανεπ. Αθηνών-οικονομικό, βουλευτής Λευκάδας)
--Θανάσης Καλαφάτης (Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
-Γιώργος Κοντογιώργης (Πάντειο)
---Λίντα Παπαγαλάνη (ανθρωπολόγος)
---Αλέξανδρος Μ. Γουλιέλμος (πανεπ. Πειραιά)
--Nινέτα Γουλιέλμου (ναυτιλιακό, Πανεπ. Πειραιά)
--Μαυρέτα Σταύρακα (νομικής Αθηνών)
--Γεράσιμος Δουβίτσας (οδοντιατρικής, αναπλ. καθηγητής)
--Νίκος Φίλιππας (Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
---Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης (ιστορικός ΕΙΕ)
--Γιώργος Σταματέλος (επίκουρος ιατρικής)
---Σπύρος Φλογαΐτης (δημόσιο δίκαιο, τακτικός καθηγητής νομικής Αθηνών)
---Ευγενία Φλογαΐτη (περιβαντολογική εκπαίδευση)
---Φωτεινή Παζαρτζή Φλογαΐτη (διεθνές δίκαιο)
-Παναγιώτης Αρ. Ροντογιάννης (πληροφορικής)
-Αναστασία Σταύρακα-Κακαβάση (ιατρικής)
---Βασίλης Σταύρακας (ιατρικής)
---Γεράσιμος Σταύρακας (φυσικομαθηματικής)
--Νικη Μεσσήνη-Νικολάκη (λέκτορας θετικών επιστημών)
---Ευθυμία Βερυκίου-Παπασπυριδάκου (αναπλ. καθηγ. Φυσικομαθηματικής)
--Νίκος Τετράδης(Πανεπ. Αθηνών-θεωρητικής φυσικής)
---Αναστασία Παν. Γεωργάκη (λέκτορας μουσικής τεχνολογίας Πανεπ. Αθηνών)
--Σπύρος Γ. Γλένης (επ. καθηγητής φυσικού Αθηνών)
--Ιωάννης Π. Γουρζης
--Νικ. Καρύδης (ΕΜΠ)
--Μιχαήλ Ι. Καββαδάς (Σχολή πολιτικών Μηχανικών, ΕΜΠ)
-Αναστάσιος Α. Φιλιππας (ΕΜΠ)
-Πετρούλα Φατούρου-Τσαμοσφύρου (ΕΜΠ)
---Νικόλαος Δ. Φιλιππας (Πειραιά)
-Θεοδώρα Ροντογιάννη-Τσιαμπάου (Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών, ΕΜΠ)

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
-Νίκος Βλάχος (αστροφυσικής)
---Διαμάντω Λάζαρη (λέκτορας φαρμακευτικής)
---Γιώργος Σταματέλος (δασολογία)
---Πατήρ Ιωάννης Σκιαδαρέσης (επίκουρος Θεολογίας)
--Κων/νος Κατωπόδης (μαθηματικών)
---Ηλιας Θερμός(πολιτικών επιστημών)
---Γεράσιμος Σολδάτος (οικονομίας)
--Μάρκος Βλάχος (ομότιμος Γεωπονικής)
---Σπύρος Γεωργάκης (ομότιμος κτηνιατρικής)
--Κων/νος Σολδάτος (ομότιμος γεωλογίας)
--Δημήτρης Σταύρακας (ομότιμος γεωπονίας)
---Γεώργιος Β. Λογοθέτης (δημοσιογράφος, ΜΜΕ στο ΑΠΘ)
---Κων/νος Καρφάκης (οικονομικά-Πανεπ. Μακεδονία)

ΠΑΤΡΑ
-Παναγιώτης Δρακάτος (μηχανολόγων-μηχανικών)
---Ξενοφών Βερύκιος (χημικών-μηχανικών)
---Διονύσης Καραβίας (ιατρικής)
---Δημήτρης Καράμπαλης (πολιτικών μηχανικών)
---Κατερίνα Φλογαϊτη (φυσικής)
---Θεοδούλα Γράψα ( μαθηματικών)
---Χρήστος Κακλαμάνης (ΕΜΠ)

ΘΕΣΣΑΛΙΑ
-Έφη Γαζή(ιστορίας)
---Γιάννης Μεσσήνης,( καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας Πανεπ. Θεσσαλίας-Πρόεδρος ΠΕΣΥ κεντρικής Μακεδονίας).
-Γεώργιος Π. Ροντογιάννης, αθλητίατρος, (Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας).
-Αναστάσιος Μ. Σταματέλος

ΚΡΗΤΗ
-Ευστάθιος Σπ. Φίλιππας (μαθηματικό τμήμα)
--Γεώργιος Αραβανής (παιδαγωγική)
---Αλέξανδρος Κακαβούλης (παιδαγωγική)
----Στέφανος Κακλαμάνης

ΓΙΑΝΝΕΝΑ
--Γιάννης Μαλακάσης(ιστορίας)
--Αθανάσιος Αρ. Ροντογιάνης (πληροφορικής)

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ-ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ
--Σπύρος Ν. Αγάθος (Βέλγιο)
----Παναγιώτης Σολδάτος (τμήμα πολιτικών επιστημών Πανεπ. Μόντρεαλ Καναδά)
--Ανέτα Αργύρη
---Θανάσης Τομ Πατίτσας (Γεωφυσικός-Μόντρεαλ)
--Σαμουήλ Νικόλαος Αργύρης του Ερνέστου (ΗΠΑ)
--Φίλιππας Αργύρης του Πέτρου (ΗΠΑ)
--Σπύρος Αρταβάνης του Ιωαννη
---Κων/νος Ασπρογερακας-Γρίβας
---Βασίλης Χ. Κατηφόρης (ΗΠΑ)
--Δαυίδ Β. Κατηφόρης (ΗΠΑ)
---Γεώργιος Νικ. Κατηφόρης (Αγγλία)
---Δήμητρα Λ. Καραμπαλη (Ν. Υόρκη-ΗΠΑ)
---¶γγελος Κτενάς (γλύπτης-πανε. Γκάγιο)
---Σταύρος Ν. Λάζαρης (Γαλλία)
---Σωκράτης Φίλιππος Λιβιτσάνος του Φιλίππου (Μπουένος ¶ιρες- Αργεντινή)
--Χριστίνα Φιλ. Λιβισάνου (ψυχολογία-Αργεντινή)
---Γεράσιμος Ν. Μακρυγιώργος (Βοστώνη-ΗΠΑ)
---Κων/να Μαραγκού
---Γεώργιος Αθ. Περδικάρης (ΗΠΑ)
--Φίλιππος Κ. Περδικάρης
--Γεράσιμος Ξεν. Σάντας (Μπόστον-ΗΠΑ)
---Κων/νος Ξεν. Σαντας (Μπόστον-ΗΠΑ)
---Απόστολος Λάζαρης (πρ. υπουργός)
---Πέτρος Ν. Αργυρης
---Αρισταρχος Ιωαννης Αχείμαστος
---Μυρτάλη Σ. Αχείμαστου
---Φαίδων Κακλαμάνης
---Αριστοτέλης Μεσσήνης
---Αγησίλαος Σουμίλας
---Μιχάλης Αγ. Φίλιππας
- Χριστου Ιωάννου Αραβανής, καρδιολόγος (Ελλάς και ΗΠΑ)
- Πέτρος Ζαβιτσάνος, αστροφυσικός (ΗΠΑ)
--Σπύρος Βρυώνης (ΗΠΑ),
--Γιώργος Ιωάν. Σκιαδάς (Οικονομικών επιστημών, Καναδάς)
του Ηλία Γεωργάκη
Πηγή Ε-ΛΕΥΚΑΣΠολιτιστικά

Η ΔΡΑΚΟΓΕΝΙΑ

ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΣΑΝΤΑΣ. ΔΥΣΚΟΛΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΓΙΑ ΗΡΩΕΣ




















Ο Λάκης (Απόστολος) Σάντας γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1922 στην Πάτρα, όπου τότε υπηρετούσε ο πατέρας του ως δημόσιος υπάλληλος.

Οι γονείς του κατάγονταν από το χωριό Πηγαδισάνοι της Λευκάδας, με τη μητέρα του να κατάγεται και από την Βυτίνα Αρκαδίας.[1] Το 1934, η οικογένεια Σάντα εγκαθίσταται στην Αθήνα.[2] Τελειώνει το γυμνάσιο το 1940 και αμέσως μετά εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Θα αποφοιτήσει μετά την απελευθέρωση. Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, θα κατεβάσει, μαζί με το φίλο του Μανόλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης. Το 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ. Το 1943 βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, τη Φθιώτιδα και την Αττικοβοιωτία και το 1944 τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία. Το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια απ’ όπου το 1948 στέλνεται στην Μακρόνησο. Θα διαφύγει στην Ιταλία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 επιστρέφει στην Ελλάδα όπου έκτοτε ζει μόνιμα.

Ο ίδιος εξιστόρησε το εγχείρημα υποστολής της σημαίας και ορισμένα περιστατικά από τη δράση του στην Εθνική Αντίσταση, στον Ηλία Πετρόπουλο.

Ο λευκαδίτης δημοσιογράφος Ηλίας Κοντογιώργης μίλησε μαζί του και του είπε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα θαυμάστε:

"Εμείς αγόρι μου, είμαστε δρακογενια. κοιμηθήκαμε πάνω στο χιόνι κι ανάμεσα στα σκίνα,δεχτήκαμε ιατρικές επεμβάσεις χωρίς αναισθητικό,ζήσαμε στα ξερονήσια και τις φυλακές,μάθαμε ν αντέχουμε Δεν προλάβαμε να βγούμε στην κοινωνία και βγήκαμε στην Αντίσταση Τα οράματα ερχόντουσαν από μόνα τους να σε συναντήσουν

Ένα μικρο τέταρτο του φεγγαριού έπεφτε πάνω στα μάρμαρα το χουμε συμφωνήσει Αν παν να μας συλλάβουν, θα πέσουμε από την Ακρόπολη Παιδευόμαστε,είναι στερεωμένη με συρματόσκοινο .Σιωπή Μονό το γέλιο της γερμανικής φρουράς ακούγεται Ένα ένα κόβουμε τα σύρματα με χέρια, με δόντια, με λύσσα! Η σημαία πέφτει...........

