Πέμπτη 15 Ιανουαρίου 2009

ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ




Photo: © E.KE.BI, 2001. Ορδόλης


Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Νάνος Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1921.

Σπούδασε Φιλολογία και Νομικά στα πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου, Σορβόνης.

Παρουσίασε άρθρα και μετέφρασε πρώτος στο Λονδίνο εκτενώς Έλληνες ποιητές του 1930-Σεφέρη, Ελύτη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο, Γκάτσο.

Στην Αγγλία έζησε απ' το 1944 έως το 1953 και γνώρισε τον Έλιοτ και όλο τον κύκλο του.

Το 1954-60 έμεινε στο Παρίσι και γνώρισε τον Αντρέ Μπρετόν και τους υπερρεαλιστές.

Το 1960 γύρισε στην Ελλάδα και διηύθυνε το περιοδικό Πάλι (1963-1967).

Το 1969 παρουσίασε ελληνική ποίηση στο γαλλικό περιοδικό Lettres Nouvelles.

Απ' το 1968 δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο.

Οργάνωσε παρουσίαση των Ελλήνων υπερρεαλιστών στο Κέντρο Πομπιντού το 1990-91.

Ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Φερλινγκέττι. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό Συντέλεια.

Πήρε τρία κρατικά βραβεία (το πρώτο το αρνήθηκε) κι ένα βραβείο του Ν.Ρ.Α. [National Poetry Association (Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης)]

το 1996- βραβείο που είχε δοθεί προηγουμένως στους Φερλινγκέττι, Γκίνσμπέργκ και άλλους.

Εργογραφία

Ποίηση
Η τιμωρία των μάγων, Λονδίνο, ιδιωτική έκδοση, 1947, σελ. 48.
Κεντρική Στοά, Αθήνα, ιδιωτική έκδοση, 1958, σελ. 58.
Terre de Diamant, Αθήνα, ιδιωτική έκδοση, 1958, σελ. 78.
Hired Hieroglyrhs, Σάντα Κρουζ, Καλιφόρνια, Kayak Books Inc. 1970. σελ. 56.
Dipomatic Relations, Σαν Φρανσίσκο, ιδιωτική έκδοση, 1971, σελ. 68.
Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη, Σαν Φρανσίσκο, Το Καλώδιο, 1974, σελ. 40, Αθήνα, Ίκαρος, 1977, σελ. 48.
Εστίες Μικροβίων, Σαν Φρανσίσκο, Το Καλώδιο, 1977, σελ. 54.
Ο ήρωας του τυχαίου, Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1979, σελ. 28.
Flash Bloom, Σαν Φρανσίσκο, Τhe Wire Press, 1980, σελ. 137, ISBN: 0-918034-04-3
Η πουπουλένια εξομολόγηση, Αθήνα, Ίκαρος, 1982, σελ. 132.
Ποιήματα 1, Αθήνα, Ύψιλον, 1983, σελ. 192.
Στο κάτω κάτω της γραφής, Αθήνα, Νεφέλη, 1984, σελ. 86.
Ο έγχρωμος στυλογράφος, Αθήνα - Γιάννενα, Δωδώνη, 1986, σελ. 145.
Ποιήματα 2, Αθήνα, Ύψιλον, 1987, σελ. 144.
My Afterlife Quaranteed, Διηγήματα, Σαν Φρανσίσκο, City Lights, 1990, σελ. 88, ΙSBN: 0-87286-248-8.
Η ζωή μου μετά θάνατον εγγυημένη, Αφηγήματα, Αθήνα, Νεφέλη, 1993, σελ. 204.
Ανιδεογράμματα, Αθήνα, Καστανιώτης, 1996, σελ. 75, ISBN: 960-03-1636-8.
Ήλιος, ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης, Αθήνα, Καστανιώτης, 1996, σελ. 87, ISBN: 960-03-1635-Χ.
Αλληγορική Κασσάνδρα, Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, σελ. 62, ΙSBM: 960-03-1635-Χ.

Πεζά

Ο προδότης του γραπτού λόγου, Αθήνα, Ίκαρος, 1980, σελ. 120.
Ο διαμαντένιος γαληνευτής, Αθήνα, Ύψιλον, 1981, σελ. 62.
Μερικές γυναίκες, Αθήνα, Θεμέλιο, 1982, σελ. 130.
Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη, Αθήνα, Νεφέλη, 1η έκδοση, 1982, 2η έκδοση, 1999, σελ. 193, ISBN: 960-211-443-6.
Η δολοφονία, Αθήνα, Θεμέλιο, 1984, σελ. `117.
Ο θησαυρός του Ξέρξη, Αθήνα, Ετία, 1984, σελ. 346.
Ο ομιλών πίθηκος ή Παραμυθολογία, Αθήνα, Αιγόκερως, 1986, σελ. 94.
Παραμυθολογία, Αθήνα, Νεφέλη, 1996, σελ. 296. ΙSBN : 960-211-269-7.
Ο σκύλος του Θεού, Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, σελ. 304, ISBN: 960-03-2303-8.

Δοκίμια

Ανδρέας Εμπειρικός, Αθήνα, Ύψιλον, 1989, σελ. 96.
Για μια θεωρία της γραφής, Αθήνα, Εξάντας, 1990, σελ. 317, ISBN: 960-256-011-8.
Μοντερνισμός, πρωτοπορία και Πάλι, Αθήνα, Καστανιώτης, 1997, σελ. 239, ISBN: 960-03-2022-5.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ένας ρομαντικός, Αθήνα, Ερμής, 1998, σελ. 232,

Μεταφράσεις των βιβλίων του

Στα γαλλικά:

Mon certificat d' eternite, [tr.by]: Gerard Augustin, Montreal, L' Harmattan, 2001, 114 p., ISBN: 2-7475-1023-9.
Soleil executeur d' une pensee verte, [tr.by]: Gerard Augustin, Paris, Digraphe, 1999, 73 p, ISBN: 2-84237-031-7.

Ποιήματά του έχουν επίσης μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, δανικά, ιταλικά, ρωσικά.

Μεταφράσεις

George Seferis, The King of Asine and other poems, [tr.by]: Nanos Valaoritis, Bernard Spencer, Lawrence Durrell, London, Lehmann, 1948, 82 p.

Έχει επίσης μεταφράσει: Οδυσσέα Ελύτη, Ανδρέα Εμπειρίκο, Δ. Καπετανάκη, Νίκο Γκάτσο, Νικόλα Κάλας, Andre Breton, J.L. Borges, Jean Tardieu, Alain Jouffroy, Philip Lamatia, Octavio Paz, Joyce Mansour, Harold Norse, Arthur rimbaud, Lawrence Ferlinghetti.