-------------------------------------------------------------------------------------

Οι αξίες και τα σύμβολα δεν ξεθωριάζουν. Και ο Λάκης Σάντας, αυτός ο σεμνός
Λευκαδίτης, που ελπίζει σε μια ιδανική, αταξική, ειρηνική κοινωνία για τα
νέα παιδιά, που ονειρεύεται την παγκόσμια ειρήνη, ειναι ένα σύμβολο, ένας
ήρωας.
Ο Λακης Σάντας τη νύχτα της 30ης Μάιου 1941- μαζί με τον Μανώλη
Γλέζο -κατέβασαν τη σημαία των ναζί Κατακτητών απο τον Ιερό βράχο της
Ακρόπολης.
Οι Λευκαδίτες τον τίμησαν και τον τιμούν. Ωστόσο για τη σημερινή
νεολαία ειναι άγνωστος.
Είμαι τυχερός που γνώρισα το Λάκη Σάντα ο οποίος ζει κοντά μου, στο Παλαιό
Φάληρο. Και είμαι τυχερός γιατί ο Λ. Σάντας ειναι ένας καταπληκτικός
άνθρωπος με μια σπάνια, σπανιότατη, σεμνότητα για την εποχή μας. Και συνάμα
ειναι ενας θερμός Λευκαδολάτρης.

Ο Λάκης (Απόστολος) Σάντας γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1922 στην Πάτρα,
όπου τότε υπηρετούσε ο πατέρας του ως δημόσιος υπάλληλος. Οι γονείς του ήταν
Λευκαδίτες. Λίγον καιρό μετά η οικογένεια Σάντα εγκαθίσταται στην Αθήνα.
Τελειώνει το γυμνάσιο το 1940 και αμέσως μετά εισάγεται στη Νομική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Θα αποφοιτήσει μετά την απελευθέρωση.

Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, θα κατεβάσει, μαζί με το φίλο του
Μανόλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης. Το 1942
εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ.

Το 1943 βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην
Αιτωλοακαρνανία, τη Φθιώτιδα και την Αττικοβοιωτία και το 1944
τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία.

Το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια απ' όπου το 1948 στέλνεται στην
Μακρόνησο. Θα διαφύγει στην Ιταλία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον
Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 επιστρέφει στην Ελλάδα όπου
έκτοτε ζει μόνιμα.

Ο ίδιος εξιστόρησε το εγχείρημα υποστολής της σημαίας και ορισμένα
περιστατικά από τη δράση του στην Εθνική Αντίσταση, στον Ηλία Πετρόπουλο. Η
αφήγησή του:

Όταν το Μέτωπο της Μακεδονίας έσπασε και η Μπότα των Ναζί κατέβαινε και μας
πλάκωνε στο στήθος, η πρώτη μου σκέψη ήταν να φύγω με τα υποχωρούντα
στρατεύματα για την Αίγυπτο για να συνεχίσω εκεί τον πόλεμο. Λογάριασα,
όμως, χωρίς τα Στούκας, τα οποία δεν άφησαν ούτε καρυδότσουφλο στον Σαρωνικό
κόλπο. Κι έτσι, ανάμεσα στις φλόγες και στις βόμβες των Στούκας, είδα να
βυθίζονται οι ελπίδες μου για την Αίγυπτο, κι έμεινα. Μπήκαν στην Αθήνα μας
μια Κυριακή κι έστησαν αμέσως την πολεμική τους σημαία σ' έναν ψηλό κοντό,
πάνω στα αθάνατα μάρμαρα της Ακρόπολης. [[Κατηγορία:]]Άπειρα μάτια ελληνικά
εδάκρυσαν το πρωινό εκείνο, βλέποντας το σύμβο- λο των Ούννων να λερώνει το
μοναδικό μνημείο του πολιτισμού και της λευτεριάς, τον Παρθενώνα. Έτσι
εδάκρυσαν και τα δικά μου. Μα... ύστερα τα βλέφαρά μου σφίχτηκαν κι άστραψαν
από μια φλόγα που θα μπορούσε να λιώσει και ατσάλι ακόμη, κι ήταν αυτή, η
φλόγα της συγκρατημένης λύσσας εναντίον τους.

Ήταν η φλόγα που μου έλεγε ότι κάτι πρέπει να τους κάνω. Κάτι μεγάλο, κάτι
που να τους μαστιγώσει σε εκείνα τα αγέρωχα γουρουνίσια μούτρα τους, κάτι
προσβλητικό, κάτι που να τους κάνει να κατεβάσουν εκείνα τα κρύα γαλανά,
χωρίς οίκτο κτηνώδη μάτια τους. Κάτι συμβολικό που να τους χτυπήσει όλους
μαζί σαν χώρα, σαν λαό, και προ παντός, σαν στρατό.

Την ίδια φλόγα είδα τότε στα μάτια πολλών φίλων μου, αλλά προ παντός τη
διέκρινα και την γνώρισα στα μάτια του Μανώλη του Γλέζου, του συμμαθητή μου.
Κυτταχτήκαμε στα μάτια και χωρίς κουβέντες συνεννοηθήκαμε. Αρχίσαμε να
σκεφτόμαστε τι θα κάνομε. Εν τω μεταξύ, οι Ναζίδες είχαν αρχίσει
επιχειρήσεις εναντίον της Κρήτης. Πηγαίναμε στο Φάληρο μόνοι μας και μπρος
στα αφρισμένα κύματα σκεφτόμαστε τι να τους κάνομε ακούγοντας από πάνω μας
τη Λουφτβάφε να μεταφέρει αλεξιπτωτιστές για την Κρήτη. Οι μέρες
περνούσαν... Είχε περάσει ένας μήνας που κατέλαβαν την Αθήνα και η Κρήτη
είχε λυγίσει. Πολεμούσαν ακόμη τα παλικάρια μας μαζί με τους Εγγλέζους σε
μερικά σημεία.

Κι έξαφνα ένα δειλινό που ήμαστε στο Ζάππειο και ο ήλιος έγερνε λούζοντας
τον ορίζοντα με εκείνα τα χρώματα που μόνο ο αττικός ουρανός έχει, τα μάτια
μας γύρισαν στον βράχο της Ακροπόλεως. Μέσα στο υπέροχο φόντο της δύσης
σταθήκαμε και κυττούσαμε. Και τότε... το βλέμμα μας έπεσε πάνω στη σημαία
τους που υπερήφανα κυμάτιζε ψηλά-ψηλά και η βαριά σκιά της πλάκωνε
καταθλιπτικά όλη την Αθήνα, όλη την αττική γη. Να τι πρέπει να τους κάνομε!
Ήρθε η σκέψη σαν σπίθα. Να τους την πάρομε. Να την γκρεμίσομε και να την
ξεσχίσομε και να πλύνομε έτσι τη βρωμιά από τον Ιερό Βράχο. Την είχαν στήσει
αυτήν την ίδια την πολεμική τους σημαία οι Ναζί θριαμβευτικά ως τότε στη
Βαρσοβία, στη Βιέννη, στην Αμβέρσα, στη Νορβηγία, στο Παρίσι και στο
Βελιγράδι και απειλούσαν να τη στήσουν σε όλο τον κόσμο τότε. Μα εδώ είναι
Ελλάδα. Είναι η μικρή χώρα που απ' αυτή ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού.
Είναι η χώρα που δίνει το παράδειγμα πάντα στις κρίσιμες στιγμές της
Ιστορίας. Ήταν πολύ απλό μα και πολύ Μεγάλο. Μια σημαία σήκωσε στις 25
Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, μια σημαία θα κατεβάζαμε και μεις
στις 31 Μαϊου 1941. Συμβολικό το πρώτο, συμβολικό και το δεύτερο. Μια φούχτα
άνθρωποι τότε απειλούσαν την Πανίσχυρη Τουρκική Αυτοκρατορία. Δυο παιδιά
εμείς, θα προσβάλλαμε το φοβερό τότε Γ΄ Ράιχ. Και βάλαμε σ' ενέργεια αμέσως
το σχέδιο. Πήραμε απ' την Εθνική Βιβλιοθήκη τη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια και
διαβάσαμε στη λέξη Ακρόπολις. Εκεί είδαμε όλες τις σπηλιές ή τρύπες που έχει
ο βράχος της Ακροπόλεως από την εποχή εκείνη και καταλάβαμε ότι μόνον από
ένα σπήλαιο -που είναι στο εσωτερικό του βράχου της Ακροπόλεως και λέγεται
Πανδρόσειον άντρον" και στο οποίο κατά τη Μυθολογία εκατοικούσε ο ιερός όφις
της θεάς Αθηνάς και του πήγαιναν οι ιέρειες του ναού του Παρθενώνα και
έτρωγε μηλόπιττες στις εορτές των Παναθηναίων- ότι μόνον απ' αυτήν την
τρύπα, που έβγαινε σε ένα βάθρο δίπλα στο Ερεχθείο, θα μπορούσαμε να
ανεβούμε στην Ακρόπολη χωρίς να μας δουν οι Γερμανοί φρουροί. Την άλλη μέρα
κιόλας πήγαμε και ανεβήκαμε σαν επισκέπτες στην Ακρόπολη και είδαμε πού
ακριβώς είναι αυτή η σπηλιά από την οποία θα ανεβαίναμε την νύκτα. Πέρασε κι
αυτή η ημέρα και ήλθε η επομένη, η 30ή Μαϊου 1941. Είχαμε ακούσει το βράδυ
από το ραδιόφωνο το Λονδίνο που μας είπε ότι η Κρήτη εγκατελείφθη πια. Πρωί
πρωί οι Ούννοι με τις εφημερίδες τους και με προκηρύξεις μας ανήγγειλαν
γεμάτοι κομπασμό και υπερηφάνεια ότι κατέλαβαν και την τελευταία γωνιά της
Ελλάδας, την ηρωική Κρήτη.

Δεν ξέρω τι ήταν εκείνο που ένιωθα, μα μου φαίνεται πως ήταν ένα παράπονο
μαζί με δυνατό πυρετό. Περίμενα μ' αγωνία να βραδιάσει.

Επιτέλους βράδιασε. Συναντηθήκαμε με τον Μανώλη και ξεκινήσαμε. Όπλα δεν
είχαμε τότε. Είχα πάρει μαζί μου μόνον ένα φαναράκι ηλεκτρικό κι ένα
μαχαιράκι. Φτάσαμε. Κάναμε μια βόλτα στα Προπύλαια μέχρι να φτάσει η ώρα 9:
30 μ.μ. Τότε είδαμε τους Γερμαναράδες να είναι μαζεμένοι μέσα στο δωμάτιο
της εισόδου και να πίνουν κρασί και μπίρες, έχοντας και μερικές κακές
Ελληνίδες, απ' αυτές που πουλάν τον έρωτά τους στα Προπύλαια που είχαν το
Φρουραρχείο. Ακούγαμε απόμακριά τα κτηνώδη χάχανά τους και τα τραγούδια τους
και σφίγγαμε ακόμη περισσότερο τα δόντια μας. Όταν έφτασε η ώρα,
κυτταχθήκαμε. Ίσως να μην ξαναβλέπαμε τον ήλιο ν' ανατέλλει. Είναι αλήθεια
ότι νιώθαμε ένα δυνατό χτυποκάρδι μα αυτό δεν ακουγόταν παραέξω. Τα στήθη
μας τα ελληνικά το πνίγανε. Είναι γλυκός ο θάνατος όταν πεθαίνεις για τα
ιδανικά σου.