O ποιητής
ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ

Στα 50 χρόνια της αδιάλειπτης παρουσίας του στα γράμματα, ο Νάνος Βαλαωρίτης είναι μια από τις πιο αυθεντικές φωνές και ένας από τους πιο πρωτότυπους ποιητές της σύγχρονης Ελλάδας. Ο Βαλαωρίτης ήταν ήδη γνωστός στην Αγγλία από τη δεκαετία του σαράντα ως ένας από τους μεταφραστές του Σεφέρη.
Πρωτοεμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα το 1939. Από την εποχή εκείνη και ως σήμερα ο Βαλαωρίτης βρίσκεται σε πνευματική εγρήγορση και έχει να παρουσιάσει ένα πλούσιο ποιητικό, πεζογραφικό και δοκιμιακό έργο.
Το 1960 αποφασίζει με μια ομάδα νέων ποιητών την έκδοση του περιοδικού Πάλι. Το 1989 εκδίδει το περιοδικό Συντέλεια με τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο.
Η εποχή της παραμονής του στην Αμερική, είναι η πιο δημιουργική, διότι κατά την περίοδο αυτή (1971-1996) κυκλοφόρησαν ένδεκα ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια, και θεατρικά έργα, μία συλλογή με ποιήματα στη γαλλική και τρεις συλλογές στην αγγλική.
Στη διαμόρφωση της ποιητικής και της ποίησής του σημαντικό ρόλο έπαιξε η ποιητική μας παράδοση και βέβαια οι ποιητές της πατρίδας του, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και Άγγελος Σικελιανός. Ακόμη ο Κωνσταντίνος Καβάφης, οι ποιητές της Γενιάς του '30, και κυρίως ο Σεφέρης με το Μυθιστόρημα. Η γνωριμία του με τον Ανδρέα Εμπειρίκο, που ήταν ο κύριος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, στάθηκε καθοριστική για την προσχώρηση στο κίνημα του υπερρεαλισμού.
Από τους ευρωπαίους ποιητές, εκτός από τον Eliot, τον Auden, τον Dylan Thomas, τον Pound, εκείνος που κυριολεκτικά καθόρισε τον τρόπο σκέψης και έκφρασης στο έργο του Βαλαωρίτη είναι ο Αndre Breton, που τον γνώρισε στο Παρίσι το 1954.
Με την εγκατάσταση του στην Αμερική το 1968 ο ποιητής εντάχθηκε στην ομάδα του αμερικανικού νεοϋπερρεαλισμού, που συνδύαζε την προπολεμική υπερρεαλιστική παράδοση με τη λατινοαμερικανική και την ιθαγενική αμερικανική, αλλά και με στοιχεία Beat λογοτεχνίας.
Ο Βαλαωρίτης χαρακτηρίστηκε ως "επαναστάτης", "αντάρτης" και "υπονομευτής" των Ελληνικών Γραμμάτων, επειδή δεν συμβιβάστηκε με τις συμπεριφορές και νοοτροπίες, που επικρατούσαν στην Ελλάδα.
Ο Βαλαωρίτης είναι ένας σημαντικός Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και διανοούμενος, με διεθνή αναγνώριση. Έζησε μακριά από την Ελλάδα το μισό του αιώνα μας και γνώρισε όλα τα μεγάλα πρωτοποριακά πνευματικά κινήματα, γεγονός που συνετέλεσε στη διεύρυνση της θεματικής του έργου του και έδωσε μια καθολικότερη διάσταση στην προβληματική του. Ο Βαλαωρίτης ως ποιητής ακολούθησε το δικό του δρόμο, βγαίνοντας έξω από τις καθιερωμένες νόρμες της λογοτεχνικής κοινότητας της Ελλάδας.
Ο Βαλαωρίτης ποτέ δεν αποκόπηκε από την ελληνική παράδοση, ιστορία και σύγχρονη πραγματικότητα. Έλληνας αυτός της διασποράς βιώνει έντονα στο έργο του το ελληνικό γίγνεσθαι. Έτσι παρ' όλη τη διεθνή παρουσία του, ο Βαλαωρίτης παραμένει επίμονα και αμετάκλητα Έλληνας, ποτέ του δεν έγινε Παρισινός ή Αμερικανός… είναι περισσότερο ντόπιος παρά ευρωπαίος.
Ο Βαλαωρίτης εξακολουθεί ως σήμερα να ανήκει στην πρωτοπορία της λογοτεχνίας, της ελληνικής και της παγκοσμίας, δικαιώνοντας έτσι τα λόγια του Ελύτη (1940) ότι ο Νάνος Βαλαωρίτης… προοριζόταν να παίξει αργότερα, και από δω και από την Ευρώπη, ένα σημαντικό ρόλο στο πρωτοποριακό κίνημα…

Δημήτρης Χ. Σκλαβενίτης
Φιλόλογος



Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία του
ΝΑΝΟΥ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ
(αποσπάσματα από κριτικές)

Εστίες Μικροβίων, Σαν Φρανσίσκο, Το Καλώδιο, 1977. Σελ. 54.

…από το Σαν Φραντσίσκο, ο Ν.Β. μας στέλνει εστίες μολύνσεως, επικίνδυνες για τους σκληρόκαρδους και τους αρνητές. Σ' ένα κομψό βιβλίο, περικλείεται το άκρον - άωτον της μετα-υπερρεαλιστικής μυθολογίας του Νάνου Βαλαωρίτη. Τα εφιαλτικά σωματικά δράματα των ποιημάτων πλαισιώνονται από ιδιόμορφα κολλάζ και εικόνες, προεκτάσεις του ίδιου εφιάλτη. Είκοσι δύο ποιήματα, τα περισσότερα εκτενή και πολύστιχα, που μεταφέρουν στον αναγνώστη την πολυτάραχη και "πολυμήχανη" προσωπικότητα του συγγραφέα τους..

Νατάσα Χατζιδάκι
Ποιήτρια
Περ. ΧΡΟΝΙΚΟ, 1977


Ο ήρωας του τυχαίου, Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1979,. Σελ. 54

…Ο Βαλαωρίτης φτάνει εδώ στη σύνθεση όλων των στοιχείων που φάνηκαν κατά καιρούς να δεσπόζουν, μεμονωμένα, στο έργο του. Όπως από άποψη θεματική, το βιβλίο συνδυάζει την ευρύτητα της καταγραφής εξωτερικών μορφών με τη βαθύτητα των ενδοσκοπικών καταδύσεων, την επαναστατικότητα της Beat generation με τις οντολογικές αναζητήσεις της "ουσιαστικής" ποίησης, ή τις αυθαίρετες συρρεαλιστικές συλλήψεις με συμβολισμούς ευδιάκριτους, έτσι και, από άποψη μορφική, παντρεύει τα πιο χαλαρά, ελεύθερα εκφραστικά σχήματα με κλασσικούς εσωτερικούς ρυθμούς, που συχνά μάλιστα τους ακούμε να πυκνώνουν και να υποτάσσονται στα αυστηρά μέτρα του παραδοσιακού δεκαπεντασύλλαβου…

Αντώνης Φωστιέρης
Ποιητής
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Νο 39
Φεβρουάριος 1981.


Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη, Αθήνα, Νεφέλη, 1982, Σελ. 193 ΙSBN: 960-211-443-6.

…Είναι ίσως ένας από τους λίγους Έλληνες λογοτέχνες που ακολούθησαν στο έργο τους τις υπερρεαλιστικές επιταγές, που πολλοί τις επικαλέσθηκαν με φανατισμό, σαν οδηγό γραφής, σχεδόν κατά γράμμα. Το μυθιστόρημα Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη δεν είναι τίποτε άλλο από την συνεπή ακολουθεί του ίδιου δρόμου, ένα πρότυπο υπερρεαλιστικό μυθιστόρημα. Το κύριο χαρακτηριστικό του, η ρευστότητα που το διατρέχει από την αρχή ως το τέλος του, Οι μορφές που θα κατοικήσουν τον κόσμο του αφηγητή, θα είναι το ίδιο ρευστές με το λόγο, έναν λόγο διαβρωμένο κι αυτόν με τη σειρά του, ως και τα μόριά του, ως και το εσωτερικό της πρότασης και της λέξης ακόμη, από την προσφιλή στους υπερρεαλιστές υποταγή του συντακτικού στην ονειρική γραμματική…

Τάκης Θεοδωρόπουλος
Πεζογράφος
Εφημ. ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ, 27-4-1982


Η πουπουλένια εξομολόγηση, Αθήνα, Ίκαρος, 1982. Σελ. 132,

"Ίσως το πιο σημαντικό ποιητικό βιβλίο της χρονιάς. Δουλειά οχτώ ετών, (1961-1968), μεστή ποικίλων μορφών, με εσωτερική εντούτοις ενότητα και συνάφεια, μολονότι διαπερνιέται απ' άκρη σ' άκρη από το αυθόρμητο και την ελευθεριότητα του υπερρεαλισμού. Μια μεγαλύτερη σύνθεση, το "Κύριο Σώμα" ("ποίημα ερμητικό κι ανθρώπινο"), οδοιπορικό σ' έρημες χώρες, και πολλά μικρότερα ποιήματα με ευρηματικούς συνειρμούς, εικόνες ανάμεσα στο ξύπνιο όνειρο και τη μαγεία του κινηματογράφου…
Ένα βιβλίο υψηλού ύφους και ήθους, επιφανειακά "ελιτίστικο" αλλά στο βάθος ίσως πιο "πολιτικό" και "στρατευμένο" από πολλά άλλα "δεδηλωμένα"…

Κώστας Σταματίου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 37-7-1982


Ο Έγχρωμος στυλογράφος, Αθήνα, Γιάννενα, Δωδώνη, 1986, σελ. 145.