Σ' αυτές τις στιγμές δεν έχεις παρά να θυμηθείς την Ιστορία. Να θυμηθείς τον
Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, να θυμηθείς τον Αθανάσιο Διάκο ή το Μεσολόγγι ή τον
πόλεμο της Αλβανίας κι είσαι εντάξει. Σφίξαμε τα χέρια, πηδήξαμε τα σύρματα,
μπήκαμε ανάμεσα στα δέντρα. Συρθήκαμε με την κοιλιά και φτάσαμε στη σπηλιά.
Μπήκαμε μέσα ψηλαφητά κρατώντας και την αναπνοή μας ακόμη. Αρχίσαμε να
σκαρφαλώνομε ως τα μαδέρια της σκαλωσιάς που είχαν φτιάξει οι αρχαιολόγοι
για ανασκαφές. Κάτω μας το βάραθρο άνοιγε το μαύρο του στόμα να μας καταπιεί
στο πρώτο ξεγλίστρημα. 40 μέτρα κάτω κατέβαινε η σπηλιά και κατόπιν
ανοιγότανε το χείλος ενός ξεροπήγαδου, άλλα καμιά δεκαριά μέτρα. Σιγά-σιγά
σκαρφαλώσαμε και κάνοντας μια τελευταία έλξη βγήκαμε στο επάνω βάθρο.
Ανεβήκαμε μερικά μαρμάρινα σκαλιά και σηκώσαμε τα κεφάλια μας να δούμε. Ήταν
ένα τέταρτο το φεγγάρι. Και καθώς το ασημένιο του φως έλουζε τα ιερά εκείνα
μνημεία του άπαντου της Τέχνης και της Ομορφιάς, νιώσαμε μέσα μας ν'
ατσαλώνομε. Είδαμε με τα μάτια της ψυχής μας τους αθάνατους προγόνους μας να
στέκονται σιωπηλοί και μεγαλοπρεπείς μες στις χλαμύδες τους τριγύρω μας και
να μας κυττάνε ερωτηματικά αν θα κάνομε το καθήκον μας ή όχι. Αν και δεν
πολυπιστεύω στο μοιραίο, εν τούτοις εκείνες τις στιγμές νομίζω ότι το
μοιραίο της φυλής μας έριξε τον κλήρο σε μας... Προχωρήσαμε συρτά με την
κοιλιά. Μας χώριζαν περίπου 50-60 μέτρα απ' τον κοντό που είχαν τη σημαία
τους. Χωριστήκαμε και πηγαίναμε ανάμεσα στα μάρμαρα, πετώντας κάθε τόσο
πέτρες μήπως ήταν κανένας Γερμανός σκοπός κρυμμένος. Όταν φτάσαμε κοντά στον
κοντό είδαμε την ξύλινη σκοπιά τους.

Πετάξαμε πάλι κάνα-δυο πέτρες κι όταν είδαμε ότι ήταν ησυχία σηκωθήκαμε
όρθιοι και προχωρήσαμε θαρρετά. Φτάσαμε στον κοντό. Ψηλά κυμάτιζε η σημαία
τους. Λύσαμε το συρματόσχοινο και τραβήξαμε για να την κατεβάσομε. Μα την
είχαν μπλέξει στην κάτω άκρη της με τα τρία συρματόσχοινα που στήριζαν τον
κοντό. Κρεμόμαστε κι οι δυο για να την κατεβάσομε μα δεν κατέβαινε. Αρχίσαμε
τότε με τη σειρά να σκαρφα- λώνομε στον σιδερένιο κοντό για να την φτάσομε
και να την κόψομε. Μα ήταν 20 μέτρα ο κοντός και λείος κι ήταν αδύνατο να
την φτάσομε. Κουρασμένοι σταθήκαμε για λίγο κι απογοητευτήκαμε, σκεφτόμαστε
τι να κάνομε.

Να φύγομε χωρίς την σημαία τους λάφυρο, δεν το σκεφτήκαμε ούτε μια στιγμή.
Και μέσα στην ένταση της σκέψης μας, σκεφτήκαμε ότι πρέπει να σπάσομε τα
τρία συρματόσχοινα για να μπορέσομε να την κατεβάσομε.

Αρχίσαμε τότε με τα χέρια μας, με τα δόντια μας, με ό,τι μπορούσαμε να
προσπαθούμε να ξεκολλήσομε τα συρματόσχοινα απ' τους σκουρασμένους χαλκάδες
με τους οποίους κρατιότανε στα γύρω μάρμαρα. Κραυγή ενθουσιασμού μου ξέφυγε
όταν έσπασε το πρώτο. Κατόπιν έσπασε και το δεύτερο και μετά το τρίτο.
Αμέσως ξεμπλέξαμε τα συρματόσχοινα και τότε το μισητό σύμβολο του φασισμού
κατέβηκε. Ήταν μια τεράστια σημαία 4 μ. μήκος και 2 μ. πλάτος. Στη μέση είχε
τον αγκυλωτό σταυρό και στην απάνω άκρη τον γοτθικό πολεμικό σταυρό του
Κάιζερ.

Με λύσσα την κόψαμε απ' το συρματόσχοινο και την μαζέψαμε. Σχίσαμε από ένα
κομμάτι απ' τον αγκυλωτό σταυρό. Την υπόλοιπη την κάναμε ρολό και την
πήραμε. Είχαν περάσει τρεις ώρες περίπου απ' την ώρα που είχαμε ξεκινήσει.
Το φεγγάρι είχε χαθεί και μαζί μ' αυτό και οι οπτασίες των προγόνων μας
ευχαριστημένες. Ο αέρας μας δρόσιζε τα φλογισμένα πρόσωπά μας και μας έφερνε
από μακριά τα χάχανα των Γερμαναράδων.

"Α! τώρα γελάστε και τραγουδείστε όσο θέλετε, αύριο το πρωί θα τα πούμε",
σκέφτηκα.

Κατεβήκαμε απ' το ίδιο μέρος. Για να την πάρομε μαζί μας ήταν αδύνατο γιατί
η ώρα της κυκλοφορίας είχε περάσει. Τότε αποφασίσαμε να την κρύψομε μέσα
στην ίδια τη σπηλιά, κάτω στο ξεροπήγαδο. Κατεβήκαμε σιγά σιγά μέχρι κάτω,
φτάσαμε στο χείλος του ξεροπήγαδου και την πετάξαμε όπως ήταν, τυλιγμένη σε
μπόγο, μέσα. Ακούσαμε τον γδούπο της και ησυχάσαμε.

Ανεβήκαμε πάλι και φύγαμε σιγά σιγά, πηγαίνοντας σύρριζα στον τοίχο και
προσέχοντας μην συναντήσομε καμιά γερμανική περίπολο. Όταν βρισκόμαστε στη
μέση του δρόμου περίπου για το σπίτι μας, μας σταμάτησε ξαφνικά με το
πιστόλι στο χέρι ένας Έλληνας αστυνομικός που φύλαγε σκοπός σ' ένα δημόσιο
ταμείο.

Στην αρχή σκέφτηκα να του επιτεθώ με το μαχαίρι. Αλλά κατόπιν του μιλήσαμε
ευγενικά και θαρρετά και του δώσαμε να καταλάβει ότι πρέπει να μας αφήσει να
πάμε στα σπίτια μας χωρίς βέβαια να του πούμε τίποτε για το ζήτημα της
σημαίας. Μας άφησε και φύγαμε. Φτάσαμε στα σπίτια μας, καθησυχάσαμε τους
δικούς μας που μας περίμεναν γεμάτοι αγωνία μη ξέροντας πού είμαστε. Όλη τη
νύχτα δεν κοιμήθηκα. Και το πρωί ήρθε ο Μανώλης και ανεβήκαμε στην ταράτσα
του σπιτιού μου και κυττούσαμε την Ακρόπολη. Μέχρι τις 11 π.μ. της 31ης δεν
υπήρχε σημαία στην Ακρόπολη, όπως έλεγαν τώρα τελευταία μετά την
απελευθέρωση οι Έλληνες φύλακες της Ακροπόλεως. Η γερμανική φρουρά, η οποία
απετελείτο από 20 περίπου άνδρες τα είχε χάσει. Πανικός στο γερμανικό
στρατηγείο. Οι κούρσες πήγαιναν κι έρχονταν. Τι έγινε η πολεμική τους
σημαία; Ποιος τόλμησε να την πειράξει; Κατά τις 11 η ώρα πήγαν και βάλαν
μιαν άλλη στη θέση της πιο μικρή. Με τις απογευματινές εφημερίδες
βροντοφωνήσανε οι Γερμανοί τις κυρώσεις τους. Επήραν τα δακτυλικά μας
αποτυπώματα απ' το σιδερένιο κοντό και μας κατεδίκασαν ερήμην σε θάνατο
(γιατί δεν μας ήξεραν). Επίσης όλους τους τυχόν σ υνενόχους μας. Μας
επικήρυξαν και με χρηματικό ποσόν. Περιόρισαν τις ώρες κυκλοφορίας των
πολιτών και απέλυσαν τον αρχηγό της Αστυνομίας και τους διοικητές των
αστυνομικών τμημάτων της περιφερείας της Ακροπόλεως.

Επίσης, συνέλαβαν όλους τους Έλληνες φύλακες της Ακροπόλεως, τους οποίους
όμως άφησαν ελευθέρους, αφού εξήτασαν τα αποτυπώματά τους και τους
ανέκριναν, τη δε φρουρά τους την κατεδίκασαν εις θάνατον και την εξετέλεσαν.
Μου φαίνεται πως βγήκαν λίγο ξινά τα γλέντια των Γερμαναράδων για τον
θρίαμβο της Κρήτης... Αμέσως το νέο διαδόθηκε σαν αστραπή στην Αθήνα και
στον Πειραιά και στα περίχωρα και κατόπιν σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Το Λονδίνο
και το Κάιρο την άλλη νύχτα έπλεξαν εγκώμια γι' αυτό. Θα νιώσω άραγε άλλη
φορά τα συναισθήματα που ένιωθα εκείνες τις ημέρες όταν άκουγα γύρω μου
παντού τους Έλληνες με υπερηφάνεια και ειρωνεία για τους Γερμανούς να μιλούν
για το γεγονός αυτό και να το χαρακτηρίζουν παίρνοντας κουράγιο για την αρχή
του καινούργιου πολέμου της Αντίστασης. Έβλεπες παντού τον κόσμο να έχει
αναθαρρήσει, να περπατάει με ψηλά το κεφάλι, ξέροντας καλά ότι το καζάνι
άρχισε να βράζει πάλι...

Κι έτσι αρχίσαμε... Έπειτα από 8 μήνες επεχείρησα να φύγω για την Αίγυπτο
για να πάω στο στρατό να πολεμήσω πιο ενεργά μαζί με τον Μανώλη κι έναν άλλο
φίλο μου. Μα, ύστερα από προδοσία, μας έπιασαν οι Γερμανοί. Μας κλείσανε
στις φυλακές. Τότε σκέφτηκα ότι αν είχαν την εξυπνάδα να παραβάλουν τα
δακτυλικά μας αποτυπώματα, όλα θα τελείωναν. Αλλά δεν την είχαν, ευτυχώς.

Καθίσαμε λίγο καιρό στις φυλακές, όπου περάσαμε του κόσμου τα μαρτύρια (ξύλο
ανηλεές, σχεδόν καθημερινό ντους με κρύο νερό έξω στο κρύο κ.λπ.) αποτέλεσμα
των οποίων ήταν, όταν βγήκαμε, τον Απρίλιο του 1942, ύστερα από μια αμνηστία
που μας συμπεριέλαβε, να κάνει ο Μανώλης αιμοπτύσεις.

Μόλις βγήκα απ' τη φυλακή, οργανώθηκα για καλά (είχε φουντώσει εν τω μεταξύ
το κίνημα της Αντίστασης) κι άρχισα να κάνω χίλιες δουλειές, από κόλλημα
προκηρύξεων και γράψιμο στον τοίχο μέχρι μεταφορά όπλων και κρύψιμο, κ.λπ.

Το καλοκαίρι του 1943 ένας χαφιές των SS με γνώρισε και κουβάλησε αρκετούς
από δαύτους να με πιάσουν. Τους ξέφυγα, πηδώντας από παράθυρο σε παράθυρο κι
από ταράτσα σε ταράτσα και βγήκα στο Αντάρτικο. Κατατάχθηκα στον ΕΛΑΣ και
τοποθετήθηκα στην περιοχή Στερεάς Ελλάδας.

Έλαβα μέρος σε αρκετές μάχες παρατάξεως με τους Ναζίδες και σε πολλές
επικίνδυνες αποστολές και κανόνισα αρκετούς Γερμαναράδες, τραυματίσθηκα δε
στο στήθος (αριστερό ημιθωράκιο) πάνω απ' την καρδιά από τυφλό τραύμα
βλήματος. Αυτή είναι η ιστορία της συμβολής μου στην Αντίσταση του λαού μας,
εν ολίγοις. Αλλά τι είναι αυτά μπροστά στις υπέροχες σελίδες που έχει γράψει
ο ελληνικός λαός στα τέσσερα αυτά χρόνια της πιο σκληρής και ανελέητης
σκλαβιάς που είδαμε ποτέ στην ιστορία μας; Κάθε πέτρα και κάθε αγκωνάρι,
κάθε δρόμος και κάθε πεζοδρόμιο έχει γραμμένη απάνω μιαν ολόκληρη ιστορία
ηρωισμού και θυσίας για τη λευτεριά, από γνωστούς και άγνωστους μάρτυρες,
ήρωες, ατσάλινες ψυχές που ξεψυχάγανε προφέροντας το όνομα της Ελλάδας μας
και φωνάζοντας "Θάνατος στο φασισμό!!!". Οι βουνοκορφές πάλι κι οι ράχες
αχολογούν ακόμα απ' τις κλαγγές των όπλων κι απ' τα κλέφτικα τραγούδια των
λεβεντόκορμων ανταρτών και κάθε στενό και κάθε ρέμα μυρίζει μπαρούτι ακόμη,
απ' αυτό που έπεφτε καυτό απάνω στις γερμανικές φάλαγγες κάθε λεπτό και τους
έκανε, αλαφιασμένοι να μην ξέρουν από πού να φυλαχτούν, νομίζοντας ότι κάθε
πεύκο και κάθε έλατο ζωντανεύει κι είναι αντάρτης, εκδικητής!!! Θα μπορούσα
να λέω ολόκληρα μερόνυχτα, είναι τόσα πολλά.



ΣΗΜ: Με τίτλο ''Δεν νιώθω ήρωας, έκανα το καθήκον μου ''στις 29 Μα'ίου 2000
ο Λάκης Σάντας σε συνέντευξη που εδωσε στον υπογράφοντα(επίσης Λευκαδίτη)
και δημοσιευθηκε στα 'ΝΕΑ'(στήλη 30 ερωτήσεις) ειπε:

ΚΑΤΑΓΕΤΑΙ: Από τη Λευκάδα

ΑΓΑΠΑΕΙ: Την τάξη και την αποτελεσματικότητα

ΔΙΑΒΑΖΕΙ: Πολλή ιστορία

ΕΛΠΙΖΕΙ: Σε μια ιδανική, αταξική, ειρηνική κοινωνία για τα νέα παιδιά

ΑΚΟΥΕΙ: Μόνο τη συνείδησή του

ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ: Την παγκόσμια ειρήνη

Τη νύχτα της 30ής Μαΐου 1941 ο Απόστολος (Λάκης) Σάντας μαζί με τον Μανώλη
Γλέζο κατέβασαν τη σημαία των ναζί κατακτητών από τον Ιερό Βράχο της
Ακρόπολης. Χθες οι Λευκαδίτες της Αθήνας τίμησαν τον 78χρονο συμπατριώτη
τους σε μια όμορφη εκδήλωση στην Αθήνα όπου οι μνήμες ζωντάνεψαν.

ΕΡ.: Ήρωας:

ΑΠ.: Δεν νιώθω ήρωας, έκανα το καθήκον μου.

ΕΡ.: Σήμερα θα το ξανακάνατε;

ΑΠ.: Με μεγαλύτερο πάθος.

ΕΡ.: Μια εντυπωσιακή πράξη αναγνώρισης του αγώνα σας.

ΑΠ.: Το δάφνινο στεφάνι που μου έβαλε η γειτονιά μου, το 1945, όταν γύρισα
από το αντάρτικο.

ΕΡ.: Θέλετε να ξεχάσετε:

ΑΠ.: Τις αδικίες που έγιναν εις βάρος μου.

ΕΡ.: Μανώλης Γλέζος:

ΑΠ.: Φίλος και σύντροφος.

ΕΡ.: Εθνική Αντίσταση:

ΑΠ.: Τιμή σε αυτούς που έπεσαν στους αγώνες για την ελευθερία.

ΕΡ.: Αν η ζωή σας γινόταν ταινία, τι τίτλο θα της δίνατε;

ΑΠ.: «Αγώνες για ιδανικά».

ΕΡ.: Η καλύτερη στιγμή στη ζωή σας;

ΑΠ.: Οι ηρωικές στιγμές στη διάρκεια του αγώνα.

ΕΡ.: Και η χειρότερη;

ΑΠ.: Ο θάνατος της Κλεοπάτρας, της γυναίκας μου.

ΕΡ.: Μακρόνησος, Ψυτάλλεια, Ικαρία ­ φυλακίσεις, εξορίες:

ΑΠ.: Πικρές μνήμες.

ΕΡ.: Ετοιμάζετε βιβλίο;

ΑΠ.: Ναι, με όλες τις αναμνήσεις μου.

ΕΡ.: Προσπαθείτε:

ΑΠ.: Να συμβάλω για έναν κόσμο καλύτερο.

ΕΡ.: Θυμώνετε:

ΑΠ.: Με την ανευθυνότητα.

ΕΡ.: Θα θέλατε να ζήσετε:

ΑΠ.: Στην όμορφη Λευκάδα, το νησί των ποιητών.

ΕΡ.: Αγαπημένος φίλος:

ΑΠ.: Γιάννης Ορφανός. Μου λείπει.

ΕΡ.: Συγκινείσθε:

ΑΠ.: Με τις αναμνήσεις μου.

ΕΡ.: Η νεολαία σήμερα:

ΑΠ.: Αν χρειαστεί θα είναι αντάξια των προγόνων της.

ΕΡ.: Μια συμβουλή στα εγγόνια σας:

ΑΠ.: Να γίνουν καλύτερα από εμένα.

ΕΡ.: Αγαπημένος ηθοποιός;

ΑΠ.: Δημήτρης Χορν.

ΕΡ.: Και τραγουδιστής;

ΑΠ.: Μαρία Φαραντούρη.

ΕΡ.: Πολιτικό που θαυμάζετε:

ΑΠ.: Τον Τρικούπη.

ΕΡ.: Το μεγαλύτερο πρόβλημα της κοινωνίας μας:

ΑΠ.: Η ανεργία και η εξάπλωση των ναρκωτικών.

ΕΡ.: Μια σκηνή στον δρόμο που σας εντυπωσίασε;

ΑΠ.: Η εκδήλωση σεβασμού ενός παιδιού σε ηλικιωμένο.

ΕΡ.: Ελλάδα:

ΑΠ.: «... Νιώθω για σε πατρίδα μου στα σπλάχνα χαλασμό...».

ΕΡ.: Αγαπημένο βιβλίο:

ΑΠ: «Πόλεμος και Ειρήνη».

ΕΡ.: Και τραγούδι:

ΑΠ.: «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού».

Ο ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ΜΑΣ ΦΡΟΥΦΑΛΟΣ

Hλίας Λογοθέτης: Σελίδες ημερολογίου

Gouttes de rosées........................................................Λευκάδα (13-17 1/2 χρονών)

Το δωμάτιο ήταν στη γωνία του ιδιωτικού στενού και του δρόμου. Το σπίτι, διώροφο, τυλιγμένο με τσίγκο για προστασία από τη βροχή και την υγρασία. Το παράθυρο έβλεπε τα μάτια σου κι εγώ άκουγα τη φωνή σου. Τραγουδούσες υπέροχα, λέγανε θα γίνεις σοπράνο και γω παιδί σε ποθούσα.