O Έγχρωμος στυλογράφος είναι ένα μακρύ λαμπρό χαοτικό ποίημα, ενός από τους πιο γνωστούς και πιστούς Έλληνες σουρεαλιστές. Ο πρόλογος, επίσης σε στίχους, είναι εικονογραφημένος με μια ρέπλικα της Μόνα Λίζα του Ντα Βίντσι…
Η προοιμιακή δήλωση του ποιητή πως ο κόσμος θα πέσει μέσα στο "μαύρο χαντάκι" αν οι ποιητές σταματούσαν να γράφουν, μας θυμίζει την δήλωση του Μαλλαρμέ, πως όλα υπάρχουν για να μεσουρανήσουν στη λογοτεχνία. Το πνεύμα του Έγχρωμου στυλογράφου είναι διονυσιακό, ένα μακρινό "ταξίδι" που περιέχει τα πάντα, ένα "ταξίδι" στην πραγματικότητα. Διονυσιακό επίσης, με μια περιορισμένη έννοια, γιατί το ποίημα συχνά περιέχει λάγνες εικόνες, με τις οποίες και τελειώνει…

Geroge Thaniel
(αδημοσίευτο)


Ο ομιλών πίθηκος ή Παραμυθολογία, Αθήνα, Αιγόκερως, 1986, σελ. 94
.

Σ' αυτά τα κείμενα κάνει τη εμφάνισή του το παράλογο και το παράδοξο, το αόρατο και το απίστευτο, αλλά και το λογικό και το εμφανές και το ουσιώδες και το πιστευτό. Κάτω από το παιχνίδισμα του λόγου του, το χιούμορ και η ειρωνεία, το υπονοούμενο και ο υπαινιγμός, δίνουν υπόσταση στην αφανή πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από την πεζογραφική ποιητική του Βαλαωρίτη. Γιατί μπορεί τα κείμενα να φαίνονται πεζά, ο ποιητής όμως δεν ξεχνάει την πραγματική του ιδιότητα όταν γράφει, την ιδιότητα του ποιητή, και φλερτάρει απροκάλυπτα με την ποίηση την αγία, όπως την ονομάζει…

Ανθούλα Δανιήλ
Δοκιμιογράφος
Περιοδ. ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ Νο 51, 1987

Μy Alterlife Quaranteed, Σαν Φρανσίσκο, City Lights, 1990. Σελ. 88. ISBN: 0-87286 - 248-8.

"(…) ο Νάνος Βαλαωρίτης ήταν ήδη ένας αξιόλογος Ευρωπαίος ποιητής πριν από σαράντα χρόνια, ο οποίος έγινε γνωστός πρώτα στην Αγγλία τη δεκαετία του σαράντα ως ένας από τους πρώτους μεταφραστές του Σεφέρη μαζί με το Λώρενς Ντάρελ και το Γιώργο Κατσίμπαλη…
Τα πρόσφατα ποιήματά του διαθέτουν σφρίγος και κάποια υπόσχεση επιστροφής, την οποία συναντάμε και στα τελευταία ποιήματα του Ronsard και του Tennyson. Δεν είναι σαν το Ανακτημένος παράδεισος, αλλά σαν τα τελευταία κείμενα του Ντάρελ με εκείνη την τρομακτική ζωντάνια, τη δύναμη να ξαφνιάζουν ευχάριστα. Παραμένει επίμονα και αμετάκλητα Έλληνας, ποτέ του δεν έγινε Παρισινός, ή Αμερικανός (…)".

Peter Levi
Ποιητής, μεταφραστής
THE SPECTATOR, 23.2.1991

… "Γεμάτα από τα στοιχεία του θαυμάσιου, αυτά τα πεζά ποιήματα, στοχασμοί και αφηγήματα, ξανοίγονται επάνω σε σπάνιες και απροσδόκητες προοπτικές της ιστορίας και του μύθου, της γλώσσας και της ποιητικής τέχνης.
(…) Ο πιο διακεκριμένος και αινιγματικός από τους σύγχρονους Νεοέλληνες ποιητές, γεμάτος πλατωνική σοφία. Η πρωτοτυπία της ιδιοσυγκρασίας του, είναι κάτι το πολύ ιδιαίτερο (…) Το βιβλίο του είναι περίφημο"…

Lawrence Durrell
Συγγραφέας

Aνιδεογράμματα, Αθήνα, Καστανιώτης, 1996. Σελ. 75, ISBN: 960-03-1636-8.

…Στη σειρά αυτή ποιημάτων γίνεται έκδηλο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του ποιητή για τις εννοιολογικές μεταλλαγές και μεταμορφώσεις που επιφέρουν στις στερεότυπες γλωσσικές δομές και κατασκευές μια παιγνιώδης χρήση της γλώσσας, διάφορες προβολές φαντασιακών κι ονειρικών στοιχείων πάνω στην υλικότητα των λέξεων, έστω και αν οι κυρίαρχοι, συμβατικοί μηχανισμοί της σύνταξης, σε τελευταία ανάλυση, δεν "ωθούνται" στον ν' αλλάξουν ή να "παρασαλευθούν", κι αυτό παρά την παρωδιακή τους χρησιμοποίηση από τον ποιητή".

Ανδρέας Παγουλάτος
Ποιητής, δοκιμιογράφος


Αλληγορική Κασσάνδρα, Αθήνα, Καστανιώτης, 1998. σελ. 62. ISBN: 960-03-1635-Χ.

Όλα τα ποιήματα είναι δίστιχα και μεγάλου μήκους, ενώ ο Βαλαωρίτης τα θέλει να παρακολουθούν τη δημοτική παράδοση, το Κρητικό Θέατρο και τη μακρόχρονη ιστορία του ιάμβου, σε συνδυασμό με την πολυσθενώς καθορισμένη μοντερνιστική αγωγή τους. Κατανοητό το σχήμα, αλλά εκείνο, νομίζω, που γίνεται αμέσως φανερό στις συνθέσεις του ποιητή είναι ο μοντερνισμός, στον οποίο άλλωστε και εθήτευσε με επιμονή σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του καριέρας. Και είναι ο Βαλαωρίτης ένας έντονα προσηλωμένος και ανυποχώρητος μοντερνιστής, που εφαρμόζει με θρησκευτική πίστη τα διδάγματά του. Και να, αμέσως αμέσως, τα υλικά της δουλειάς του: παραληρηματκός λόγος, αιφνίδιες ανατροπές ή διολισθήσεις του νοήματος, παράλογες εικόνες, πολλαπλές κειμενικές παραπομπές, ασυγκράτητη ροή συμβόλων και, πρωτίστως, δραματικό περιεχόμενο, που συνοψίζεται σε μια γενναία απόρριψη όλων των στοιχείων του υπαρκτού κόσμου…

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Κριτικός λογοτεχνίας
Εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 15-1-1999


Πιστεύω

Πιστεύω σε μια χημική ένωση Πατέρα Παντοκράτορα
Πιστεύω σε μια ηλεκτρική εκκένωση Άγιο Πνεύμα
Πιστεύω σ' έναν Γιο Μονογενή που βγήκε από το σπέρμα
Πιστεύω σε μια φυσική εξέλιξη Μητέρα Αειπαρθένα
Πιστεύω σε μιαν Εκκλησία διακόπτρια του φωτός
Και σε δώδεκα Απόστολους του Έρωτα
Πιστεύω σ' ένα Εσταυρωμένο Δέντρο
και σε μιαν αρχική ουσία Π
Πιστεύω σ' έναν άγνωστο παράγοντα
Που γεννάει την περιέργεια
πιστεύω σ' ένα πονηρό και σ' ένα αθώο πνεύμα
Πιστεύω σε μιαν ωραία γυναίκα
Που θα με κάνει ευτυχισμένο
Πιστεύω στη μεγάλη δύναμη της φαντασίας
Που μπορεί στην κόλαση να δει έναν παράδεισο
Στο καθετί που βλέπω που ακούω που μαντεύω που αγαπώ
Πιστεύω
Πιστεύω σ' έναν άνθρωπο αποφυλακισμένο
Απ' τα δεσμά της σκέψης του του φόβου του το αυγό
Άγιος ελεύθερος στον Αιώνα τον Άπαντα.