Όταν με πρωτοκάλεσες, με το γνωστό κόλπο του καρπουζιού (το σύνθημά μας ήταν αυτό), τα σπόρια χτυπούσαν στον τσίγκο, εσύ φώναζες "φέρε μου καρπούζι" (θυμάμαι τι ακριβώς έλεγες, δεν έχει πια σημασία). Εγώ παιδευόμουνα ν' ανέβω τις σκάλες του σπιτιού σου κι εσύ με περίμενες. Μ' έπαιρνες στην αγκαλιά σου, θυμάμαι ακόμα τα τεράστια λευκά σου πόδια. Άσε με ανάμεσα στ' ανοιχτόχρωμο χορτάρι / να πιω τις δροσοσταλίδες / που ποτίζουν το τρυφερό λουλούδι. (G Ceronetti: Η σιωπή του σώματος)

Εκείνη τη μέρα στην Πρέβεζα δεν πίστευα στα μάτια μου. Όταν χτύπησα την πόρτα και μου άνοιξες, δεν σε γνώρισα. Γύρισα και έφυγα τρέχοντας. Μου φώναζες κι εγώ έτρεχα να κρυφτώ.

=

Laudatio temporis acti
(Αδύνατον να μην ήσουν ωραία άλλοτε)...........................................Λευκάδα, Νοέμβριος 1965


Η πρώτη κάποιου Νοέμβρη, μας έφερε μια ρυτίδα, δηλαδή ένα σοβαρό πράγμα.
Χαράλαμπος, Νίκος, Ηλίας. Τραπεζίτης, Δάσκαλος, Ηθοποιός. Καναδάς, Λευκωσία, Αθήνα, Κουζούντελη: δρόμος ασμάτων. Πεζοπορία, μια καθημερινή φροντίδα για την ξεκούραση της ψυχής μας. Τελικός προορισμός το καφενείο του μπάρμπα Κώστα του Πάπιου -βαθύφωνος-αφηρημένων ήχων. Γλυκό υποβρύχιο και σουμάδα με παξιμάδι - μνήμη πικραμύγδαλου. Μέρος κατάλληλο για τη ρεμβώδη ιδιώτευσή μας' η κούφια ελιά - σύμβολο προστασίας - φυλακίζει ερμητικά τις συνομιλίες μας.

Κυρά Μηλιά, ψηλή, λιγνό κυπαρίσσι ώριμο (έτσι την λέγαμε οι τρεις μας). Τα χέρια της μυθικά, τουλάχιστον όσο το κορμί της. Διαστάσεις αξιομνημόνευτες. Ανάγνωση Εγκώμιον Παράδοξης Ηθικής (Μπερντιάεφ): συζήτηση χωρίς ακροατήριο.

Σούρουπο και επιστροφή - μια επιστροφή σαν λειτουργία θανάτου. Δωμάτιο - λάμπα πετρελαίου (ακάθαρτου) ήχος της βροχής - νανούρισμα - φωνές ερωτικές σβησμένες στο πεντάγραμμο, δυσδιάκριτες νότες (ακομπανιάρει το μυστηριώδες ροχαλητό του θείου). Πρωινό ξύπνημα - Σχολείο - Θεέ μου τι βαριεστημάρα. Ποίημα Μπλοχ: "Έχω μπόλικο καιρό να πηγαίνω μπρος και πίσω, σιτάρια μπόλικα εγώ έχω να μασήσω να τα φτύσω, έχω ένα σουγιά μικρό να προφτάσω να σουβλίσω"

Τραγούδι όπερας: "Γιατί δεν θα βραδύνω να προβώ να εφορμήσω..." Χορωδία μεγάλη. Χωροφύλακες, μηνύσεις, δικαστήρια - Χαβαλές.

Α! Πάντα έχανα την κορώνα από το μαθητικό μου πηλίκιο.
Ηλίας Λογοθέτης








Ηλίας Λογοθέτης
“Το αισθητικό πεδίο μιας χώρας και το σκεπτικό ενός λαού που βλέπει την τέχνη μεταξύ τυρού και αχλαδιού”

…Αντιλαμβάνομαι το θέατρο ως μια σπουδή, ως έρευνα της δράσης της θεατρικής πράξης. Και βλέπω ότι στην πορεία της παράστασης ανακαλύπτω τα πιο σημαντικά πράγματα.


Η παράσταση, με το χρονικό της όριο, εμπνέει την ερμηνεία;
Ναι. […….] Ο ηθοποιός, μπορεί να μην σταθεί όπως όρισε η σκηνοθεσία, να του έρθει κάτι διαφορετικό την ώρα που γίνεται ζωντανό το πράγμα πια, σε σχέση με ένα ζωντανό κοινό. Χρειάζεται ευρυχωρία, ένα περιθώριο όσον αφορά στη δική του ερμηνευτική, να μπορεί να φύγει από το ρόλο, να επιστρέφει στον εαυτό του και να ξαναβρεί το ρόλο μετά. Δεν πιστεύω σ’ αυτό που λένε « η συνέπεια του από την αρχή μέχρι το τέλος», είναι κάτι νεκρό. Σκέφτεσαι έναν βιολιστή να μην έχει τις εξάρσεις της δημιουργίας όταν παίζει το κοντσέρτο;
Πώς προσλαμβάνεις την αλληλεπίδραση κοινού και σκηνής;
Ως ενέργεια που εκτοξεύεται από την πλατεία ή τον εξώστη προς εμένα. Τα μάτια στέλνουν κάτι, μπορεί να σε αποπροσανατολίσουν: όχι ως υποκριτή, αλλά ως οντότητα, να σε κάνουν να τρικλίσεις ή να σου δώσουν δύναμη.
Μήπως να ανταπαντήσεις με ερεθίσματα, διαλεκτικά; Σαν ερωταπόκριση;
Ναι! Είναι «ρεπρός ντ’αμούρ». Εξαρτάται βέβαια από τον τρόπο που είναι δομημένος κάθε καλλιτέχνης. Μερικοί δεν θέλουν αυτή τη σχέση. Μπορεί το κοινό να σε αποπροσανατολίσει αν επέμβει, από ενθουσιασμό, από δυσπιστία, είτε καταλαβαίνει είτε όχι.
Μπορείς να το ελέγξεις και να αμυνθείς;
Ναι. Όταν βλέπεις ότι κινδυνεύεις, μπορείς μ’ ένα βλέμμα να επαναφέρεις το κοινό στην τάξη. Ο Αλαν Γκίνες π.χ. δεν επιτρέπει στο κοινό να επέμβει, το νεκρώνει. Σαν να λέει «αφήστε να κάνω αυτό που κάνω και αν τύχει αποδοχής…» Εξαρτάται όμως και από τα έργα και από τα περιθώρια που δίνει μια παράσταση… Εν πάση περιπτώσει, δεν δέχομαι ότι υπάρχει απόλυτη ειλικρίνεια ανάμεσα στο κοινό και στον ηθοποιό! Υπάρχει μια προσποίηση, η οποία είναι το εισιτήριο που συνδέει το κοινό με τον καλλιτέχνη. Άλλος ακούει από υποχρέωση, ο τσαμπατζής αδιαφορεί εντελώς…
Πως αντιδράς απέναντι στην ραθυμία για παράδειγμα;
Χάρη στην παιδεία και στην εκπαίδευσή μου, δεν επηρεάζομαι ιδιαίτερα, πρέπει να τελειώσω ό,τι έχω αναλάβει. Οι μηχανισμοί άμυνας κλειδώνουν τα πάντα. Αν είσαι μόνος σου στη σκηνή, τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα. Αν οι υπόλοιποι όμως επηρεάζονται από το κοινό; Μερικοί μπορούν να περιγράψουν τι κάνει το κοινό με λεπτομέρειες!
Με τι ταυτίζονται τελικά;
Δεν ξέρω! Έχουν αναλάβει να εκτελέσουν μια παράσταση, μετά από μόχθο, επάνω σ’ ένα έργο με κάποιον σκηνοθέτη. Δεν μπορεί να έχουν και την απαίτηση να γίνει αποδεκτό! Πάντως με κάνει πολύ καχύποπτο το ότι ποτέ δεν άκουσα γιουχάισμα! «Μα από ευγένεια!», λένε. Εγώ είμαι πολύ ενεργητικός θεατής, μπορεί να κραυγάσω και να επηρεάσω και τους υπόλοιπους γύρω μου! Γιατί σώνει και καλά να δέχομαι κάτι φρικιαστικό;
Ποια είναι η ουσία αυτής της αντίδρασης;
Μπορεί να σωθεί ένα έργο, όσο κι αν έχει παραποιηθεί, διότι κάποιοι ξέρουν καλύτερα το έργο και ότι το παίζεις άθλια. Το θέμα όμως είναι αν δαμάζεις, μανιπουλάρεις το κοινό, αν οδηγείσαι από το ρεύμα του. Εγώ, δεν είμαι σίγουρος ότι το κοινό είναι πιο έξυπνο από μένα!
Το λες «από σκηνής»;
Όταν ανέβει κανείς να παίξει, έχει πάρει τις μεγάλες αποφάσεις της αποτυχίας, της επιτυχίας, διακινδυνεύει, αποφασίζει να εκτεθεί! Αντιμετωπίζω το κοινό με πολύ σεβασμό, αλλά όχι σαν κάτι πιο πάνω από μένα που θα με συντρίψει, με κρίσεις που εγώ δεν εξέτασα.
Νιώθει ικανοποίηση ο ερμηνευτής ή κενό μετά την παράσταση;
Είναι οδυνηρή περίπτωση. Ένας καλλιτέχνης με μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό του μπαίνει σε πορεία οδύνης, γνώσης. Αν ήταν σίγουρος ότι έπαιξε τέλεια, θα έπαιζε άπαξ και τελείωσε το θέμα. Η απόλαυση είναι αργή ως διαδικασία. Θέλει ευρυχωρία χωροχρόνου, η ηδονή γενικά. Υπάρχει βέβαια το μεγαλείο της σιωπής εάν τα πράγματα κατασταλάξουν σωστά μετά από μια μεγάλη παράσταση, με πετυχημένες εκδηλώσεις του καλλιτέχνη. Χρειάζεται λίγος χρόνος, ηρεμία, ώστε να επέλθει ευχαρίστηση. Αλλά η εσωτερική σιωπή είναι ένα τρομαχτικό πεδίο, σχεδόν εφιαλτικό!
Τελικά, μετράει η γνώμη του κοινού για την σπουδαιότητα μιας παράστασης;
Από την άποψη του ταμείου ναι, από την άποψη της κρίσης όμως όχι! Ο Σέξπιρ είπε ότι η γνώμη των λίγων είναι σημαντικότερη. Σπουδαία έργα, τόσο στην συγγραφή όσο και στην ερμηνευτική, διεσώθησαν χάρη στην γνώμη και στη σκέψη των λίγων που γνώριζαν πολύ καλύτερα από τους πολλούς. Επίσης, μεγάλες παραστάσεις αξιολογήθηκαν με το χρόνο. Πιστεύω ότι αν λειτουργήσει αυτή η σχέση ανοιχτά, χωρίς το αντίτιμο, εκεί θα δούμε τα πράγματα. Να γίνονται παραστάσεις χωρίς να υπάρχει το εισιτήριο και η εμπορευματική σχέση της τέχνης με το κοινό. Όπως πας σε κάποια μουσεία.
Τι θα άλλαζε η απουσία εισιτηρίου;
Νομίζω ότι το κοινό και ο καλλιτέχνης θα διορθώνονταν. Η τέχνη θα είχε καλύτερη μοίρα. Δεν θα υπήρχε αγοραπωλησία. Τώρα, ετοιμάζεται μια παράσταση, αγωνιά ο επιχειρηματίας αν το προϊόν θα αρέσει κι αν δεν αρέσει τα βάζει με τους ηθοποιούς ή με το έργο. Αλλά δεν σκέφτεται ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το κοινό είναι κακόγουστο! Δεν πυροβολήθηκαν κάποιες παραστάσεις από ένα πολιτικό σύστημα που ήτανε ηλίθιο κι αργότερα έγιναν επιτυχίες; Και φυσικά υπάρχει το φαινόμενο ότι ο ένας παρασύρει τον άλλο. Πηγαίνει τελικά κι ο άλλος στην παράσταση και δεν καταλαβαίνει για ποιο λόγο ήταν ή δεν ήταν ωραία! Πιστεύω ότι είναι τυχαίο… όχι με την αρχαιοελληνική έννοια της αναγκαιότητας, αλλά τυχαίο με την έννοια «μεταξύ τυρού και αχλαδιού», «εντάξει μωρέ και τι έγινε;»!
Δεν υπάρχει αισθητικό ένστικτο στους πολλούς;
Σχεδόν συμφωνώ με τη γνώμη ενός κριτικού: αν προσφέρεις στη σκηνή ένα έργο σεξπιρικό με την ίδια αισθητική και δομή που παρουσιάζεται ένα σίριαλ άθλιο, το κοινό δεν μπορεί να κάνει τη διάκριση. Είτε Σέξπιρ του δώσεις είτε τραγωδία, τα αντικρίσματα του θα είναι τα σίριαλς. Το κοινό δεν εκπαιδεύεται από τις παραστάσεις, κακά τα ψέματα. Τις μεγάλες μάζες τις αφορούσαν τα ρωμαϊκά πανηγύρια! Είναι κανόνας αυτό: τα καλά εμπορεύματα είναι για αγοραστές με κάποιο γούστο! Και δεν πρόκειται για αριστοκρατική άποψη, έτσι είναι η δομή των πραγμάτων!
Γιατί κάποιοι ηθοποιοί στο θέατρο είναι «τηλεοπτικοί»;
Τραγικό, το μεγαλύτερο ποσοστό των ηθοποιών που στελεχώνουν μια παράσταση παίζουν και στην τηλεόραση! Δεν μπορεί να παίζεις Τσέχοφ και μαζί σε σίριαλ! Πώς είναι δυνατόν να έχεις ευχέρεια χρόνου, μυαλού, ψυχής, για να μελετήσεις ένα ρόλο που θέλει απομόνωση, μελέτη; Υπάρχει δίψα για δόξα κι αναγνώριση ενώ παίζουν ρόλους να τους χαίρεται η ψυχή σου!
Οι σχολές φέρουν ευθύνη για τη διαμόρφωση αυτού του είδους ηθοποιών;
Όχι! Είναι ευθύνη των καλλιτεχνών, των συνδικάτων, της κουλτούρας του τόπου! Εγώ ως θεατής δεν θα πήγαινα ποτέ να δω κάτι που βλέπω στην τηλεόραση. Τι να δω; Την μεγαλοφυή ερμηνεία; Αποκλείεται! Στο θέατρο πάω να δω πράγματα που δεν αναγνωρίζω, κάτι που μου ανοίγει καινούργιους ορίζοντες. Δεν μπορώ να βλέπω πρόσωπα γνωστά επάνω στη σκηνή. Ή αν τα έχω δει ξανά, θέλω να έχουν τη μαγεία και τη δύναμη της μετάλλαξης, της μεταμόρφωσης· τότε μόνο αξίζει η τέχνη! Πρέπει τουλάχιστον όταν παίζει κανείς θέατρο να μην εμφανίζεται και στην τηλεόραση. Όμως τρέμουν μήπως χάσουν τη δημοσιότητα! Παρεμπιπτόντως κάνουν θέατρο, δεν είναι το μέλημά τους!
Είναι φαινόμενο ελληνικό;
Ναι. Οι ξένοι δεν εμφανίζονται σε σίριαλ συνέχεια. Αποκλείεται ένας ερμηνευτής ενός μεγάλου ρόλου, να έχει ανάγκη το σίριαλ. Όσο για τα οικονομικά, το ξέρουμε ότι το θέατρο είναι μια δουλειά πολύ φτωχή και πολύ σκληρή… Πρέπει να διαχωριστούν τα δυο είδη ηθοποιών και να μην βγάζουν τόσους πολλούς οι σχολές, δεν ζούμε σε χώρα με πλούσια πολιτισμική δραστηριότητα! Εδώ δεν έχουμε ούτε καλό θέατρο, ούτε καλούς ηθοποιούς!
Αυτό δεν αφορά όμως στην πολιτισμική κρίση και ταυτότητα;
Ναι αλλά ένας καλλιτέχνης πρέπει να αρθεί λίγο παραπάνω. Η μελέτη του θεάτρου είναι η μελέτη της ζωής, δεν είναι το παίξιμο δυο ρόλων! Χώρες φτωχές όπως στη Λατινική Αμερική βγάζουν σπουδαίους λογοτέχνες, που μπορεί και να μην τους χρειάζονται. Είναι σαν τη ζωή η τέχνη, σαν το ένστικτο της αναπαραγωγής. Υψώνεται λίγο παραπάνω από τη ζωή επειδή την παρουσιάζει κατ’ εξαιρετικό τρόπο! Οι μεγάλοι καλλιτέχνες είναι δοσμένοι σ’ ένα πάθος που δεν σβήνει ποτέ, σαν τα ηφαίστεια! Οι υπόλοιποι ικανοποιούμαστε με την «κυρα Κατίνα». Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, αλλά τα έχουμε υπεραπλουστεύσει! Παλιότερα υπήρχαν μεγάλες προσωπικότητες!
Γιατί αυτή η αλλαγή;
Δεν ξέρω! Πάντως δεν έχουν σχέση με το πνεύμα αυτοί οι άνθρωποι! Ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε αυτό το κράτος για την τέχνη. Παλιότερα υπήρχε ένας πολιτισμός ο οποίος χάθηκε, αν και οι κοινωνίες είναι όλες ίδιες. Υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι που μπορούν να χαράξουν «δρόμους», αλλά είναι πολύ απασχολημένοι με την προσωπική τους δόξα.
Μήπως στην Ελλάδα υπάρχει η νοοτροπία του χωριού;
Ίσως. Εδώ δεν υπάρχει πρωτεύουσα όπου διακυβεύεται τίποτα σημαντικό. Αν κάνει «αποκλεισμό» η επαρχία, νέκρωσαν τα πάντα!