(Συλλογή Α8, Α12: Εστίες μικροβίων, 1997)

Άπνοια
Αν κατεβούμε κάποτε προς τις ακρογιαλιές
- Τι μας είναι αυτές οι ακρογιαλιές
Παρά μια διέξοδος από τη μετριότητα
Ένας αφρός σπαταλημένων ημερών
Οι εαυτοί μας συγκεντρωμένοι στην ακροθαλασσιά

Με διαφορετικά ονόματα ο καθένας
Έτοιμοι να επιβιβαστούν στα πλοία
Αναζητώντας μια χαμένη Τροία
Οι πολυμήχανοι οι ωκύποδες με λόγια φτερωτά -
Το θέμα της συζήτησης στην τελευταία συνάντηση
Περί ανέμων και υδάτων και περί φαντασμάτων
Αγκαλά και δεν θυμάμαι τι ειπώθηκε ακριβώς
Ακούστηκαν πολλές φωνές μες στις σκηνές
περί θυσίας ο λόγος και περί αποπλεύσεως
Και περί θεάς Αρτέμιδος - όμως λείπει το άθροισμα
Λείπει το εγώ που σημειώνει και περιεργάζεται
Το αύριο και το σήμερα το άλλοθι και το εδώ
Του επί ξηρού ακμής παντοτινά ιστάμενου
Γίγαντα που βαστάει στα χέρια του τον ουρανό

Συλλογή: Ήλιος ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης, 1996

Διηγήματα από το βιβλίο: Ο Διαμαντένιος Γαληνευτής, Αθήνα, Ύψιλον, 1981, σελ. 62.

Ο ΔΙΑΜΑΝΤΕΝΙΟΣ ΓΑΛΗΝΕΥΤΗΣ!..

Πυροβολούσε συνεχώς, υποχωρώντας με το δάχτυλο στη σκανδάλη υποχωρούσε στην αρχή δεξιά κι ύστερα αριστερά - ώσπου αισθάνθηκε στη πλάτη του τον τοίχο. Αλλά ο τοίχος δεν ήταν εμπόδιο στο Διαμαντένιο Γαληνευτή και άρχισε να βυθίζεται μέσα του σιγά σιγά σα να διέσχιζε έναν θάμνο. Σπιθαμή με σπιθαμή ξαναγινόταν τοίχος. ο τοίχος στο μέρος όπου είχε περάσει έγιανε απ' την πληγή που του 'χαν κάνει τα κύτταρα του σώματος του Διαμαντένιου Γαληνευτή. Εκείνοι που τον καταδιώκανε κάναν κράτει στ' άλογά τους (ήσαν όλοι δούρειοι οι ίπποι τους) και ήσυχα-ήσυχα ακολούθησαν τα ίχνη του μέσα στον τοίχο. Εκεί έγινε η μάχη. Ο τοίχος φουσκώνοντας που και που, τους ρουφούσε μέσα του. Βογκούσε συνεχώς - αλλά ο ήχος των πυροβολισμών ήταν μουντός σαν πνιγμένος ώσπου χάθηκαν ολότελα. Τα γυάλινα άλογα ξαναβγήκαν απ' τον τοίχο ένα -ένα: Το τελευταίο τον κουβαλούσε μέσα του - αντί για τον αναβάτη του. Είχε προσχωρήσει σ' αυτούς που τον κυνηγούσαν, είχε γίνει ένας απ' αυτούς. Κι εδώ τελειώνει η ιστορία του Διαμαντένιου γαληνευτή.

ΚΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΙ…

(Πρόσωπα μυθιστορήματος: νεοφασίστες κλπ.).

Ο ήλιος είναι το κεφάλι ενός κοκκινομάλλη που προβάλλει πάνω από τον άσπρο βραχίονα μιας μελαχροινής ολανδέζας που κάνει ηλιοθεραπεία πάνω στο περβάζι ενός παραθυριού μιας εκκλησιάς ασβεστωμένης πίσω από ένα δέντρο πάνω από ένα γκρεμνό όπου ξεσπούν τα κύματα της καλοκαιρινής θάλασσας στους βράχους ή στις ακρογιαλιές του νησιού όπου παραθερίζει κι όπου ελπίζει να συναντήσει κάποιον που θα της αρέσει αρκετά για να του δοθεί ύστερα από έναν περίπατο νυχτερινό όταν δήθεν τυχαία θα τους φέρουν τα βήματά τους σε μέρος κατάλληλο γι' αυτό που σχεδιάζουν και οι δυο στο μεταξύ νομίζοντας πως ο άλλος είναι απλό όργανο της πονηριάς τους, ενώ στο βάθος το ίδιο θέλουν κι οι δυο τους - χωρίς να τ' ομολογούνε ο ένας στον άλλον - αλλά όπως δυο παιδιά που ενώ παίζουν κρυφτό ξέρουν πολύ καλά που βρίσκονται - έτσι κι εκείνοι προσποιούνται ότι δεν ξέρουν που θα τελειώσει όλη ετούτη η ιστορία σε λίγο - όπως δύο άλογα όταν τρέχουν το ένα δίπλα στο άλλο στα νιοθερισμένα χωράφια μιας πλαγιάς δίχως καβαλάρη - αλλά - οδηγημένα από το ένστικτό τους στο σημείο του λόγγου όπου έχει σταματήσει η πυρκαγιά - και ο καπνός που τα τυφλώνει αραιώνει και σκορπάει σιγά σιγά όπως η άχνα η πρωινή.


…ΩΣΤΕ ΕΤΣΙ ΛΟΙΠΟΝ…

Κι ήταν σαν να είχε χάσει ξαφνικά τον ήχο του ο κόσμος: Καμπάνες χτυπούσαν χωρίς ν' ακούγονται, στόματα μιλούσαν αλλά δεν άκουγες τι λέγανε -κάρα ανέβαιναν στις ανηφόρες σιωπηλά, χωρίς να τρίζουνε οι ρόδες τους - σφυριά πέφτανε άηχα στ' αμόνια κύματα ορθώνονταν και σπάγανε πάνω στους βράχους χωρίς το βούισμα των υδάτων - γυναίκες βογγούσαν σιωπηλά και ξεφώνιζαν κι αναστέναζαν βγάζοντας άφωνες φωνές κάνοντας έρωτα - σκυλιά άνοιγαν τις μουσούδες τους αλλά κανένα γαβγητό δεν έρχοταν στ' αφτιά μας: η μεγάλη κουφαμάρα είχε πέσει απάνω μας Σα λεπίδι - κόβοντας τα νήματα του ήχου που μας συνδέουν με τον κόσμο - βροντές χαλούσαν τον κόσμο σ' άλλη διάσταση, κανονιές, ποτάμια αγριεμένα, ραπίσματα βροχές στα παραθύρια - σοφές διαλέξεις, λόγοι, ρητορείες, αποστροφές, σάλπιγγες, αγγελίες.


Έργα

Ποίηση

  • Η Τιμωρία των Μάγων, ιδιωτική έκδοση 1947
  • Κεντρική Στοά, ιδιωτική έκδοση 1958
  • Terre de Diamant, ιδιωτική έκδοση 1958
  • Hired Hieroglyrhs 1970
  • Dipomatic Relations 1971
  • Ανώνυμο Ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη 1977
  • Εστίες Μικροβίων 1977
  • Ο Ήρωας του Τυχαίου 1979
  • Flash Bloom 1980
  • Η Πουπουλένια Εξομολόγηση 1982
  • Μερικές Γυναίκες, Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1983
  • Ο Διαμαντένιος Γαληνευτής 1981
  • Ποιήματα 1 1983
  • Στο Κάτω Κάτω της Γραφής 1984
  • Ο Έγχρωμος Στυλογράφος 1986
  • Ποιήματα 2 1987
  • Ανιδεογράμματα 1996
  • Ήλιος, ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης 1996
  • Αλληγορική Κασσάνδρα 1998

Πεζά

  • Ο Προδότης του Γραπτού Λόγου, διηγήματα 1980
  • Απ' τα Κόκκαλα Βγαλμένη, μυθιστόρημα 1982
  • Ο Θησαυρός του Ξέρξη, μυθιστόρημα 1984
  • Η Δολοφονία, νουβέλα 1984
  • Ο Ομιλών Πίθηκος ή Παραμυθολογία 1986
  • My Afterlife Quaranteed, διηγήματα 1990
  • Η Ζωή μου Μετά Θάνατον Εγγυημένη, διηγήματα 1993
  • Παραμυθολογία 1996
  • Ο Σκύλος του Θεού 1998
  • Τα Σπασμένα Χέρια της Αφροδίτης της Μήλου 2002
  • Γνωρίζετε την Ελπινίκη;, διηγήματα 2005

Δοκίμια

  • Ανδρέας Εμπειρικός 1989
  • Για μια Θεωρία της Γραφής 1990
  • Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι 1997
  • Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ένας Ρομαντικός 1998

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

Βαλαωρίτης Αριστοτέλης












ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ (1824-1879)

Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1824, γιος του επιχειρηματία και γερουσιαστή Ιωάννη Βαλαωρίτη και της Αναστασίας το γένος Τυπάλδου Φορέστη.
Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Λύκειο της Λευκάδας (1830-1837),
κατόπιν φοίτησε στην Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα (1838-1841)
και ταξίδεψε στην Ιταλία και την ελεύθερη Ελλάδα (1841-1842).
Ακολούθησαν σπουδές στη Γενεύη (όπου πήρε πτυχίο προλύτη Γραμμάτων και επιστημών από το εκεί κολλέγιο),
το Παρίσι (νομικά)
και τέλος την Πίζα, όπου ανακηρύχτηκε διδάκτωρ νομικής στο εκεί πανεπιστήμιο.
Μεσολάβησε (1846) προσβολή του από τυφώδη πυρετό και επιστροφή στη γενέτειρά του. Ακολούθησαν ταξίδια του στην Ιταλία και την Αυστρία, όπου με κίνδυνο της ζωής του πήρε μέρος σε ενέργειες υπέρ της ελληνικής απελευθέρωσης.
Παράλληλα μελέτησε γερμανική φιλοσοφία και το 1847 είχε ήδη τυπώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Στιχουργήματα στην Κέρκυρα.
Ακολούθησε μια περίοδος περιπλάνησής του στην Ιταλία, κυρίως στη Βενετία. Εκεί πήρε μέρος σε φοιτητικές κινητοποιήσεις και γνώρισε την κόρη του Αιμιλίου Τυπάλδου Ελοϊσία, την οποία παντρεύτηκε το 1852. Από το γάμο του απέκτησε τρεις κόρες (τη Μαρία, που πέθανε το 1855 σε βρεφική ηλικία, μια δεύτερη, επίσης Μαρία, που πέθανε το 1866 και τη Ναθαλία, που πέθανε το 1875 στη Βενετία) και δύο γιους, το Νάνο και τον Αιμίλιο.
Μετά το γάμο του ταξίδεψε στην Ευρώπη για ένα χρόνο και όταν επέστρεψε στη Λευκάδα ενίσχυσε το επαναστατικό κίνημα της Ηπείρου με άντρες και χρήματα, με αποτέλεσμα να προκαλέσει τη δυσαρέσκεια του τότε άγγλου αρμοστή και να αναγκαστεί να φύγει για την Ιταλία ξανά.
Το 1857 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο Μνημόσυνα, που τιμήθηκε από τον Όθωνα με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος.
Την ίδια χρονιά εξελέγη βουλευτής Λευκάδας στην Ιόνιο Βουλή, θέση την οποία κράτησε από το 1857 ως το 1864.

Το 1864 επισκέφτηκε την Αθήνα μαζί με τον πρόεδρο της Ιονίου Βουλής και άλλους επιφανείς πολιτικούς και συνέταξε το σχέδιο για το ψήφισμα της Ένωσης.

Η εμφάνισή του στην Εθνοσυνέλευση στέφτηκε από μεγάλη επιτυχία:
Ένωση της Λευκάδας με την μητέρα Ελλάδα-Ένωση των Επτανήσων-

Εκλέχτηκε δυο φορές βουλευτής στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου (1865 και 1868), αρνήθηκε όμως να αναλάβει υπουργικά καθήκοντα.

Μετά τις εκλογές του 1868, απογοητευμένος από την πολιτική αποσύρθηκε και απομονώθηκε στη Μαδουρή, ένα μικρό νησί κοντά στη Λευκάδα.

Δημοσίευσε άρθρα πολιτικού και ιστορικού προβληματισμού.

Ο επικός χαρακτήρας των έργων του, καθώς επίσης οι αγώνες του για την Πατρίδα, του χάρισαν τον τιμητικό τίτλο του εθνικού ποιητή, ενόσω ακόμη ήταν εν ζωή.

Πέθανε το 1879.

Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη βλ.
«Βιοχρονογραφία του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη», Τετράδια Ευθύνης10, 1979, σ.197-200, Γεωργαντά Αθηνά - Σαββίδης Γ.Π.,

«Αθησαύριστα κείμενα του Βαλαωρίτη ΙΙ (και άγνωστες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του)», Παλίμψηστον3 (Ηράκλειο), 12/1986, σ.35-53,Γρηγόρης Γεράσιμος,

«Χρονικό του βίου και των έργων του», Αριστοτέλης Βαλαωρίτης· Ο αρματολός της Λύρας 1824-1879· Βίος, Έργα, Ανθολογία, Κριτική, Εικόνες, Βιβλιογραφία, σ.15-61. Αθήνα, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, 1975, Μαυροειδή - Παπαδάκη Σοφία,

«Βαλαωρίτης Αριστοτέλης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 3. Αθήνα, Χάρη Πάτση, [1968], Σαββίδης Γ.Π.,

«Ο Αρ.Βαλαωρίτης και η εποχή του», Ο Φωτεινός για μας σήμερα· Εισαγωγή στον Φωτεινό του Βαλαωρίτη, σ.4-7. Αθήνα, 1970 και Π[έτρος] Χ[άρης],

«Αριστοτέλης Βαλαωρίτης», Νέα Εστία 106, ετ.ΝΓ΄, Χριστούγεννα 1979, αρ.1259, σ.4-40. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Βαλαωρίτης Αριστοτέλης












ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ (1824-1879)
Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1824, γιος του επιχειρηματία και γερουσιαστή Ιωάννη Βαλαωρίτη και της Αναστασίας το γένος Τυπάλδου Φορέστη.

Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Λύκειο της Λευκάδας (1830-1837),
κατόπιν φοίτησε στην Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα (1838-1841)
και ταξίδεψε στην Ιταλία και την ελεύθερη Ελλάδα (1841-1842).
Ακολούθησαν σπουδές στη Γενεύη (όπου πήρε πτυχίο προλύτη Γραμμάτων και επιστημών από το εκεί κολλέγιο),
το Παρίσι (νομικά)
και τέλος την Πίζα, όπου ανακηρύχτηκε διδάκτωρ νομικής στο εκεί πανεπιστήμιο.
Μεσολάβησε (1846) προσβολή του από τυφώδη πυρετό και επιστροφή στη γενέτειρά του. Ακολούθησαν ταξίδια του στην Ιταλία και την Αυστρία, όπου με κίνδυνο της ζωής του πήρε μέρος σε ενέργειες υπέρ της ελληνικής απελευθέρωσης.
Παράλληλα μελέτησε γερμανική φιλοσοφία και
το 1847 είχε ήδη τυπώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Στιχουργήματα στην Κέρκυρα.
Ακολούθησε μια περίοδος περιπλάνησής του στην Ιταλία, κυρίως στη Βενετία.
Εκεί πήρε μέρος σε φοιτητικές κινητοποιήσεις και γνώρισε την κόρη του Αιμιλίου Τυπάλδου Ελοϊσία, την οποία παντρεύτηκε το 1852.
Από το γάμο του απέκτησε τρεις κόρες (τη Μαρία, που πέθανε το 1855 σε βρεφική ηλικία, μια δεύτερη, επίσης Μαρία, που πέθανε το 1866 και τη Ναθαλία, που πέθανε το 1875 στη Βενετία) και δύο γιους, το Νάνο και τον Αιμίλιο.
Μετά το γάμο του ταξίδεψε στην Ευρώπη για ένα χρόνο και όταν επέστρεψε στη Λευκάδα ενίσχυσε το επαναστατικό κίνημα της Ηπείρου με άντρες και χρήματα, με αποτέλεσμα να προκαλέσει τη δυσαρέσκεια του τότε άγγλου αρμοστή και να αναγκαστεί να φύγει για την Ιταλία ξανά.
Το 1856 πέθανε ο πατέρας του και η μητέρα του.
Το 1857 δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική συλλογή του με τίτλο Μνημόσυνα, που τιμήθηκε από τον Όθωνα με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος.
Την ίδια χρονιά απέκτησε το δεύτερο γιο του, τον Αιμίλιο και εξελέγη βουλευτής Λευκάδας στην Ιόνιο Βουλή, θέση την οποία κράτησε από το 1857 ως το 1864.
Το 1864 επισκέφτηκε την Αθήνα μαζί με τον πρόεδρο της Ιονίου Βουλής και άλλους επιφανείς πολιτικούς και συνέταξε το σχέδιο για το ψήφισμα της Ένωσης. Η εμφάνισή του στην Εθνοσυνέλευση στέφτηκε από μεγάλη επιτυχία.
Εκλέχτηκε δυο φορές βουλευτής στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου (1865 και 1868), αρνήθηκε όμως να αναλάβει υπουργικά καθήκοντα. Μετά τις εκλογές του 1868, απογοητευμένος από την πολιτική αποσύρθηκε και απομονώθηκε στη Μαδουρή, ένα μικρό νησί κοντά στη Λευκάδα. Εκεί συνέθεσε το ποίημα Διάκος και τον Αστραπόγιαννο, έργα που τύπωσε μαζί το 1867.
Κατόπιν πρόσκλησης του πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1871 έγραψε και απήγγειλε με μεγάλη επιτυχία ένα ποίημα για τον Πατριάρχη στην αποκάλυψη του ανδριάντα του.
Πέθανε το 1879. Λίγο πριν το θάνατό του έγραψε τα τρία πρώτα άσματα του Φωτεινού, έργου που έμεινε ημιτελές λόγω του θανάτου του. Ο Φωτεινός εντάχθηκε στο δεύτερο συγκεντρωτικό τόμο των έργων του που εκδόθηκαν μετά το θάνατό του, το 1891.
Έγραψε επίσης λίγες μεταφράσεις (Η Λίμνη του Λαμαρτίνου,
Το τριακοστό τρίτο άσμα της Κόλασης του Δάντη κ.α.) και
δημοσίευσε άρθρα πολιτικού και ιστορικού προβληματισμού.
Στο έργο του Βαλαωρίτη συναντιέται η γλωσσική τεχνοτροπία της Επτανησιακής Σχολής με εκείνη της Αθηναϊκής.