[…]
…θυμάμαι το πνεύμα που κυριάρχησε στην τελετή έναρξης και λήξης της Ολυμπιάδας: το τέλος ήταν φρικιαστικό. Αλλά εκεί ανήκει πραγματικά η Ελλάδα, στους μπουζουκόβιους!

Η Συνέντευξη του Ηλία Λογοθέτη στην Μπουμπουλίνα Νικάκη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "ΕΠΟΧΗ" στις 17/12/2006









" Οι επικίνδυνες αποστολές μου"

«Η σταδιοδρομία μου, το παραδέχομαι άνετα, είχε σκαμπανεβάσματα. Ημουν από τα χρυσά αγόρια της γενιάς μου. Μετά κάτι έγινε. Δεν γνωρίζω τι. Πάντως υπάρχω και έχω επιβιώσει των προσβολών και των στερήσεων. Είμαι εγώ. Προσφέρομαι όχι με δουλοφροσύνη αλλά με υπερηφάνεια άλλων εποχών. Προσέρχομαι σ' εσάς ως μισθοφόρος. Ευτυχία μου να σας είμαι υποτελής και σεις αυθέντης μου». Ο Σπούνερ στέκεται όρθιος μπροστά στον Χιρστ. Φορά ένα παλιωμένο κοστούμι και ένα ξεθωριασμένο πουκάμισο. Εχει σταματήσει στο κέντρο του δωματίου, ανάμεσα στα ακριβά έπιπλα. Και μονολογεί. 'Η μάλλον ανατέμνει. Την εσωτερική ζωή του, τη δημόσια εικόνα του, τις λανθασμένες επιλογές του, τις αρετές που περιέσωσε.

Ο Ηλίας Λογοθέτης επιστρέφει συχνά στην κουβέντα μας στον τελευταίο αυτό μονόλογο του Σπούνερ, του πιντερικού ήρωα της «Νεκρής ζώνης» που ερμηνεύει αυτό τον καιρό στο Απλό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα. «Ο Σπούνερ ανήκει στην παγκόσμια εκείνη τάξη των ανθρώπων που δεν κατάλαβαν ποτέ τι συνέβη και έφυγαν κάποια στιγμή από την αρχική τους πορεία, η οποία μπορεί να ήταν σημαντική. Ο μεγάλος μονόλογος του τέλους ηχεί σαν ένα largo sostenuto.».

Στη «Νεκρή ζώνη» ο Ηλίας Λογοθέτης «συναντά» για δεύτερη φορά τον Χάρολντ Πίντερ. «Η πρώτη ήταν στον "Επιστάτη" με το Θέατρο Τέχνης. Θα έλεγα ότι παραμένει για μένα ένας μυστηριώδης συγγραφέας. Δεν έχω αποφασίσει ακόμη πως θα τον αγαπήσω». Για δεύτερη φορά συναντά και τον Αντώνη Αντύπα. «Είναι η πρώτη μου δουλειά στο Απλό, με τον Αντώνη όμως γνωριζόμαστε από το 1964 στο Τέχνης. Παίξαμε μάλιστα μαζί σε μία παράσταση και στη συνέχεια χαθήκαμε. Θα ήταν δώρο αν συνεχιζόταν η συνεργασία μου μαζί του αλλά δεν κάνω σχέδια. Είμαι άνθρωπος της αναμονής. Και της υπομονής. Πλανεύτηκα και πλανήθηκα τόσο στο θέατρο που δεν νιώθω πια καμία ανάγκη. Ακόμη κι αν λείψει εντελώς το θέατρο από τη ζωή μου δεν πρόκειται να πληγωθώ. Απογοητεύσεις; Δεν έχω. Θεωρώ ότι έγιναν εις βάρος μου κάποιες αδικίες που έχουν πια περάσει στον "εσωτερικό" χρόνο. Το μόνο που δεν μπόρεσα ποτέ να συγχωρήσω και δεν υπάρχει λόγος να συγχωρήσω ήταν το Θέατρο Τέχνης και αυτό γιατί μου φέρθηκε πρόστυχα».