Τα ποιητικά του έργα είναι γραμμένα σε απλή γλώσσα ενώ τα πεζά του στην καθαρεύουσα.

Η κριτική διχάστηκε στην περίπτωση του Βαλαωρίτη και ποικίλει από την πλήρη αποδοχή (Παλαμάς, Ροΐδης, Σικελιανός) ως την πλήρη άρνηση (Πολυλάς, Πανάς, Βερναρδάκης).

Ο επικός χαρακτήρας των έργων του, καθώς επίσης οι αγώνες του για την Πατρίδα, του χάρισαν τον τιμητικό τίτλο του εθνικού ποιητή, ενόσω ακόμη ήταν εν ζωή.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΨΗΦΙΔΕΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Βαλαωρίτης Αριστοτέλης(39 Παραθέματα)
ΓΕΝΝΗΣΗ: Λευκάδα 1824
ΘΑΝΑΤΟΣ: Λευκάδα 1879
Εκτύπωση
1. Αι επαναστάσεις εν τω βίω των εθνών ομοιάζουσι κατά τι πρός τινας ασθενείας, αίτινες παρακολουθούσι την ανάπτυξιν του ανθρώπου. Ίσως αναγκαίαι, αλλά πάντοτε επικίνδυνοι, πρέπει να αναχαιτίζονται εγκαίρως, άλλως μεταβάλλονται εις χρόνια πάθη.


Αγόρευση στην Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων, 22 Ιουλίου 1864. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Α΄. Ίκαρος, 1980. 396.




2. ― Πνίγει το δέντρο κι ο κισσός με τ’ αγκαλιάσματά του.
― Κι όταν το δέντρο ξεραθεί και γείρει τ’ αντιστύλι,
Θανάση Διάκε, κι ο κισσός, το ξέρεις, γονατίζει.


«Αθανάσης Διάκος», άσμα πέμπτον: «Ομέρ Βριόνης», 73-75. 1867. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 143.




3. Κόσμος μυρμήγκιαζε πολύς στα χείλη της αβύσσου.


«Εις την υπό λαίλαπος δεινής κρημνισθείσαν στήλην του Ολυμπίου Διός», 44. Βίος και Έργα, Β΄. Βιβλιοθήκη Μαρασλή, 1907. 246.




4. Παρά τοις μεγάλοις ποιηταίς και αυτά τα σφάλματα γίνονται κανόνες.


Επιστολή προς τον Αιμίλιο Βαλαωρίτη, 9 Νοεμβρίου 1874. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 266.




5. Το καλόν δύναταί τις πολλάκις να το αισθανθή χωρίς να το περιγράψη.


Επιστολή προς τον Αιμίλιο Βαλαωρίτη, 9 Νοεμβρίου 1874. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 266.




6. Καθώς δεν ηξεύρει τις διατί προτιμά την ξανθήν της μελαχροινής ή τας ευτραφείς των ισχνών γυναικών, ούτω και εν τη ποιήσει υπάρχουν κρίσεις ποιητών αλλόκοτοι περί των ιδίων έργων, καθώς και των αναγιγνωσκόντων αυτούς σκέψεις και συμπάθειαι όλως αντίθετοι.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 3 Νοεμβρίου 1877. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 271.




7. Πάσα στιγμή εμπνεύσεως είναι στιγμή παραφροσύνης και [...] όλος ο οργανισμός πάσχει δεινώς εκ της πυρακτώσεως της φαντασίας.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 3 Νοεμβρίου 1877. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 273.




8. Νόσος βαρυτάτη αλλόκοτος, επίσης αθεράπευτος, είναι αυτή καθ’ εαυτήν η ποιητική διάθεσις, ην εκ γενετής φέρει τις εν τω κόσμω τούτω.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 3 Νοεμβρίου 1877. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 273.




9. Δεν εταρίχευσα λοιπόν τα λείψανα των κλεπτών διά ρομαντικών αρωμάτων, όπως σώσω αυτά εκ της σήψεως· τα εύρον ζώντα ή λαχταριστά, και επειδή δεν ήτο πλέον δυνατόν η νεωτέρα Ελληνική ποίησις να περιορισθή εις σύντομα ασμάτια, εν οις απλώς εξιστορούνται ατομικά ανδραγαθήματα, έκρινα αναγκαίον ουχί διά της νεκράς κόνεως των τεθνεώτων, αλλά διά της ψυχής και του αίματος γενεάς ζώσης εν τη καρδία όλου του έθνους να συντάξω τα «Μνημόσυνα», την «Φροσύνην», τον «Διάκον», τον «Αστραπόγιαννον», και όσα άλλα ανάγονται εις την ηρωικήν ιστορίαν της τουρκομάχου Ελλάδος.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 3 Νοεμβρίου 1877. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 273-274.




10. Αν ο ιδανικός ούτος κόσμος δεν παρήγαγε μέχρι τούδε μεγάλους ποιητάς, ο λόγος έγκειται εις την νάρκην ην επέφερε ο αφόρητος ζυγός του Λογιωτατισμού, υπό την έποψιν ταύτην αφορητότερος και του τουρκικού, διότι υπό μεν την δουλείαν των Οθωμανών, η ποίησις η Ελληνική απέδωκεν άνθη αμάραντα, υπό δε την τυραννίαν του Λογιωτατισμού σχεδόν τίποτε· και το τίποτε τούτο οφείλεται πάλιν εις την δημοτικήν ποίησιν, είναι δηλαδή έργον ανταρσίας.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 3 Νοεμβρίου 1877. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 275.




11. Έθνος άνευ εθνικής ποιήσεως δεν αναγεννάται.


Επιστολή προς τον Εμμανουήλ Ροΐδη, 5 Ιανουαρίου 1878. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 280.




12. Δεν είν’ ο τάφος χωρισμός, μόν’ είναι η ξενιτειά σου.


«Επί του εν τω Αθηναϊκώ Νεκροταφείω μνήματος της Οικογενείας Βερέττα. Τη Κυρία Χρυσούλα Βερέττα Σπέιδ», 20. Βίος και Έργα, Β΄. Βιβλιοθήκη Μαρασλή, 1907. 151.