Καθηγητής πέρυσι στο «Μάθημα» και κύριος Σμιθ στη «Φαλακρή τραγουδίστρια», στην παράσταση με τα μονόπρακτα του Ιονέσκο που ανέβασε ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Χρεμύλος το καλοκαίρι στον αριστοφανικό «Πλούτο» με τον Κώστα Μπάκα και το ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης, ο Ηλίας Λογοθέτης δηλώνει σήμερα ευτυχής. Το «παρελθόν» του ωστόσο τον έχει «χρεώσει» με αρκετές «εμπορικές» επιλογές. «Εχω περάσει από την επιθεώρηση, έχω κάνει και βιντεοταινίες ­ ποιος δεν έχει κάνει; Δεν μπορώ όμως να πω ότι τα κριτήριά μου είναι τώρα πιο αυστηρά ή ότι αναπολώ κάποιον χαμένο χρόνο». Ιδιαίτερα όταν το παρόν τού δίνει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει την πρόκληση ρόλων σαν αυτόν του Σπούνερ: «Σας είπα ότι κάθε βράδυ έχω την αίσθηση της επικίνδυνης αποστολής. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που το νιώθω στην ως τώρα διαδρομή μου. Η πρώτη ήταν όταν έπαιξα τον Τίτο Ανδρόνικο στην παράσταση του Σπύρου Ευαγγελάτου. Μεσολάβησε πολύς καιρός από τότε. Νόμιζα ότι δεν θα το ξανάνιωθα, ότι δεν θα είχα τις δυνάμεις να το ξανανιώσω μετά από τόση φθορά... Τώρα το ζω ξανά και αισθάνομαι σαν να μην έχει περάσει τίποτε από πάνω μου».

Συνέντευξη στο Βήμα των ιδεών

ΚΑΤΙΑ ΑΡΦΑΡΑ | Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2000





· Φιλμογραφία:
Ο Φωτογράφος των Τρικάλων (2005) ....Ηθοποιός
Un Film parle - Λόγια μιας Ταινίας (2003) ....Ηθοποιός ....ορθόδοξος ιερέας
Η Φουσκα (2001) ....Ηθοποιός ....Σπαρτακος
Μια Μερα τη Νυχτα (2001) ....Ηθοποιός
Το μονον της Ζωης του Ταξειδιον - The only Journey of his Life (2001) ....Ηθοποιός
Σαπουνοπετρα το Χρημα στο Λαιμο σας (1996) ....Ηθοποιός
Ελευθερη Καταδυση - Love Knot (1995) ....Ηθοποιός
Ο Τσαλαπετεινος του Wyoming - Like a Prairie Cock in Wyoming (1995) ....Ηθοποιός ....Γιαννης
Terra Incognita (1994) ....Ηθοποιός
Υποπτος Πολιτης - Presume Suspect (1994) ....Ηθοποιός
Γυναικες Δηλητηριο - Poisonous Women (1993) ....Ηθοποιός
Το μετεωρο βημα του πελαργου - The Suspended Step of the Stork (1991) ....Ηθοποιός ....Συνταγματαρχης
Βιοτεχνια Ονειρων (1990) ....Ηθοποιός
Ο Αυτακιας (1988) ....Ηθοποιός
Τοπιο στην ομιχλη - Landscape in the Mist (1988) ....Ηθοποιός
Made in Greece (1987) ....Ηθοποιός
Τα Παιδια της Χελιδονας (1987) ....Ηθοποιός
Γελιο με Δοσεις (1986) ....Ηθοποιός
Εθελουσια Εξοδος (1986) ....Ηθοποιός
Ο Γιαννης που εγινε Τζωννης (1986) ....Ηθοποιός
Μια Γυναικαρα στα Μπουζουκια (1985) ....Ηθοποιός
Μπορουμε και κατω απο τα Θρανια (1985) ....Ηθοποιός
Ροκακιας την Ημερα το Βραδυ Καμαριερα (1984) ....Ηθοποιός
Δασκαλε τι διδασκες; (1983) ....Ηθοποιός
Δωστε την Τσοντα στον Λαο (1983) ....Ηθοποιός
Ζητειται Δρακος (1983) ....Ηθοποιός
Μια Παπαδια στα Μπουζουκια (1983) ....Ηθοποιός
Αρπα Colla (1982) ....Ηθοποιός
Ο Ρεπορτερ (1982) ....Ηθοποιός
Γκαρσονιερα για Δεκα (1981) ....Ηθοποιός
Ο Σεξοκυνηγος (1981) ....Ηθοποιός
Το Αιμα των Αγαλματων (1981) ....Ηθοποιός
Θαναση Σφιξε κι αλλο το Ζωναρι (1980) ....Ηθοποιός
Περιπλανηση (1979) ....Ηθοποιός
Ο Θανασης στη Χωρα της Σφαλιαρας (1976) ....Ηθοποιός
Μεταμορφωσεις (1975) ....Ηθοποιός
Εσμε η Τουρκοπουλα (1974) ....Ηθοποιός
Θα μπορουσαμε να κανουμε κατι εμεις (1972) ....Ηθοποιός
Παπαφλεσσας (1971) ....Ηθοποιός
Βαβυλωνια (1970)

Ποιες τροφές ανεβάζουν και ποιες ρίχνουν τη διάθεση


Έχει διαπιστωθεί ότι η γνώση για την διατροφή και η εφαρμογή της χαρίζει χρόνια ζωής αλλά και ευεξία.Αν βοηθηθούμε απο την παράδοση αλλά και την επιστημονική γνώση θα έχουμε το αποτέλεσμα που επιζητάμε.



Ας δούμε περιληπτικά ποιες τροφές ανεβάζουν και ποιες ρίχνουν τη διάθεση

Μίνα Ράλλη

Έχετε πιάσει αρκετές φορές τον εαυτό σας τελευταία πεσμένο και άκεφο; Σας συμβαίνει συχνά να νιώθετε εκνευρισμό; Οι ατελείωτες υποχρεώσεις, οι προθεσμίες και τα προβλήματα της καθημερινότητας σίγουρα επηρεάζουν τη διάθεσή σας. Μήπως όμως παίζει κάποιο ρόλο και η διατροφή σας; Ναι, λένε οι ειδικοί και επισημαίνουν τις συνέπειες των διατροφικών σας επιλογών σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο.



Σε βραχυπρόθεσμη βάση η διατήρηση των σακχάρων στο αίμα σας σε σταθερό επίπεδο θα σας βοηθήσει να αισθάνεστε γεμάτοι ενέργεια και όρεξη. Αν το σάκχαρο στο αίμα σας παρουσιάζει σκαμπανεβάσματα έχετε περισσότερες πιθανότητες να νιώσετε πεσμένοι. Το ίδιο ισχύει και αν δεν προσλαμβάνετε αρκετές φυτικές ίνες και νερό.

Μακροπρόθεσμα το να διατηρείτε το σώμα σας υγιές και απαλλαγμένο από ασθένειες κάνει καλό στη διάθεσή σας. Για παράδειγμα τα βασικά θρεπτικά συστατικά, που περιέχονται σε συγκεκριμένα τρόφιμα, μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα ορισμένων ορμονών που ανεβάζουν τη διάθεση, όπως η σεροτονίνη.

Ακολουθείστε λοιπόν τις συμβουλές των διαιτολόγων αν θέλετε να έχετε καλή διάθεση, ενεργητικότητα και ζωντάνια.

1. Αναζητήστε τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Β12 και φολικό οξύ

Πώς σας φαίνεται η ιδέα ενός λαχταριστού πιάτου με φασόλια και άπαχο βόειο κρέας; Ή μιας σαλάτας με κοτόπουλο, που περιλαμβάνει στήθος κοτόπουλου χωρίς πέτσα και μαρούλι; Ή μιας μερίδας ψητού σολομού με μπρόκολο;

Όλα αυτά τα πιάτα διαθέτουν ένα τρόφιμο, που είναι πλούσιο σε φολικό οξύ και ένα άλλο που είναι πλούσιο σε βιταμίνη Β12. Οι δύο αυτές βιταμίνες φαίνεται να συμβάλουν στην πρόληψη διαταραχών της διάθεσης.

Η σχέση μεταξύ μιας διατροφής με υψηλότερη περιεκτικότητα σε φολικό οξύ και μετριασμού των καταθλιπτικών συμπτωμάτων έχει επισημανθεί εδώ και καιρό από τους επιστήμονες. Πρόσφατη ιαπωνική μελέτη επιβεβαίωσε τη συσχέτιση αυτή.

Το φολικό οξύ βρίσκεται στα φασόλια, στα χόρτα και στα όσπρια και η βιταμίνη Β12 στο κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά και τα γαλακτοκομικά.

2. Φάτε άφθονα φρούτα και λαχανικά

Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά, που έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία.

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όσοι καταναλώνουν 1-2 περισσότερες μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα έχουν 11% περισσότερες πιθανότητες να έχουν καλή υγεία.

3. Εντάξτε στην καθημερινή σας διατροφή το σελήνιο

Το σελήνιο είναι μέταλλο που δρα σαν αντιοξειδωτικό στο σώμα. Τα αντιοξειδωτικά έχει διαπιστωθεί ότι ανεβάζουν τη διάθεση και συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης.

Προσπαθήστε να προσλαμβάνετε τουλάχιστον τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα σεληνίου, που υπολογίζεται στα 55 μικρογραμμάρια.

Τα δημητριακά ολικής αλέσεως είναι μια εξαιρετική πηγή σεληνίου. Το καφέ ρύζι, το ψωμί ολικής αλέσεως και το πλιγούρι δεν πρέπει να λείπουν από το τραπέζι σας. Άλλες τροφές πλούσιες σε σελήνιο είναι:

* Φασόλια και όσπρια

* Άπαχο κρέας (άπαχο χοιρινό ή μοσχάρι, κοτόπουλο χωρίς πέτσα, γαλοπούλα)

* Χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά γαλακτοκομικά

* Ξηροί καρποί

* Θαλασσινά (στρείδια, μύδια, καβούρια, σαρδέλες και ψάρια)

4. Καταναλώστε ψάρια αρκετές φορές την εβδομάδα

Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν χαμηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης όταν καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ψαριών, ιδιαίτερα λιπαρών ψαριών, όπως ο σολομός, καθώς είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.