13. Στον πολυτάραχο γιαλό του κόσμου μιαν ημέρα
διαβάτης ανυπόμονος περνά σαν τον αγέρα.
Το πάτημά του εφάνηκε στον άμμο μιαν αυγή·
άγριο το κύμα πέρασε την νύκτα και το σβει...


«Επί τω θανάτω της θυγατρός μου Ναθαλίας», 17-20. 1875. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 199.




14. [...] ανοίγ’ ολόφωτο ουρανό κατάπλευρα στον Άδη.
Αν είμαι Χάρος χαλαστής, είμαι και Χάρος πλάστης...


«Επί τω πολυθρηνήτω θανάτω της ανεψιάς μου Ιουλίας Ράλλη Βαλαωρίτου», 24-25. 1874. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 197.




15. Επέσανε τα Γιάννινα σιγά να κοιμηθούνε,
εσβήσανε τα φώτα τους, εκλείσανε τα μάτια.
Η μάνα σφίγγει το παιδί βαθιά στην αγκαλιά της,
γιατ’ είναι χρόνοι δύστυχοι και τρέμει μην το χάσει.
Τραγούδι δεν ακούεται, ψυχή δεν ανασαίνει.
Ο ύπνος είναι θάνατος, και μνήμα το κρεβάτι
κι η χώρα κοιμητήριο κι η νύχτα ρημοκλήσι.


Η Κυρά Φροσύνη, άσμα πρώτον: «Το Μυστήριον», 1-7. 1859. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 44.




16. Το σάβανο είναι σπάργανο, το ξύλινο κιβούρι
είναι κουνιά μικρού παιδιού, οπού ποτέ δεν κλαίει·
χαρά σ’ εκείνον που μπορεί, άλλος Θεός πατέρας,
αντί να φτεύει τη ζωή στης γυναικός τα σπλάχνα,
για να γεννώνται δράκοντες και φίδια και λιοντάρια,
βαθιά να σκάφτει μες στη γη και να καταβολιάζει
τη σάρκα την ανθρώπινη, π’ όσο κακή κι αν είναι,
θα δώσει ρόδα για καρπούς, λουλούδια και χορτάρια.


Η Κυρά Φροσύνη, άσμα πρώτον: «Το Μυστήριον», 226-233. 1859. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 52.




17. [...] Ύπνος, θάνατος, ζωή,
μια στιγμή τα συνενώνει, τα χωρίζει μια στιγμή.


Η Κυρά Φροσύνη, άσμα δεύτερον: «Η Μετάνοια», 239-240. 1859. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 69.




18. Δεν είναι διαβατάρικο πουλί που για μια μέρα
σχίζει τα νέφη και περνά γοργό σαν τον αγέρα,
ούτε κισσός π’ αναίσθητος την πέτρα περιπλέκει,
ούτ’ αστραπή που σβήνεται χωρίς αστροπελέκι·
δεν είναι νεκροθάλασσα, βοή χωρίς σεισμό·
νιώθω για σε, πατρίδα μου, στα σπλάχνα χαλασμό.


«Η προς την Πατρίδα αγάπη μου». Ποιήματα, 1891. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 271.




19. Τ’ άλογο! τ’ άλογο! Ομέρ Βριόνη,
το Σούλι εχούμησε και μας πλακώνει.


«Η Φυγή», 1-2. Μνημόσυνα, 1857. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 34.




20. Μάνα, κι η φτώχεια είναι κακή γιατ’ έχει καταφρόνια.


«Θανάσης Βάγιας», Ζ΄, 13. Μνημόσυνα, 1857. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 8.




21. Κατάρ’ ακατανόητη, άσπλαχνη, μαύρη μοίρα
να ’ν’ οι νεκροί μας άφθαρτοι, να ’ν’ η ζωή μας στείρα.


«Κανάρης», 53-54. 1872. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 211.




22. Όργωνε ο Χάρος, όργωνε τη γη που τονε τρέμει.
Τ’ αυλάκια του είναι μνήματα, ο σπόρος του φαρμάκι...
[...]
Όθε περάσει το γενί, ξαναγυρίζει δέντρα,
ξεθεμελιώνει ριζιμιά και συνεπαίρνει κόσμους.


«Μνημόσυνον επί της νεκρικής κλίνης Στεφάνου Μεσσαλά, μόλις εφήβου»,1-2, 5-6. Ποιήματα, 1868. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 77.




23. Δεν είν’ ο τάφος ερημιά, είναι ζωή κι αγάπη.


«Μνημόσυνον επί της νεκρικής κλίνης Στεφάνου Μεσσαλά, μόλις εφήβου», 19. Ποιήματα, 1868. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 77.




24. Την αυγή με τη δροσούλα εξεφύτρωσ’ ένα ρόδο·
την αυγή με τη δροσούλα εμαράθηκε το ρόδο!


«Νεκρική Ωδή», 1-2. 1852. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 13.




25. Πώς μας θωρείς ακίνητος;... Πού τρέχει ο λογισμός σου,
τα φτερωτά σου τα όνειρα;... Γιατί στο μέτωπό σου
να μη φυτρώνουν, γέροντα, τόσες χρυσές αχτίδες,
όσες μας δίδ’ η όψη σου παρηγοριές κι ελπίδες;...


«Ο ανδριάς του αοιδίμου Γρηγορίου του Ε΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως», 1-4. 1872. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 43.




26. Πετούν οι ώρες άμετρες στου τάφου το λιμάνι...
Για μας... και μόνη μια στιγμή αρκεί να μας μαράνει...


«Ο ανδριάς του αοιδίμου Γρηγορίου του Ε΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως», 33-34. 1872. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 43.




27. «Μέριασε βράχε να διαβώ» το κύμ’ ανδρειωμένο
λέγει στην πέτρα του γιαλού θολό, μελανιασμένο.


«Ο βράχος και το κύμα», 1-2. 1863. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 81.




28. Εγέρασα, μωρές παιδιά. Πενήντα χρόνους κλέφτης
τον ύπνο δεν εχόρτασα, και τώρ’ αποσταμένος
θέλω να πάω να κοιμηθώ. Εστρέφεψ’ η καρδιά μου.
Βρύση το αίμα το ’χυσα, σταλαματιά δε μένει.
[...]
Έφαγ’ η φλόγα τ’ άρματα, οι χρόνοι την ανδρειά μου.
Ήρθε κι εμένα η ώρα μου. Παιδιά μου, μη με κλάψτε.
Τ’ ανδρειωμένου ο θάνατος δίνει ζωή στη νιότη.


«Ο Δήμος και το καρυοφύλλι του», 1-4, 15-17. Μνημόσυνα, 1857. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 22.




29. Ό,τι ο Έρως έχει δέσει, ποίος τολμά ποτέ να λύσει;


«Ο κλέφτης», Χ, 18. Στιχουργήματα, 1847. Κλ. Παράσχος (επιμ.), Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Βασική Βιβλιοθήκη, 16. «Αετός» Α.Ε., 1954. 253.




30. Σβησμένο φως στον Άδη μου σ’ επήρα λυχνοστάτη.


«Ο τυφλός Χορμοβίτης», 23. 1867. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 173.




31. ― Πάρ’ ένα σβόλο, Μήτρο,
και διώξ’ εκείνα τα σκυλιά που μου χαλούν το φύτρο.


«Φωτεινός», άσμα πρώτον, 1-2. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 219.




32. Έμεν’ ο Γέροντας βουβός. Το φλογερό του μάτι
έγινε μόνο της ψυχής απόκρυφο παλάτι,
κι εκείθ’ αστράφτει όλ’ η φωτιά που καίει τα σωθικά του.
Λες κι έβλεπες το Γένος του, μ’ όλη τη δυστυχιά του,
τη φτώχεια, τα γεράματα, την καταφρόνεσή του,
ολόρθο ν’ αντρειεύεται, και με τη δύναμή του
τη μαγική, την άμετρη, γυμνό, κατακομμένο,
να δείχνει πάντ’ ανίκητο το μέτωπο στον Ξένο.


«Φωτεινός», άσμα πρώτον, 154-161. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 225.




33. Αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή είν’ η ρίζα.
Και μένει πάντα ζωντανό, ή ρόδι φάγ’ ή βρίζα,
αυτό το βόιδι το μανό, π’ όσο βαθιά ρουχνίζει
τόσο εύκολα μυγιάζεται κι ανεμοστροβιλίζει,
και που το κράζουνε Λαό. Θα σπάσει το καρύκι
και θα προβάλει με φτερά μια μέρα το σκουλήκι.