Τα ωμέγα-3 λιπαρά, που περιέχονται στα ψάρια, φαίνεται να επηρεάζουν θετικά τη διάθεση ενώ έχουν συσχετιστεί και με μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης μετά τον τοκετό.

Καλές πηγές ωμέγα 3 λιπαρών είναι:

* Ρέγκα

* Πέστροφα

* Σολομός

* Σαρδέλες

* Τόνος

5. Δώστε στον οργανισμό σας τη βιταμίνη D που χρειάζεται !

Έχετε παρατηρήσει ότι όταν περνάτε χρόνο στον ήλιο, αισθάνεστε πιο ανεβασμένοι; Οι ακτίνες του ήλιου επιτρέπουν στον οργανισμό σας να συνθέσει τη βιταμίνη D.

Σειρά από πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D συνδέονται με μεγαλύτερη συχνότητα συναισθηματικών διαταραχών και συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Η βιταμίνη D προέρχεται από τρεις πηγές: από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, από τα συμπληρώματα βιταμίνης D και από τα τρόφιμα.

Η βιταμίνη D περιλαμβάνεται σε πολύ λίγες τροφές:

* Λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, ο τόνος και το σκουμπρί

* Συκώτι

* Τυρί

* Κρόκο αυγών

Ωστόσο πρωταρχική πηγή βιταμίνης D είναι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως τα δημητριακά πρωινού, οι χυμοί και το γάλα.

6. Ενδώστε στο γλυκό πειρασμό της σοκολάτας

Οι μικρές ποσότητες σοκολάτας – και ειδικά μαύρης σοκολάτας- μπορούν να σας φτιάξουν τη διάθεση, αφού η σοκολάτα επιδρά στα επίπεδα των ενδορφινών στον εγκέφαλο, τα οποία αποτελούν τα καλά χημικά που παράγει το σώμα σας. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Φαίνεται ότι η σοκολάτα κάνει καλό στην καρδιά.

Σύμφωνα με έρευνα Ολλανδών επιστημόνων οι άνδρες που έτρωγαν μικρή ποσότητα σοκολάτας καθημερινά είχαν χαμηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης και χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων. Επίσης είχαν καλύτερη διάθεση.

Ακριβώς όμως όπως ορισμένα τρόφιμα μπορούν να σας βοηθήσουν να αισθανθείτε καλύτερα, κάποια άλλα έχουν τη δύναμη να σας χαλάσουν τη διάθεση.

Ας δούμε τι συνιστούν οι διαιτολόγοι:

1. Μειώστε την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά.

Το κορεσμένο λίπος – όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες- έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και συγκεκριμένων μορφών καρκίνου. Το τελευταίο διάστημα οι ερευνητές έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους για το ρόλο των κορεσμένων λιπαρών στην εμφάνιση κατάθλιψης.

Πρόσφατη μελέτη που έγινε σε 348 άτομα ηλικίας 24 – 81 ετών διαπίστωσε συσχέτιση μεταξύ της μειωμένης πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών για διάστημα έξι εβδομάδων και μετριασμού των συμπτωμάτων κατάθλιψης.

2. Περιορίστε το αλκοόλ

Μπορεί όλοι να πιστεύουν ότι ένα ποτό φτιάχνει τη διάθεση, όμως το αλκοόλ στην πραγματικότητα μπορεί να σας «ρίξει»- ειδικά αν το παρακάνετε-. Σε μικρές δόσεις το οινόπνευμα μπορεί να παράγει ένα προσωρινό αίσθημα ευφορίας. Ωστόσο πρόκειται για μια ουσία που επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου και όλων των νευρικών κυττάρων.

Ανάλογα με την ποσότητα αλκοόλ που θα καταναλώσετε, μπορεί να περάσετε απότομα από την αίσθηση χαλάρωσης στην υπερένταση και στη δυσκολία συγκέντρωσης.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι καταθλιπτικές διαταραχές συχνά συμβαίνουν παράλληλα με την κατάχρηση ουσιών και μία από τις κύριες μορφές κατάχρησης ουσιών είναι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

3. Μην το παρακάνετε με την καφεΐνη.

Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει την ευερεθιστότητα με δύο τρόπους:

* Η καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει μια έκρηξη ενέργειας, η οποία όμως δε διαρκεί πολύ και ακολουθείται από απότομη πτώση και εξάντληση.

* Αν η καφεΐνη που καταναλώνετε μέσα στην ημέρα διαταράσσει αργότερα το νυχτερινό σας ύπνο, είναι πιθανό να είστε νευρικός και να αισθάνεστε εξάντληση μέχρι να καταφέρετε να απολαύσετε μια ξεκούραστη νύχτα.

Ορισμένα άτομα είναι πιο ευαίσθητα από κάποια άλλα στην καφεΐνη. Αν ανήκετε στην πρώτη κατηγορία, μειώστε την κατανάλωση καφέ και τσαγιού προκειμένου να διαπιστώσετε αν αυτό βοηθάει στο να ανέβει η διάθεσή σας και το επίπεδο της ενέργειάς σας, ιδιαίτερα προς το τέλος της ημέρας.

συνοψίζοντας

τι επιδιώκουμε

1. Αναζητήστε τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Β12 και φολικό οξύ
2. Φάτε άφθονα φρούτα και λαχανικά
3. Εντάξτε στην καθημερινή σας διατροφή το σελήνιο
4. Καταναλώστε ψάρια αρκετές φορές την εβδομάδα
5. Δώστε στον οργανισμό σας τη βιταμίνη D που χρειάζεται !
6. Ενδώστε στο γλυκό πειρασμό της σοκολάτας

τι αποφεύγουμε
1. Μειώστε την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά.
2. Περιορίστε το αλκοόλ
3. Μην το παρακάνετε με την καφεΐνη.

Απο την παράδοση μας τη Λευκαδίτικη κουζίνα οι συνταγές μας:

"Τα ξορέξα της νόνας και τα μαγεριά της βαβάς"


Λευκαδίτικη κουζίνα

Συγγραφέας: Τούλα Σκληρού
Εκδότης: Κατάρτι
Αριθμός Σελίδων: 120

Τιμή : 10,73€



Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ

Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ
Το ποίημα

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι
το κείμενο

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Άγγελος Σικελιανός ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Αγιος Νικήτας ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ανακοίνωση ανάλυση απόκριες κούλουμα Αποστόλης Μαυροκέφαλος απόψεις ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΙΧΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΕΙΟ ΔΕΡΠΦΕΛΔ αρχιτεκτονική Αστεία ασφάλεια ΆυλονΣχεδιασμός αυτοκίνητο ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ αυτοπροστασία Βαλαωρίτης ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΝΑΝΟΣ Βιβλίο ΒΙΟΛΙ ΒΛΥΧΟ βλυχό γενεολογία ΓΕΝΙ Γένι ΓΙΑΟΥΖΟΣ γλέντι γλυκά ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΓΟΛΕΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΔΙΑΠΡΕΠΕΙΣ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ Διασκέδαση διατήρηση ντόπιων σπόρων ΔΙΑΥΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ δικαιοσύνη δίκτυο ανταλλαγής σπόρων και αγαθών ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Εγκλήματα έθιμα ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ εκδόσεις ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΛΑΧΕΡΝΑΣ εκπαίδευση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ελληνικότητα εξυγείανση Εορταστική κουζίνα επικαιρότητα έργα ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ ευζείν ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΖΑΜΠΕΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ζωγραφική ΖΩΓΡΑΦΟΣ θάλασσα ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΚΑΒΒΑΔΑΣ ιατρικά θέματα πρόληψης ΙΣΤΟΡΙΑ ιστορία ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ιστοριούλες διδακτικές ΚΑΒΒΑΔΑΙΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΚΕΥΗ ΑΡΧΑΙΑ καθημερινές συνήθειες Καθημερινότητα ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ κάλαντα πρωτοχρονιάς καλλιτέχνες ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ ΚΑΤΗΦΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ καïκια κερδίζοντας κινηματογράφος ΚΙΟΥΡΤΟΙ ΚΛΑΡΙΝΟ ΚΛΕΑΡΕΤΗ ΔΙΠΛΑ ΜΑΛΑΜΟΥ κοινωνία Κόλπος Βλυχού ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑ κουζίνα ΚΡΗΝΕΣ ΚΡΗΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΛΑΔΟΠΙΤΑ Λαϊκές εκφράσεις ΛΕΛΕΓΕΣ ΛΕΥΚΑΔΑ ΛΕΥΚΑΔΑ 1800 ΛΕΥΚΑΔΙΟΣ ΧΕΡΝ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΜΟΥΣΙΚΟΙ Λευκαδίτικα μαχαίρια λευκαδίτικη κουζίνα λιμάνι Οδυσσέα Λιμάνι του Οδυσσέα ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ λογοτεχνία ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ μοντελισμός μουσείο ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΛ.ΚΥΡ. μουσική μουσική παράδοση μουσικοί ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ μπουράνο μύθοι αισώπου ΝΕΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Νικόλαος Δ.Καββαδάς ΝΙΚΟΣ ΒΡΥΩΝΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ντοκυμαντέρ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ οικονομία Ομηρική Ιθάκη ορθή διατροφή Πάλη για τα αυτονόητα ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ παράδοση ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΓΛΕΝΤΙ πατριδογνωσία Πέλιτη περιβάλλον πίστη ΠΟΙΗΣΗ ποίηση πολιτική ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ πολιτική αυτοπροστασία ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ πολιτιστικά ΠΟΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ ποτά πριάρι ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ πρόσωπα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΤΑΡΥ-ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ σκαρί ΣΚΙΑΔΑΣ ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ Σοφια Καλογεροπούλου ΣΟΦΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ στατιστικά ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΙ ΣΥΒΟΤΑ σύγχρονη αρχιτεκτονική ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ σύγχρονη ιστορία ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2009 ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2010 ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΣΕΙΣ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2012 Η ΝΕΟΛΑΙΑ σύλλογος Βλυχου ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΥΧΟΥ ΓΕΝΙΟΥ ΣΥΜΟΛ συνέντευξη ΣΥΝΘΕΤΗΣ συνταγές ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΟΧΙ Ταινίες τέκτονες-μασόνοι-ροταριανοί τηλεόραση ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ τοπία ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΛΗΑΡ τραγουδιστές υγεία ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΟΣΙΜΟΥ ΥΜΝΟΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟΙ Φάνης Καββαδάς ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ φωτογραφίες φωτογράφοι Χειροτεχνία ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΨΑΡΕΜΑ

Δημοφιλείς αναρτήσεις


www.vlicho.blogspot.com

www.vlicho.blogspot.com

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ
κάντε κλίκ για χαρτη κόλπου