«Φωτεινός», άσμα πρώτον, 190-195. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 226-227.




34. Εγώ... ο φτωχός ο Φωτεινός, ο γέρος ο ξεσκλιάρης,
που ρίχνω εδώ το σπόρο μου για να μου τονε πάρεις.
Εγώ που με τον ίδρωτα τα χώματα ζυμώνω
για να τρώγει άλλος το ψωμί. Που τρέχω και κεντρώνω
την αγριλίδα του βουνού και που δεν έχω λάδι
ν’ ανάφτω το καντήλι μου και ζω μέσα στον Άδη.
Εγώ που με τα νύχια μου αναποδογυρίζω
το λόγκο και τα ριζιμιά, για να σας τα στολίζω
με κλήματα που δεν τρυγώ, και που ποτέ δεν έχω
λίγο κρασί κεφαλιακό τη γλώσσα μου να βρέχω.
Εγώ ο φτωχός ο μυλωνάς, που ζω σ’ αιώνια ζάλη
και παίρνω κέρδο, πλερωμή, προσφάγι την πασπάλη.
Που δεν ορίζω το παιδί, που πάντα ζω με τρόμο,
και που δε βρίσκω εδώ στη γη για να με κρίνει νόμο.
Αυτός, αυτός είν’ ο Λαός. Τ’ άψυχο το κουφάρι
αυτό ’ναι το καματερό, το ψόφιο το κριάρι...


«Φωτεινός», άσμα πρώτον, 198-213. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 227.




35. [...] Τ’ άρεσε πάντα εκείθε
να χαίρεται τη θάλασσα, π’ όσο πλατύτερ’ είναι
τόσο σου κλέφτει την καρδιά, τόσο το νου σού πνίγει.


«Φωτεινός», άσμα δεύτερον, 10-12. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 231.




36. [...] Είν’ ο πόλεμος του Χάρου το μεθύσι.
Προβαίνει τότε ο θεριστής με το τυφλό δρεπάνι
μες στην ανθρώπινη σπορά, κι όσα κι αν δράξει στάχυα
είτε μεστά είτ’ άμεστα, τα κόβει για ν’ αρπάξει
διπλό τριπλό το γήμορο που του χρωστάει ο κόσμος.


«Φωτεινός», άσμα δεύτερον, 273-277. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 241-242.




37. Βαθιά κοιμάται πάντα ο νιος, γιατί δεν τον τρομάζει
του τάφου ο ύπνος ο στερνός που κάθε γέρο σκιάζει...


«Φωτεινός», άσμα τρίτον, 291-292. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 263.




38. Τάχα να μην τους έβλεπε κι η κόρη από το στρώμα;...


«Φωτεινός», άσμα τρίτον, 366. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 266.




39. [...] Έχει χιλιάδες μάτια
ο ήλιος ο αδιάντροπος και τρέχει μονοπάτια
π’ άλλος κανείς δεν έτρεξε... [...]


«Φωτεινός», άσμα τρίτον, 373-375. 1879. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Β΄. Ίκαρος, 1981. 266.


Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ

Η ΠΟΛΥΠΟΘΗΤΗ
Το ποίημα

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι

ΕΛΛΗΝΑΣ η ευτυχία του να είσαι και η δυστυχία του να μην είσαι
το κείμενο

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Άγγελος Σικελιανός ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Αγιος Νικήτας ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ανακοίνωση ανάλυση απόκριες κούλουμα Αποστόλης Μαυροκέφαλος απόψεις ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΙΧΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΕΙΟ ΔΕΡΠΦΕΛΔ αρχιτεκτονική Αστεία ασφάλεια ΆυλονΣχεδιασμός αυτοκίνητο ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ αυτοπροστασία Βαλαωρίτης ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΝΑΝΟΣ Βιβλίο ΒΙΟΛΙ ΒΛΥΧΟ βλυχό γενεολογία ΓΕΝΙ Γένι ΓΙΑΟΥΖΟΣ γλέντι γλυκά ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΓΟΛΕΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΔΙΑΠΡΕΠΕΙΣ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ Διασκέδαση διατήρηση ντόπιων σπόρων ΔΙΑΥΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ δικαιοσύνη δίκτυο ανταλλαγής σπόρων και αγαθών ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Εγκλήματα έθιμα ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ εκδόσεις ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΛΑΧΕΡΝΑΣ εκπαίδευση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ελληνικότητα εξυγείανση Εορταστική κουζίνα επικαιρότητα έργα ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ ευζείν ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΖΑΜΠΕΤΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ζωγραφική ΖΩΓΡΑΦΟΣ θάλασσα ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΚΑΒΒΑΔΑΣ ιατρικά θέματα πρόληψης ΙΣΤΟΡΙΑ ιστορία ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ιστοριούλες διδακτικές ΚΑΒΒΑΔΑΙΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΚΕΥΗ ΑΡΧΑΙΑ καθημερινές συνήθειες Καθημερινότητα ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ κάλαντα πρωτοχρονιάς καλλιτέχνες ΚΑΤΑΙΓΙΔΕΣ ΚΑΤΗΦΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ καïκια κερδίζοντας κινηματογράφος ΚΙΟΥΡΤΟΙ ΚΛΑΡΙΝΟ ΚΛΕΑΡΕΤΗ ΔΙΠΛΑ ΜΑΛΑΜΟΥ κοινωνία Κόλπος Βλυχού ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑ κουζίνα ΚΡΗΝΕΣ ΚΡΗΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΛΑΔΟΠΙΤΑ Λαϊκές εκφράσεις ΛΕΛΕΓΕΣ ΛΕΥΚΑΔΑ ΛΕΥΚΑΔΑ 1800 ΛΕΥΚΑΔΙΟΣ ΧΕΡΝ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΜΟΥΣΙΚΟΙ Λευκαδίτικα μαχαίρια λευκαδίτικη κουζίνα λιμάνι Οδυσσέα Λιμάνι του Οδυσσέα ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ λογοτεχνία ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ μοντελισμός μουσείο ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΛ.ΚΥΡ. μουσική μουσική παράδοση μουσικοί ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ μπουράνο μύθοι αισώπου ΝΕΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Νικόλαος Δ.Καββαδάς ΝΙΚΟΣ ΒΡΥΩΝΗΣ ΝΟΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ντοκυμαντέρ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ οικονομία Ομηρική Ιθάκη ορθή διατροφή Πάλη για τα αυτονόητα ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ παράδοση ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΓΛΕΝΤΙ πατριδογνωσία Πέλιτη περιβάλλον πίστη ΠΟΙΗΣΗ ποίηση πολιτική ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ πολιτική αυτοπροστασία ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ πολιτιστικά ΠΟΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ ποτά πριάρι ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ πρόσωπα ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΤΑΡΥ-ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ σκαρί ΣΚΙΑΔΑΣ ΑΡΙΣΤΟΞΕΝΟΣ Σοφια Καλογεροπούλου ΣΟΦΙΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ στατιστικά ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΙ ΣΥΒΟΤΑ σύγχρονη αρχιτεκτονική ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ σύγχρονη ιστορία ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2009 ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2010 ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΣΕΙΣ ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΟ ΚΑΤΩΧΩΡΙ 2012 Η ΝΕΟΛΑΙΑ σύλλογος Βλυχου ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΛΥΧΟΥ ΓΕΝΙΟΥ ΣΥΜΟΛ συνέντευξη ΣΥΝΘΕΤΗΣ συνταγές ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΟΧΙ Ταινίες τέκτονες-μασόνοι-ροταριανοί τηλεόραση ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ τοπία ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΛΗΑΡ τραγουδιστές υγεία ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΟΣΙΜΟΥ ΥΜΝΟΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΟΙ Φάνης Καββαδάς ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ φωτογραφίες φωτογράφοι Χειροτεχνία ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΨΑΡΕΜΑ

Δημοφιλείς αναρτήσεις


www.vlicho.blogspot.com

www.vlicho.blogspot.com

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ

Ο ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΒΛΥΧΟΥ
κάντε κλίκ για χαρτη κόλπου